នៅក្នុងជំនួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលចំនួន១០រូប នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីម្សិលមិញ លោក សូរិយា ស៊ូបេឌី (Surya Su-bedi) ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស បានអំពាវនាវឲ្យឧក្រិដ្ឋជនដែលបានបាញ់សម្លាប់មនុស្សកាលពីពេលថ្មីៗនេះទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន។
លោក ស៊ូបេឌី បានចំណាយពេលបីម៉ោងកន្លះក្នុងជំនួបជាមួយលោក ហ៊ុន សែន លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ លោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក អ៊ិត សំហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ព្រំ សុខា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍនា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ និងលោក ប៉ា សុជាតិវង្សអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ។
ក្តីកង្វល់ដែលលោក ស៊ូបេឌី បានលើកឡើងអំឡុង “ជំនួបពិភាក្សាឥតលាក់លៀម និងប្រកបដោយភាពរាក់ទាក់” ក៏បូករួមទាំងការប្រើប្រាស់អាវុធដោយអាជ្ញាធរ ក្នុងការបង្ក្រាបសកម្មភាពតវ៉ា ដែលមានការបាញ់ប្រហារប្រាំពីរលើកយ៉ាងសាហាវអំឡុងសកម្មភាពតវ៉ានេះ បើគិតតំាងពីខែកញ្ញាមក ក៏ប៉ុន្តែ មិនមានការចាប់ខ្លួនទេ។ លើសពីនេះទៀតលោកក៏បានលើកឡើងអំពីក្តីកង្វល់ផ្សេងៗទៀតផងដែរដូចជា ការព្យួរសិទ្ធិមានសេរីភាពជួបជុំក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងការចាប់កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ មេដឹកនាំសហជីព និងសកម្មជនសរុប២៣នាក់ដាក់ពន្ធនាគារ ដើម្បីរង់ចាំការផ្តន្ទាទោស។
អំឡុងកិច្ចសម្ភាសក្រោយកិច្ចប្រជុំកាលពីរសៀលម្សិលមិញ លោក ស៊ូបេឌី បានឲ្យដឹងថា លោកបានស្នើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត ពិចារណាអំពីទិដ្ឋភាពបីនៃច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្នុងនោះរួមមានភាពចាំបាច់នៃការប្រើប្រាស់អាវុធក្នុងសកម្មភាពតវ៉ាកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ថា តើចំណាត់ការតបរបស់ពួកគេសមស្របទៅនឹងការគំរាមកំហែងដែរឬយ៉ាងណា និងថា តើចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលស្របនឹងច្បាប់ដែរឬយ៉ាងណា។
លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា “[លោក ហ៊ុន សែន] បានឆ្លើយតបថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវគោរពច្បាប់ និងបទបញ្ជា ដើម្បីការពារជីវិត និងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ប្រជាជន”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ក៏ប៉ុន្តែ ពួកគាត់ទំនងជាបង្កើតគណៈកម្មាធិការមួយ ដើម្បីស៊ើបអង្កេតករណីបាញ់ប្រហារនេះ ហើយខ្ញុំបានស្នើឲ្យពួកគាត់អនុវត្តប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតឲ្យបានកាន់តែស៊ីជម្រៅដើម្បីឲ្យយើងទទួលបានទំនុកចិត្តខ្ពស់។ ហើយខ្ញុំក៏បានស្នើឲ្យមានការចាប់ខ្លួនឧក្រិដ្ឋជន ដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការចេញបញ្ជា និងអនុវត្តបញ្ជា មកផ្តន្ទាទោស”។
លោក ស៊ូបេឌី បានលើកឡើងបន្តទៀតថា លោកយល់ឃើញថា សកម្មភាពតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលកើតឡើងពាសពេញវិថីនានាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នៅចុងឆ្នាំ២០១៣ “មានលក្ខណៈជំរុញទឹកចិត្តខ្លាំងជាងមុន” ពីព្រោះ “ ក្រុមអ្នកតវ៉ាខ្លួនឯងធ្វើសកម្មភាពដោយមានវិន័យ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានជ្រៀតជ្រែកទេ កម្រិតសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ កើនឡើងខ្ពស់ជាងមុន ប្រជាជនកំពុងអនុវត្តសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ”។
ក៏ប៉ុន្តែ សកម្មភាពទាំងនេះបានផ្លាស់ប្តូរវិញ នៅពេលកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថបាញ់កាំភ្លើងទៅលើកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរដែលធ្វើកូដកម្មនៅផ្លូវវេងស្រេងក្នុងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ជាហេតុបណ្តាលឲ្យមនុស្សប្រាំនាក់បាត់បង់ជីវិត និងជាង៤០នាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។ លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា “រឿងនេះធ្វើឲ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍សោកសៅខ្លាំងណាស់”។
កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុន លោក ស៊ូបេឌី បានប្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Council) នៅទីក្រុងហ្សឺណែវថា ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីពេលនោះស្ថិតនៅផ្លូវបំបែក ហើយអាជ្ញាធរត្រូវជ្រើសរើសថា តើគួរបន្តការប្រើ “យុទ្ធសាស្ត្រចាស់” ក្នុងការបង្ក្រាបបាតុករ ឬក៏អនុវត្តគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបន្ថែមទៀត។
លោកបានលើកឡើងបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅផ្លូវបំបែកសំខាន់ជាងមុនទៀត ហើយការកែទម្រង់មានភាពបន្ទាន់ខ្លាំងជាងពេលកន្លងមក ដោយសារតែមានភាពជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយក្រោយពេលបោះឆ្នោត។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ដរាបណាគ្មានការអនុវត្តកម្មវិធីកំណែទម្រង់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ទេ ប្រទេសនេះនឹងមិនត្រឡប់ទៅរកប្រក្រតីភាពឡើយ”។
កាលពីម្សិលមិញ លោកក៏បានជួបពិភាក្សាដាច់ដោយឡែក ជាមួយមេដឹកនាំសហជីព ដែលបាននិយាយជាមួយលោកអំពីក្តីកង្វល់របស់ពួកគេ អំពីការគំរាមកំហែងសកម្មជននានាផងដែរ។
លោក អាត ធន់ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានស្នើឲ្យលោក ស៊ូបេឌី ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួនអ្នកដែលបានបាញ់កម្មករ”។
សំណើរបស់លោក ស៊ូបេឌី ឲ្យមានការដោះលែងសកម្មជនជាប់ពន្ធនាគារទាំង២៣នាក់ឲ្យនៅក្រៅឃុំ ត្រូវបានបដិសេធកាលពីម្សិលមិញ ដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា លោកមិនមានសិទ្ធិជ្រៀតជ្រែកក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការទេ។ គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមគ្រួសាររបស់សកម្មជនមួយចំនួននៅក្នុងចំណោមសកម្មជនទាំងនេះ បានជួបនិយាយជាមួយលោក ស៊ូបេឌី។
ទោះយ៉ាងណា ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះ បានលើកឡើងថាលោក ហ៊ុន សែន “មានឥរិយាបថទទួលយកយោបល់អ្នកដទៃច្រើនជាងមុន នាពេលនេះ” ហើយ “ក៏បានខិតខំពន្យល់អំពីតំណែងរបស់លោក និងចម្លើយតបរបស់លោកទៅនឹងក្តីកង្វល់របស់ខ្ញុំ”។
លោក ស៊ូបេឌី បានលើកឡើងបន្តទៀតថា លោកមានកម្លាំងចិត្តដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន ផ្តល់ការធានាថា នឹងមានកម្មវិធីកំណែទម្រង់ដែលមជ្ឈដ្ឋានជាច្រើនរង់ចាំជាយូរមកហើយ និងមានការសន្យាជាយូរមកហើយ។ លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា “ការងាររបស់ខ្ញុំកំពុងតែមានឥទ្ធិពលពិតហើយឥឡូវនេះ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ឧទាហរណ៍ ថ្ងៃនេះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានធានាចំពោះខ្ញុំថា ពួកគេនឹងអនុវត្តកម្មវិធីកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅ ក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ហើយមូលដ្ឋាននៃកម្មវិធីកំណែទម្រង់នេះនឹងជាអនុសាសន៍របស់ខ្ញុំ នៅក្នុងរបាយការណ៍ដែលខ្ញុំបាននិពន្ធ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានបង្ហាញភាពច្បាស់លាស់ជាងមុនផងដែរ ក្នុងការអះអាងចំពោះខ្ញុំថា កម្មវិធីកែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការដែលជាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ស្នូលបីនោះ ក៏នឹងត្រូវបានអនុវត្តដោយផ្អែកលើអនុសាសន៍របស់ខ្ញុំផងដែរ”។
លោក ស៊ូបេឌី បានលើកសំណូមពរនៅក្នុងរបាយការណ៍មុនៗ ដែលលោកបានដាក់ជូនក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបង្ហាញពីស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាថា កម្មវិធីកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះរបស់អ្នកបោះឆ្នោត និងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតមានភាពចាំបាច់ក្នុងការបង្កើនកម្រិតទំនុកចិត្តរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។ លើសពីនេះទៅទៀតលោកក៏បានលើកឡើងអំពីការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីការជ្រើសរើសចៅក្រម អង្គការចាត់តាំងក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ និងកម្មវិធីកែទម្រង់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រមផងដែរ។
លោក ស៊ូបេឌី បានប្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ផងដែរថា លោកជឿជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាអាចលៃលកឆ្លើយតបទៅនឹងការទាមទាររបស់កម្មករឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាឲ្យឡើងដល់១៦០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ជារឿងមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន បានច្រានចោលជាសាធារណៈកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
