អ្នកជ្រៀតចូលទៅក្នុងវត្តប្រឆាំង
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា គង់ពែនភ្នែននៅក្នុងកុដិនៅឯវត្តសាមគ្គីរង្សីនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ បានមានសង្ឃដីកាថា “នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី គេបង្រៀនយើងជំនាញបី គឺកម្ម៉ង់ដូពិសេស លោតឆត្រយោង និងសង្គ្រាមទ័ពព្រៃ”។
សព្វថ្ងៃ ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា មានលក្ខណៈដូចជាព្រះសង្ឃផ្សេងទៀតដែរ គឺគ្រងស្បង់ចីពរ អត់ធ្មត់ និងកោរសក់។ ប៉ុន្តែនៅខាងក្រោមស្បង់ចីពរ គឺជាទាហានម្នាក់។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ មានវ័យ២៦ឆ្នាំ ឆាយ៉ា ត្រូវបានជ្រើសរើសពីកងអង្គរក្សសម្តេចក្រុមព្រះនរោត្តម រណឫទ្ធិ ហើយបញ្ជូនទៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីរយៈពេល១៨ខែដើម្បីទទួលការហ្វឹកហាត់ជំនាញជាមួយក្រុមដំបូងនៃកងពលតូចឆត្រយោងលេខ៩១១ ដែលនឹងក្លាយជាកងកម្លាំងគ្មានមេត្តានិងសម្ងាត់បំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដី កាកាលពីថ្ងៃអង្គារថា “ការហ្វឹកហាត់ធ្វើឥតឈប់ឈរ។ វាមិនងាយស្រួលទេ វាមិនមែនជាការសប្បាយដែរ។ មានគ្នា១៣២នាក់បានទៅហ្វឹកហាត់ មានតែ៩០នាក់ប៉ុណ្ណោះបានបញ្ចប់”។
ឥឡូវនេះ មានព្រះជន្ម៤៦វស្សា ហើយបួសបាន៨ខែហើយ ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមអង្គនេះ មានសង្ឃដីកាអំពីការងារដែលប្រែប្រួលដោយចរន្តនយោបាយ និងការបង្ហូរឈាម គឺជាទីបញ្ចប់បាននាំឲ្យលោកត្រឡប់មកវត្តសាមគ្គីរង្សីវិញ ដែលជាវត្តអារាមឪពុកលោក គឺព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន បានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ជាទីស្នាក់អាស្រ័យសម្រាប់អ្នកដែលគ្មានកន្លែងស្នាក់នៅ។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា “អាត្មាបានធ្វើទាហានក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ ពីព្រោះវាជាកាតព្វកិច្ចរបស់អាត្មា។ នៅពេលនោះ ប្រជាជនត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យចូលធ្វើទាហាន។ ប្រសិនបើអ្នកប្រឡងធ្លាក់ អ្នកត្រូវចូលធ្វើទាហាន”។
ដំបូងត្រូវដាក់ពង្រាយនៅសមរភូមិជាអ្នកបាញ់កាំភ្លើងធំ ដើម្បីបញ្ចប់ចលនាតស៊ូភាគពាយព្យរបស់ខ្មែរក្រហមក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា លោកបានបាញ់កាំភ្លើងស្ទើរតែរយៈពេលមួយឆ្នាំ មុនត្រូវគេបាញ់ចំក្បាលជង្គង់ ហើយត្រូវបញ្ជូនត្រឡប់មកភ្នំពេញដើម្បីទទួលការព្យាបាល។
នៅពេលជាសះស្បើយ លោកត្រូវគេឲ្យចូលធ្វើការក្នុងកងអង្គរក្សសម្តេចក្រុមព្រះរណឫទ្ធិ ហើយទទួលការហ្វឹកហាត់ពីយោធាថៃ។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា “មុននឹងចូលនឹងសម្តេចក្រុមព្រះ យើងទទួលបានអាវុធពិសេសនិងការហ្វឹកហាត់ការពារពីកងទ័ពពិសេសថៃ។ ការហ្វឹកហាត់ទាំងអស់ទាក់ទងនឹងការពលីជីវិតដើម្បីការពារមេដឹកនាំ”។
