ខណៈដែលខ្មែរក្រហមប៉ុនប៉ងកែប្រែប្រទេសកម្ពុជា មានការតស៊ូប្រឆាំងដ៏ខ្លាំងក្លាដែលពួកគេបានជួបប្រទះ គឺមកពីសហគមន៍អិុស្លាម
ភូមិស្វាយឃ្លាំង, ខេត្តត្បូងឃ្មុំ-លោក ស្លាយម៉ាន់ មីន អាយុ៥៨ឆ្នាំ ជាប្រធានភូមិបាននិយាយថា ភូមិស្ងាត់ជ្រងំនេះស្ថិតនៅតាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គ ជាស្រុកកំណើតបងប្អូនប្រជាជនចាមរាប់ជំនាន់មកហើយ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមបានត្រួតត្រាក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។ ពីដំបូង ពួកទ័ពព្រៃកុម្មុយនិស្តដែលកំពុងច្បាំងបានត្រាប្រណីដល់របៀបរស់នៅរបស់អ្នកភូមិទាំងនោះ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេបន្តគោរពសក្ការៈនៅតាមព្រះវិហារមូស្លីមក្នុងមូលដ្ឋាន និងស្លៀកពាក់សម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីអិុស្លាមរបស់ពួកគេ។
លោក មីន បានរៀបរាប់ក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយកាលពីសប្តាហ៍មុននៅផ្ទះរបស់គាត់ក្បែរផ្លូវធំដែលពុះភូមិនេះជាពីរ ដែលកាលពីដើមស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ប៉ុន្តែឥឡូវស្ថិតនៅក្នុងខេត្តថ្មីបំផុតរបស់ប្រទេសនេះ គឺខេត្តត្បូងឃ្មុំ នោះថា “នៅពេលពួកគេមកដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ ពួកគេធ្វើល្អនឹងយើងណាស់ បើទោះជាពួកគេបានបញ្ឈប់យើងមិនឲ្យលក់ដូរក៏ដោយ។ ពួកគេបានប្រាប់យើងថា លន់ នល់ បានដណ្តើមអំណាចពី សីហនុ ហើយពួកគេនឹងប្រគល់វាទៅឲ្យស្តេចវិញ”។
ក៏ប៉ុន្តែ ការត្រាប្រណីនេះបានរលាយបាត់ទៅវិញនៅត្រឹមឆ្នាំ១៩៧៣ ខណៈដែលពួកកុម្មុយនិស្តបានចាប់ផ្តើមលុបបំបាត់សេរីភាពសាសនា។ ពួកគេបានបង្ខំឲ្យស្ត្រីដោះស្បៃគ្របក្បាលរបស់ខ្លួនចេញ និងកាត់សក់វែងរបស់ស្ត្រី ហើយគ្រប់គ្នាត្រូវគេបង្ខំឲ្យស៊ីសាច់ជ្រូកនៅរោងបាយថ្មីរបស់ភូមិនេះ ហើយឲ្យស្លៀកពាក់ខោអាវខ្មៅរបស់ពួកទ័ពព្រៃជំនួសសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីចាមវិញ។ ពីរឆ្នាំបន្ទាប់មក ការបាត់ខ្លួនបានចាប់ផ្តើមកើតមានឡើង។
លោក មីន បាននិយាយថា “នៅឆ្នាំ១៩៧៥ សេរីភាពរបស់យើងលែងមានទាំងស្រុង។ ប្រសិនបើអ្នកភូមិនៅតែបន្តគោរពប្រណិប័តន៍សាសនារបស់ខ្លួនទៀត ពួកគេនឹងត្រូវគេនាំយកទៅសម្លាប់ចោល”។
“ខ្មែរក្រហម មានឈ្លបសម្ងាត់ច្រើនដើម្បីតាមឃ្លាំមើលព្រះវិហារមូស្លីម។ នៅពេលពួកគេឃើញនរណាម្នាក់ដើរទៅទីនោះ ពួកគេនឹងមកដល់ផ្ទះ ចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងនោះ បិទមាត់អ្នកទាំងនោះ ហើយនាំយកទៅកន្លែងឃុំឃាំងស្រុក។ បងប្អូនទាំងនោះមិនដែលបានត្រឡប់មកវិញទេ”។