ខណៈដែលលោក ស៊ូបេឌី បានជួបពិភាក្សាជាមួយលោក ហ៊ុន សែន មុនមានការសេចក្តីបញ្ជាក់កាលពីមុនថា ទស្សនរបស់ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះមិនត្រូវបានស្វាគមន៍ខ្លាំងទេ។ កាលពីឆ្នាំ២០១២ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាននិយាយសំដៅទៅលើរបាយការណ៍មួយក្នុងចំណោមរបស់លោក ស៊ូបេឌី ថា “ មិនគួរឲ្យជឿទេ”។
កាលពីឆ្នាំមុន អំឡុងបេសកកម្មលើកទី៩របស់លោក និស្សិតមួយក្រុមតូចដឹកនាំដោយសមាជិកយុវជនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានរំខានក្នុងកិច្ចពិភាក្សារបស់លោកជាមួយនិស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយនិស្សិតទាំងនោះបានលើកស្លាកសញ្ញាដែលមានខ្លឹមសារអំពាវនាវឲ្យលោកបញ្ចប់ការងាររបស់ត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោកនៅប្រទេសកម្ពុជា។
សរុបមក កាលពីម្សិលមិញ ទំនាក់ទំនងដែលធ្លាប់តែមានបញ្ហារវាងរដ្ឋាភិបាល និងប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ហាក់ដូចជារលាយបាត់ហើយ ហើយវាជាទំនាក់ទំនងដែលមិនទទួលបានការកោតសរសើរពីសំណាក់ប្រេសិតពិសេសមុនៗ ពោលគឺលោក យ៉ាស់ ហ្គាយ (Yash Ghai) និងលោក ភីធើ ឡឺប្រិច (Peter Leuprecht) ដែលបានលាលែងពីតំណែង បន្ទាប់ពីទទួលរងនូវការវាយប្រហារផ្ទាល់ម្តងហើយម្តងទៀត ពីសំណាក់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងសមាជិកផ្សេងៗទៀតក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមកាលពីម្សិលមិញថា “ទំនាក់ទំនងរបស់ខ្ញុំមានវឌ្ឍនភាពច្រើនជាងមុន”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តថា“ដោយសារតែខ្ញុំមានទំនាក់ទំនងការងារជាមួយរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំត្រូវទំនាក់ទំនងពួកគេឲ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចពិភាក្សាអំពីគោលនយោបាយ…។ ក្រោយទទួលលទ្ធផលជាក់ស្តែង ខ្ញុំគិតថា ការងាររបស់ខ្ញុំកំពុងតែទទួលបានផ្លែផ្កាហើយ”។
លោកក៏បានឲ្យដឹងទៀតថា លោក ហ៊ុន សែន បានធានាថា នឹងមានការបង្កើត “ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិឯករាជ្យពិតប្រាកដមួយ” ដែលនេះជាចំណុចសំខាន់នៃបេសកកម្មលើកទី១០បច្ចុប្បន្ន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្រោយជំនួបរវាងលោក ស៊ូបេឌី និងលោក ហ៊ុន សែនលោក ឱម យ៉ិនទៀង ដែលទទួលបន្ទុកលើគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលបានប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា “រដ្ឋាភិបាល នឹងសហការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានា និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលតាក់តែងសេចក្តីព្រៀងច្បាប់” ស្តីអំពីការបង្កើតស្ថាប័នត្រួតពិនិត្យសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យនេះ។
លោក ឱម យ៉ិនទៀង បានមានប្រសាសន៍ថា “សម្តេច ហ៊ុន សែន បានប្រាប់លោកអំពីលទ្ធផលនៃកម្មវិធីកំណែទម្រង់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ កម្មវិធីកំណែទម្រង់ទាក់ទិនទៅនឹងតុលាការ ជាពិសេសនៅក្នុងរយៈពេលដើមឆ្នាំនេះ”។ លោកក៏បានលើកឡើងផងដែរថា សេចក្តីព្រៀងច្បាប់បីក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ នឹងត្រូវបានបញ្ជូនទៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីដើម្បីពិភាក្សា មុនពេលបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភា ដែលបច្ចុប្បន្នមានតែសមាជិក៦៨រូបមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពីព្រោះតំណាងរាស្ត្រ៥៥រូបមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងធ្វើពហិការដោយសារតែលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលមានជម្លោះ។
ថ្លែងទាក់ទងទៅនឹងភាពជាក់គាំងផ្នែកនយោបាយដែលកំពុងបន្តកើតឡើង លោក ឱម យ៉ិនទៀង បានឲ្យដឹងថា លោក ហ៊ុន សែន “បានបើកទ្វារទទួលការចរចា ហើយយើងកំពុងខិតខំធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍មានស្ថិរភាព”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “សម្តេចបានស្នើឲ្យលោក សូរិយា ស៊ូបេឌី ប្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិឲ្យចូលរដ្ឋសភាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយគ្នា”។ ថ្ងៃនេះ លោក ស៊ូបេឌី នឹងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសាធារណៈមួយទាក់ទងទៅនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក៕ សុធា