ប្រហែលពីរឆ្នាំបន្ទាប់ពីសម្តេចក្រុមព្រះរណឫទ្ធិ បានយល់ព្រមធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីមួយ ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងបែងចែកអំណាចជាមួយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរ លោក ហ៊ុន សែន ក្រោយពីការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ១៩៩៣ សុត ឆាយ៉ា ទទួលបានការហ្វឹកហាត់ផ្នែកប្រយុទ្ធជាមួយយោធាឥណ្ឌូណេស៊ី ជាកងទ័ពឃោរឃៅក្នុងអំឡុងពេលការកាន់អំណាចរយៈពេល៣១ឆ្នាំរបស់មេដឹកនាំផ្តាច់ការ ស៊ូហាតូ។
បន្ទាប់មក រយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍មុនមានការប្រយុទ្ធគ្នានាឆ្នាំ១៩៩៧ដែលឃើញលោក ហ៊ុន សែន ដណ្តើមបានអំណាច ដែលលោករក្សាបានរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ សុត ឆាយ៉ា បានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញដោយក្លាយជាឃាតករជំនាញ។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា “អាត្មាបានវិលត្រឡប់មកចូលរួមប្រយុទ្ធ”។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅពេលមកដល់មូលដ្ឋានយោធាក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ សុត ឆាយ៉ា បានដឹងថាភក្តីភាពរបស់លោកចំពោះសម្តេចក្រុមព្រះរណឫទ្ធិ អាចធ្វើឲ្យរូបលោកមានគ្រោះថ្នាក់។ កងទ័ពដែលស្មោះត្រង់នឹងលោក ហ៊ុន សែន រួមមានក្រុមកងពលតូចលេខ៩១១ បាញ់រាតត្បាត ដោយមានសេចក្តីរាយការណ៍អំពីការធ្វើទារុណកម្មនិងការសម្លាប់មនុស្សដែលស្មោះនឹងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចរាប់សិបនាក់។
សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា ដោយមានកងទ័ពភាគច្រើននៅតែបែងចែកគ្នាតាមខ្សែបក្ស ដែលបានបំបែកពួកគេមុននឹងការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ១៩៩៣ ឧត្តមសេនីយ៍ជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គឺលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានប៉ុនប៉ងបង្កការបះបោរ។ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលក្តោបក្តាប់កម្លាំងយោធាភាគច្រើន អាចបង្រ្កាបការបះបោរនោះ។
សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា “នៅពេលនោះ អាត្មាបានដឹងថាអាត្មាមានគំនិតខុសគ្នា[ចំពោះរដ្ឋាភិបាល] ហើយអាត្មាបានព្យាយាមចាកចេញ”។