នៅខែនេះ មានសក្ខីកម្មលើកដំបូងរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមអំពីបទចោទប្រកាន់ថា”បងធំទី២” នួន ជា និងអតីតប្រមុខរដ្ឋ ខៀវ សំផន របស់របបនេះបានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើក្រុមចាម។ សប្តាហ៍ទី១នៃដំណាក់កាលជំនុំជម្រះនេះរួមមានការផ្តល់សក្ខីកម្មលើការបះបោរដោយចាមនិងការបង្ក្រាបជាបន្តបន្ទាប់ដោយកម្លាំងខ្មែរក្រហមក្នុងខេត្តកំពង់ចាម នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៥។
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ លោក បែន គាណាន (Ben Kiernan) សរសេរក្នុងសៀវភៅរបស់លោក ដែលមានចំណងជើងថា “របបខ្មែរក្រហម” ថា ការបះបោរប្រដាប់អាវុធកម្រកើតមានណាស់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ព្រោះជារបបបង្ក្រាបយ៉ាងព្រៃផ្សៃសូម្បីតែពាក្យខ្សឹបខ្សៀវក៏ដោយ។ ទោះជាបែបនេះក្តី ក៏មានឧទាហរណ៍នៃការងើបបះបោរជាច្រើនដោយក្រុមចាម នៅពេលដែលរបបនេះបានប្រឹងប្រែងមិនត្រឹមតែត្រួតត្រាជនមូស្លីមរបស់ប្រទេសនេះប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរំលាយអត្តសញ្ញាណរបស់ក្រុមនេះទាំងស្រុងទៀតផង។
ប្រទេសកំណើតដើមរបស់ក្រុមនេះគឺប្រទេសចម្ប៉ា ធ្លាប់ជារដ្ឋមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋហិណ្ឌូ-ព្រះពុទ្ធសាសនាដំបូងក្នុងតំបន់ មុនពេលច្បាំងដណ្តើមយកដោយប្រទេសវៀតណាមនៅឆ្នាំ១៤៧១។ ចំណាកស្រុកចាមភាគច្រើនបំផុតមកប្រទេសកម្ពុជាបានកើតឡើងនៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៧៩០ ដោយមានជនចំណាកស្រុកភាគច្រើនបំផុតកាន់សាសនាអិុស្លាម ហើយព្រះវិហារមូស្លីមដំបូងគេក្នុងប្រទេសនេះបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំ១៨១៣។
លោក គាណាន ប៉ាន់ប្រមាណថា នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ចាមដែលកាន់សាសនាអិុស្លាមនិកាយស៊ុននី មានចំនួនប្រហែល២៥០.០០០នាក់។ ទំនាក់ទំនងរវាងសហគមន៍ចាមនិងខ្មែរ ជាញឹកញាប់ជិតស្និទ្ធ ហើយអាពាហ៍ពិពាហ៍ឆ្លងសាសន៍បានកើតមានជាធម្មតា ប៉ុន្តែ ចាមជាទូទៅទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម ហើយជាងមួយភាគបីនៃជនជាតិចាមនៅប្រទេសកម្ពុជាបានស្លាប់គិតត្រឹមឆ្នាំ១៩៧៩។
នៅអំឡុងពេលដដែលនោះ នៅពេលដែលពួកកុម្មុយនិស្តបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តកម្មវិធីសង្កត់សង្កិនរបស់ពួកគេនៅស្វាយឃ្លាំង ព្រឹត្តិការណ៍ស្រដៀងគ្នាបានកើតឡើងនៅភូមិកោះផល ជាកោះមួយនៅចម្ងាយប្រហែល១០គីឡូម៉ែត្រនៅខ្សែទឹកខាងក្រោម។
យោងតាមសៀវភៅ “ឧទ្ទាមកម្មចាម” របស់លោក អុីសា អូស្មាន់ ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនិងជានាយកអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានឲ្យដឹងថា សព្វថ្ងៃនេះ ការហូរច្រោះដីរាប់សិបឆ្នាំបានធ្វើឲ្យបាក់ស្រុតកន្លែងរស់នៅនោះចូលទឹកទន្លេមេគង្គ។ ប៉ុន្តែ មុនឆ្នាំ១៩៧៥ កោះផលជាស្រុកកំណើតរបស់អ្នកស្រុកជាង១៨០០នាក់។ ក្រោយពីរបបខ្មែរក្រហម នៅសល់មនុស្សតែ១៨៣នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