សុត ឆាយ៉ា បានចាកចេញទៅ។ ប៉ុន្តែបីខែក្រោយមក នៅពេលដែលការប្រយុទ្ធប្រដាប់អាវុធបានបញ្ចប់ ហើយលោក ហ៊ុន សែន ក្លាយជាមេដឹកនាំតែម្នាក់ឯង ទាហានអាជីពរូបនេះត្រូវបានជ្រើសរើសបញ្ចូលក្នុងកងពលតូចលេខ៩១១ ដែលលោកបានធ្វើការរហូតដល់មានការផ្លាស់ប្តូរក្នុងឆ្នាំ២០០៥ទៅកាន់កងពលតូចលេខ៧០ ដែលប្រតិបត្តិការជាកងអង្គរក្សផ្ទាល់របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា “នៅពេលដែលពួកគេបញ្ជូនអាត្មាទៅកងពលតូច៧០ គេបញ្ជូនអាត្មាទៅទទួលការហ្វឹកហាត់បន្ថែមនៅក្នុងប្រទេសថៃ គឺការហ្វឹកហាត់ផ្នែកសន្តិសុខពិសេស អន្តរាគមន៍ និងប្រតិបត្តិការនិងការពារក្បួន[រថយន្ត] “។
ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ នៅពេលដែលលោកមានអាយុ៤០ឆ្នាំ ព្រះសង្ឃអង្គនេះ មានសង្ឃដីកាថា លោកត្រូវបានគេផ្លាស់ប្តូរទៅក្នុងកងពលធំលេខ២នៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ជាការងារដែលព្រះសង្ឃអង្គនេះបដិសេធមិនទម្លាយឲ្យដឹង។
ព្រះតេជគុណ បានមានសង្ឃដីកាថា “អាត្មានៅតែជាកងពលធំទី២រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ប្រសិនបើប្រទេសជាតិប្រឈមនឹងការគំរាមគំហែងធ្ងន់ ឬអាត្មាទទួលបានការស្នើ[ពីរដ្ឋាភិបាល] អាត្មានឹងឆ្លើយតប”។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានបម្រើការងារយោធាពេញម៉ោងរហូតដល់ចុងឆ្នាំមុន នៅពេលដែលលោកប្តេជ្ញ និងសម្រេចចិត្តចូលមកក្នុងវត្តឪពុកលោក។ ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា ឥឡូវនេះ ត្រូវរស់នៅទីនេះ។
ព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន ស៊ូស្លាប់ដើម្បីបុព្វហេតុខ្មែរក្រោម។ កើតក្នុងឆ្នាំ១៩៣៥ក្នុងខេត្តកាន់ថូ ប្រទេសវៀតណាម ជាផ្នែកនៃកម្ពុជាក្រោម ដែលខ្មែរហៅថា ព្រែកឫស្សី ការប្តេជ្ញារបស់លោកចំពោះបុព្វហេតុនោះ នឹងបង្កើតនូវឆាកជីវិតរបស់យឿង ស៊ិនទាំងស្រុង។
ជាជនជាតិដើមនៅក្នុងតំបន់ដីសណ្តក្នុងវៀតណាមខាងត្បូង ខ្មែរក្រោមមានសាសនា វប្បធម៌ និងភាសារបស់ខ្លួនដែលហាមប្រាមដោយក្រុងហាណូយ។ ប៉ុន្តែ សឿង ស៊ិន បំពានលើការដាក់កំហិតទាំងនេះ។ លោកជាអ្នកតស៊ូមតិដែលមិនរាថយសម្រាប់ខ្មែរក្រោម។
លោក ថាច់ សេដ្ឋា អ្នកតស៊ូមតិនិងជាអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង ដែលឈរជាមួយព្រះតេជគុណ សឿង ស៊ិន ហើយបន្ទាប់មកបានក្លាយជាប្រធានសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បាននិយាយថា “លោកជាវីរជននៃព្រះសង្ឃ។ រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ យើងមិនបានឃើញព្រះសង្ឃដូចជាលោកទេ។ លោកបូជាពេលវេលា ការប្រឹងប្រែង និងស្មារតីដើម្បីជាតិនិងខ្មែរក្រោម”។
ការប្តេជ្ញាមោះមុតរបស់ យឿង ស៊ិន បានធ្វើឲ្យលោកបាត់បង់សេរីភាពពីរដង។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ នៅក្នុងខេត្តកំណើតរបស់លោក លោកត្រូវជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៣ឆ្នាំកន្លះពីបទចោទប្រកាន់ថាមានផែនការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៤ លោកត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនក្នុងខេត្តតាកែវ ហើយត្រូវបញ្ជូនចូលគុករយៈពេល២ឆ្នាំ ដោយសារតែការចោទប្រកាន់ពីបទដឹកនាំចលនាខ្មែរសេរីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ងៃ សុខរិន អាចារ្យវត្តសាមគ្គីរង្សី អាយុ៦១ឆ្នាំ បាននិយាយថា “នេះជាជីវិតខ្មែរក្រោមដែលព្យាយាមអនុវត្តតាមវប្បធម៌របស់យើង។ ប្រសិនបើអ្នកជាសកម្មជនខ្មែរក្រោម រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមតែងតែឃ្លាំមើលសកម្មភាពអ្នក ហើយនេះជាហេតុដែលមនុស្សជាច្រើនមកស្នាក់នៅវត្តសាមគ្គីរង្សី”។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន បានបង្កើតសមាគមព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមក្នុងកម្ពុជា ហើយសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងវៀតណាមធ្វើឲ្យលោកនៅដាច់ឆ្ងាយពីថ្នាក់ដឹកនាំពុទ្ធសាសនាផ្សេងទៀតដែលមើលទៅគ្មានពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សនយោបាយទេ ប៉ុន្តែតាមពិត មាននិន្នាការជិតស្និទ្ធនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
បន្ទាប់មក ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ដោយមានចៅអធិការវត្តពីខេត្តតាកែវមកភ្នំពេញដែលមិនសុខចិត្តប្រគល់កុដិឲ្យព្រះសង្ឃដែលនិយាយឥតសំចៃ យឿង ស៊ិនបានទិញដីមួយប្លង់នៅជាយខាងលិចក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានចាក់គ្រឹះសម្រាប់អ្វីដែលក្លាយជាវត្តសកម្មបំផុតផ្នែកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកានៅក្នុងកុដិធម្មតាមួយមានចម្ងាយប្រហែល១០០ម៉ែត្រពីកន្លែងតម្កល់សពឪពុកលោក ដែលរក្សាទុកក្នុងមឈូសកញ្ចក់ថា “ញោមរបស់អាត្មាបានលក់អ្វីគ្រប់យ៉ាងដើម្បីកសាងទីនេះ។ ពេលគាត់សុគតទៅ ញោមមានតែប្រាក់២ដុល្លារប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងកាបូប”។
នៅថ្ងៃទី១ ខែមករា សុត ឆាយ៉ា ដែលបានបួសនៅក្នុងវត្តមួយក្នុងខេត្តកំពតរយៈពេល៦សប្តាហ៍មុន បានចូលមកនៅក្នុងវត្តសាមគ្គីរង្សី គឺជាកន្លែងដែលលោកធ្លាប់មកលេងឪពុកលោក។
១២ថ្ងៃបន្ទាប់ពីអតីតទាហានរូបនេះចូលមកដល់ សាមណេរមួយអង្គបានចាក់សម្លាប់គ្រូសូត្រមួយអង្គ គឺព្រះតេជគុណ ថាច់ ខាន់ ក្រោយពីត្រូវដាក់ពិន័យដោយសារតែភាពមានះ។ សាក្សីនិយាយថា ថាច់ ខាន់ បានវាយទៅលើសាមណេរនោះ។
នៅប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមកទៀត ព្រះតេជគុណ ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ា ដែលបានក្លាយជាចៅអធិការ នៅពេលដែលព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន បានសុគតក្នុងឆ្នាំ២០១០ បានទៅនៅប្រទេសបារាំង។ គ្រូសូត្ររបស់លោក គឺថាច់ ហាសំអាង ត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងវត្ត។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាអំពីព្រះតេជគុណ ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ាថា “ប្រហែលជាលោកចាកចេញទៅដោយសារតែឃាតកម្មនោះ។ លោកគឺជាចៅអធិការនៅទីនេះ ហើយគ្រូសូត្រមួយអង្គរបស់លោកធ្លាប់ប្រើហិង្សា ហេតុដូច្នេះ លោកជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មនោះ។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា មិនប្រើហិង្សាទេ”។
ការតែងតាំងព្រះតេជគុណ ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ាជំនួសព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន គឺជាចំណុចមានជម្លោះសម្រាប់ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា។ ដោយមានសកម្មភាពកើតមានជាទូទៅ ហើយភាគច្រើនប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សកាន់អំណាចបានឃើញការសុគតរបស់ព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិនជាឱកាសមួយ ដើម្បីធ្វើឲ្យវត្តសាមគ្គីរង្សីដើរតាមគន្លងវត្តអារាមផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសនេះ។
សង្ឃប្រកាសដែលបានផ្សព្វផ្សាយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១០ និងចុះហត្ថលេខាដោយព្រះតេជគុណ នន្ទ ង៉ែត ពេលនោះជាមេគណក្រុងភ្នំពេញ សរសេរថា ព្រះសង្ឃមិនមែនជាខ្មែរក្រោម គឺព្រះតេជគុណ ឃិន វាសនា គួរគ្រប់គ្រងក្នុងវត្តនេះ។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា ដែលវិលត្រឡប់ពីធ្វើការជាមួយកងពលធំលេខ២ដើម្បីតាមដានមើលការផ្ទេរអំណាចនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា “នេះមិនអាចកើតមានបានទេ។ ចៅអធិការត្រូវតែជាខ្មែរក្រោម។ នេះជាបំណងរបស់ញោមអាត្មា”។
ព្រះតេជគុណ ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ា បានយល់ស្រប ហើយរឿងរ៉ាវទាំងអស់បាននាំឲ្យមានការរុញច្រានការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ ដោយគំរាមកំហែងហែកចោលស្លាកសញ្ញាពណ៌ខៀវដ៏ធំរបស់សមាគមព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន ដែលចងនៅក្នុងទីធ្លាវត្ត ប្រសិនបើអ្នកក្រៅចូលមកគ្រប់គ្រងវត្តនេះ។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានមានសង្ឃដីកាថា “ព្រះសង្ឃបានគាំទ្រលោកបន្ទាប់ពីរឿងនោះមក ហើយនេះជាហេតុដែលលោកទទួលបានអំណាច។ អាត្មាមិនយល់ស្របទេ ប៉ុន្តែអាត្មាមិនទុកចិត្តអ្នកដទៃ ហើយអាត្មាត្រូវតែវិលមកវិញ”។
ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា មិនបានមានសង្ឃដីកាដោយចំហទេ ប៉ុន្តែព្រះសង្ឃអង្គនេះចង់គ្រប់គ្រងវត្តដែលឪពុកលោកបានកសាងឡើង។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា “សព្វថ្ងៃ ទីនេះមានការគ្រប់គ្រងដូចផ្តាច់ការ។ មេដឹកនាំមិនមានគុណធម៌ក្នុងការរក្សាបាននូវបំណងញោមអាត្មាទេ។ មានទម្លាប់ប្រើហិង្សាក្នុងការដាក់វិន័យ ហើយមិនមែនជាពុទ្ធសាសនាទេ”។
គង់នៅក្នុងកុដិ ដែលមានក្រដាសខ្មែរក្រោមពីរបីសន្លឹក និងបដាបិទតុបតែងជញ្ជាំងកុដិ ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា បានទាញយករូបថតពីស្រោមសំបុត្រ ពោលគឺភ័ស្តុតាង ដែលព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា ជាការវាយប្រហារលើរូបលោកនៅថ្ងៃដែលលោកបានមកដល់វត្តសាមគ្គីរង្សី។
រូបថតបានបង្ហាញទ្វារកញ្ចក់បែកនិងដុំឥដ្ឋដែលគេគ្រវែងធ្លុះជញ្ជាំងចូលក្នងកុដិរបស់លោក ជាទង្វើដែលព្រះសង្ឃអង្គនេះ ជឿថា វាមានបំណងដេញរូបលោកចេញពីវត្ត។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាដោយកំហឹងនិងចោទ ព្រះតេជគុណ ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ានិងថាច់ ហាសំអាងបានស្ថិតនៅពីក្រោយការវាយប្រហារនោះថា “គេខ្លាចអាត្មា ហើយគេមានគម្រោងលើអាត្មា។ គេចាត់ទុកអាត្មាដូចជាសត្វ ប៉ុន្តែអាត្មាជាមនុស្ស។ នេះជាកន្លែងអាត្មា។ ហេតុអីអាត្មាត្រូវចេញ?”។
ព្រះតេជគុណ ថាច់ ហាសំអាង មានគម្រោងធំសម្រាប់វត្តសាមគ្គីរង្សី។
មានព្រះជន្ម២៧វស្សា ព្រះតេជគុណជាចៅអធិការដ៏ក្មេងបំផុតក្នុងចំណោមបីអង្គដែលគ្រប់គ្រងវត្តនេះ។ ទោះជាព្រះសង្ឃអង្គនេះទទួលស្គាល់ការងាររបស់ចៅអធិការមុនៗក៏ដោយ ប៉ុន្តែព្រះសង្ឃអង្គនេះធ្វើទៅដោយចំអកប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏ចាប់និយាយរឿងអ្វីផ្សេងទៀត។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះមានសង្ឃដីកាថា “យើងឃើញថា ស៊ាង សុវណ្ណារ៉ា មានចំណុចខ្សោយក្នុងការដឹកនាំ ដូច្នេះយើងនឹងយកតែចំណុចខ្លាំងរបស់លោកប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន វិញ របៀបដឹកនាំរបស់អាត្មាគឺខុសគ្នា ប៉ុន្តែ ទៅដល់គោលដៅដូចគ្នា គឺការនាំត្រឡប់មកវិញនូវដីកម្ពុជាក្រោម”។
ចាប់តាំងពីព្រះតេជគុណ ថាច់ ហាសំអាង ទទួលតំណែងជាព្រះចៅអធិការមក ទីធ្លាដីគ្រួសក្រហមនៅក្នុងវត្ត ត្រូវបានចាក់ក្រាលដោយបេតុង ការសាងសង់ចេតិយសម្រាប់ឈាបនកិច្ចរបស់ព្រះតេជគុណ យឿង ស៊ិន ត្រូវពន្លឿន ហើយអគារសំខាន់នៅជាន់ទី៣របស់វត្តកំពុងលេចធ្លោឡើង។
ព្រះតេជគុណអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាថា ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះអង្គ វត្តនេះ “នឹងមានការអភិវឌ្ឍនិងរីកចម្រើនកាន់តែច្រើន”។
ដោយមានការព្រងើយពីឋានានុក្រមព្រះពុទ្ធសាសនា និងដោយបណ្តាញនៃក្រុមមនុស្សជាន់ខ្ពស់ដែលធ្វើការទាក់ទងជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាល ហើយដែលបរិច្ចាគដល់វត្តអារាមណាដែលគេចូលចិត្តនោះ វត្តសាមគ្គីរង្សី ប្រមូលបច្ច័យភាគច្រើនពីអន្តរជាតិ ជារឿយៗតាមរយៈអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនដែលគាំទ្រខ្មែរក្រោម។
ប៉ុន្តែ មនុស្សដែលចូលរួមវិភាគទានពីក្រៅប្រទេសចង់ដឹងថា ប្រាក់របស់គេទៅណា ហើយចំណែកឯម្ចាស់ជំនួយយល់ថា វត្តសាមគ្គីរង្សី នឹងបង្កើតព័ត៌មានអវិជ្ជមាន គេមិនគិតថានឹងមានការផ្សាយជាសាធារណៈ ដែលកើតចេញពីជម្លោះផ្ទៃក្នុងទេ។
ព្រះតេជគុណ ថាច់ ហាសំអាង បានមានសង្ឃដីកាទាក់ទងនឹងព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា ថា “ចាប់តាំងពីលោកមកដល់ មានបញ្ហា មានបញ្ហារហូត។ លោកបានក្លាយជាព្រះសង្ឃមិនមានសន្តិភាព ប៉ុន្តែទៅជាបំផ្លាញវត្តរបស់យើងទៅវិញ។ លោកចង់បានតែអំណាច ហើយល្ងង់”។
ក្នុងខែកុម្ភៈ លោក ឃួង ស្រេង អភិបាលរងក្រុងភ្នំពេញ បានចុះមកវត្តសាមគ្គីរង្សីជាមួយនឹងមន្ត្រីសាលាក្រុង ដែលចុះស្រង់រដ្ឋបាលលើព្រះសង្ឃទាំងអស់នៅក្នុងវត្ត ហើយដាក់បញ្ជាថា អ្នកចំណូលថ្មីត្រូវតែរាយការណ៍ជូនសាលាក្រុងភ្នំពេញ។
ការស្រង់រដ្ឋបាលបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យសាលាក្រុងគឺលោក ឡុង ឌីម៉ង់ បានប្រដូចសកម្មភាពនៅក្នុងវត្តសាមគ្គីរង្សីទៅនឹងការចាប់ផ្តើមធ្វើអបគមន៍។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ស្រេង បាននិយាយថា ការចុះស្រង់រដ្ឋបាលគឺដើម្បីសិក្សាភាពស្របច្បាប់នៃវត្តសាមគ្គីរង្សី និងឃាតកម្មលើព្រះតេជគុណ ថាច់ ខាន់ ដែលជាព្រះសង្ឃដ៏សកម្មបំផុតមួយអង្គនៅក្នុងវត្តសាមគ្គីរង្សី ហើយតែងតែឈរជួរមុខគេក្នុងការតវ៉ា រួមមានកាលពីឆ្នាំមុន នៅពេលដែលព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមដុតទង់ជាតិវៀតណាមនៅខាងមុខស្ថានទូតវៀតណាមក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។
ព្រះតេជគុណ ថាច់ ហាសំអាង មិនបានមានសង្ឃដីកាថា សុត ឆាយ៉ា បានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្មនេះទេ ប៉ុន្តែ បានចោទប្រកាន់ដែលចង្អុលទៅកាន់គោលដៅនោះ។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាអំពីការដាក់វិន័យដែលឈានដល់ឃាតកម្មនោះថា “យើងមិនជឿថា ការប្រៀនប្រដៅតូចតាចបានបណ្តាលឲ្យមានសោកនាដកម្មនោះទេ”។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាសំដៅទៅលើក្រុងហាណូយថា “វាជារឿងនយោបាយដែលអាចមានបញ្ជាពីរដ្ឋាភិបាលយួន”។
មេដឹកនាំវត្តដ៏ក្មេងខ្ចីអង្គនេះបានបញ្ជាក់ថា ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា គឺគ្រាន់តែជាកូនអុកនៅក្នុងគម្រោងធំមួយដើម្បីបង្កឲ្យមានអស្ថិរភាពដល់វត្តនេះប៉ុណ្ណោះ។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាថា “លោកត្រូវពង្វក់ដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ ពួកគេប្រើកូនប្រុស យឿង ស៊ិន ដើម្បីព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកនាំ ដើម្បីបំផ្លាញយើង។ យួនបានសន្យានឹងគាត់ថា គាត់នឹងអាចគ្រប់គ្រងវត្តនេះ។ យើងបានរស់នៅជាមួយនឹងគាត់រយៈពេលប្រាំមួយខែមកហើយ យើងឃ្លាំមើលគាត់ ហើយដឹងថា គាត់មានការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយនឹងនរណាហើយ “។
ទ្រឹស្តីបែបនេះ គឺដូចជាទ្រឹស្តីច្រើនទៀតនៅក្នុងពិភពជំងឺមន្ទិលសង្ស័យរបស់ខ្មែរក្រោម បានកើតឡើងយ៉ាងរហ័សនៅក្នុងវត្តនេះ។ តាមពិត ការរកមនុស្សណាម្នាក់ដែលមិនជឿថា ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ា មានគោលបំណងអាក្រក់ ដើម្បីកាន់កាប់វត្តនេះ គឺស្ទើរតែមិនអាចទៅរួចទេ។
ព្រះតេជគុណ ថាច់ សុធន ជាក្មួយប្រុសរបស់ព្រះតេជគុណ ថាច់ ខាន់ បានមានសង្ឃដីកាថា “រយៈពេលជិតមួយខែបន្ទាប់ពីគាត់មកដល់ គេសម្លាប់ពូរបស់អាត្មា។ វាហាក់ដូចជាវាសនាអាក្រក់។ ចាប់តាំងពីគាត់ចូលមកនៅក្នុងវត្តនេះ យើងមានបញ្ហាច្រើនណាស់។ ព្រះសង្ឃនិងគ្រហស្ថមិនចូលចិត្តគាត់ទេ”។
សម្រាកពីការរៀបចំចង្ហាន់ឲ្យព្រះសង្ឃឆាន់ លោកអាចារ្យ សុខរិនបានត្អូញត្អែរថា សុត ឆាយ៉ាបានប្រាប់ពួកគេថា លោកនឹងរស់នៅក្នុងវត្តនេះមួយរយៈពេលប៉ុណ្ណោះ។
លោកអាចារ្យ សុខរិនបាននិយាយថា “លោកបាននិយាយថាលោកចង់បួសបីខែ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា លោកជាកូនល្អ។ ឥឡូវ ផុតកំណត់ហើយ។ បួសក៏បួសចុះ តែសូមកុំបង្ករឿង”។
មិនមាននរណាម្នាក់នៅឯវត្តនេះនិយាយថា ពួកគេអាចគិតថា ចាន់ សុភ័ក្រ អាយុ១៨ឆ្នាំដែលជាប់ចោទជាឃាតករ មានប្រវត្តិប្រើហិង្សាទេ។ អ្នកខ្លះចាត់ទុកគាត់ថាជា “ស្វារពឹស” ចំណែកអ្នកខ្លះទៀតនិយាយថាគាត់ជា”ក្មេងស្លូត”។
ចំពោះការវាយប្រហារលើកុដិសុត ឆាយ៉ា ចៅអធិការ ថាច់ ហាសំអាង មានសង្ឃដីកាថា ទោះបីជាមានអារម្មណ៍ស្វាគមន៍តិចតួចចំពោះកូនប្រុសស្ថាបនិកវត្តនេះក៏ដោយ ក៏លោកមិនបានបញ្ជាឲ្យមានអំពើហិង្សាដែរ។ ព្រះសង្ឃអង្គនេះបានមានសង្ឃដីកាទាក់ទងនឹងយប់ថ្ងៃទី២ ខែមករាថា “គាត់មករស់នៅទីនេះដោយគ្មានគេហៅមក ឬគ្មានការអនុញ្ញាត ដូច្នេះគេបានទៅសួរគាត់អំពីរឿងនោះ។ អាត្មាមិនដឹងថាមានអ្វីកើតឡើងទេ”។
ស្វាគមន៍ ឬមិនស្វាគមន៍ ព្រះតេជគុណ សុត ឆាយ៉ាមិនចាកចេញទៅណាទេ។ ដោយមានស្រោមសំបុត្រពេញទៅដោយឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ និងរូបថតដែលទាក់ទងនឹងការបង្កើតឡើងនិងប្រវត្តិនៃវត្តឧទ្ទាមនេះ ទាហានអាជីពរូបនេះ មានចំណាប់អារម្មណ៍ថា លោកកំពុងក្រាញននៀលដើម្បីតទល់។
ព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានមានសង្ឃដីកាថា “ញោមអាត្មាត្រូវគេបណ្តេញចេញពីកន្លែងជាច្រើន មុននឹងប្រើកម្លាំងកាយលោកសាងសង់ទីនេះ។ ប៉ុន្តែគេមិនអាចបណ្តេញអាត្មាបានទេ។ វាស្រេចលើមនុស្សនៅក្នុងនិងខាងក្រៅវត្ត ដើម្បីជ្រើសរើសមេដឹកនាំ ប៉ុន្តែគឺញោមអាត្មាដែលបានចូលរួមវិភាគទានទាំងនេះ។ តើមានផលប្រយោជន៍អ្វីក្នុងរឿងនោះទេ?”៕ រើន