លោក អូស្មាន់ សរសេរថា បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមចូលភូមិកោះផលក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ចាមបានបដិសេធមិនសហការជាមួយពួកមេដឹកនាំថ្មីរបស់ពួកគេ ដែលបណ្តាលឲ្យពួកកម្មុយនិស្តបោះបង់ការប៉ុនប៉ងរបស់ពួកគេក្នុងការគ្រប់គ្រងភូមិនោះ។ អំឡុងពេលមានសេរីភាពនេះមិនបានស្ថិតស្ថេរយូរទេ ព្រោះខ្មែរក្រហមបានវិលមកវិញ ហើយមួយឆ្នាំបន្ទាប់មក បានចាប់ផ្តើមការបង្ក្រាបជាថ្មី។
យោងតាមលោក អូស្មាន់ បានឲ្យដឹងទៀតថា បើទោះជាមានការខិតខំរបស់ខ្មែរក្រហមដើម្បីបង្ខំចាមនៅកោះផលឲ្យរស់នៅលាយឡំជាមួយវប្បធម៌ខ្មែរក៏ដោយ ក៏អ្នកស្រុកនៅតែរឹងទទឹង ដោយអ្នកភូមិមួយចំនួនបន្តគោរពតាមការហៅរបស់បព្វជិតមូស្លីមមកសូត្រធម៌។ ទាហានខ្មែរក្រហមនៅពេលនោះ បានសម្លាប់យុវជនចាមម្នាក់ និងបានចាប់ពង្រត់ម្នាក់ទៀត បន្ទាប់មកបានដោះលែងគាត់ជាមួយនិងសារមួយដែលប្រាប់អ្នកភូមិថា ភូមិនេះនឹងត្រូវកម្ទេចចោល។
បន្ទាប់ពីអ្នកភូមិព្រងើយកន្តើយនឹងការអំពាវនាវឲ្យចុះចាញ់ ខ្មែរក្រហមបានវាយប្រហារតែម្តង។
លោក អូស្មាន់ សរសេរថា “នៅពេលព្រឹកបន្ទាប់ ទូកមួយបានត្រឡប់មកវិញជាមួយនិងទាហានប្រដាប់អាវុធគ្រប់ដៃរាប់សិបនាក់។ ទូកនោះឡើងគោកនៅខាងកើតភូមិ។ អ្នកភូមិប្រាំមួយនាក់បានតទល់នឹងក្រុមខ្មែរក្រហមដែលចូលមក ប៉ុន្តែ អ្នកទាំងប្រាំមួយនាក់ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់។ ទាហានដែលចូលមកបន្តដំណើរឆ្ពោះទៅភូមិនោះ ហើយបានជួបអ្នកភូមិមួយក្រុមមានគ្នា១០នាក់។ ការប៉ះទង្គិចគ្នាមួយលើកទៀតបានកើតឡើង។ អ្នកការពារភូមិទាំងអស់ត្រូវបានសម្លាប់ចោល រស់តែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ”។
នៅថ្ងៃក្រោយមកទៀត ចាមក្នុងតំបន់បានប៉ុនប៉ងប្រយុទ្ធប្រឆាំងកម្មាភិបាលដោយប្រើដាវនិងកាំបិត ប៉ុន្តែ ត្រូវបានគ្រប់គ្រង នៅពេលទាហានកុម្មុយនិស្តបានវាយប្រហារភូមិនោះដោយកាំភ្លើងធំ ដុតបំផ្លាញភូមិ និងសម្លាប់បុរស ស្ត្រី និងក្មេងរាប់រយនាក់។
លោក ទា ស៊លប៊ីន អាយុ៦៨ឆ្នាំ ដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីដែរ បាននិយាយថា ពីរសប្តាហ៍ក្រោយពីការប៉ះទង្គិចគ្នានៅកោះផល នៅថ្ងៃចុងក្រោយនៃពិធីរ៉ាម៉ាដាន យុវជនចាមនៅស្វាយឃ្លាំង បានទទួលបញ្ជីមួយដែលមានបញ្ជាក់ឈ្មោះអ្នកភូមិ៨០នាក់ ដែលខ្មែរក្រហមមានគម្រោងនឹងចាប់ខ្លួន។
អស់កម្លាំងកាន់តែខ្លាំងឡើងដោយសារតែការឈ្លបយកការណ៍និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្នុងកណ្តាប់ដៃ “អង្គការ” ពួកគេមានផែនការធ្វើការបះបោរ។
លោក ស៊លប៊ីន អង្គុយនៅខាងក្រៅព្រះវិហារមូស្លីមស្វាយឃ្លាំង ក្រោយពីពិធីសូត្រធម៌ពេលល្ងាចកាលពីសប្តាហ៍មុន បាននិយាយថា “ខ្មែរក្រហមបានចាប់ចាមយកទៅ ហើយយើងបានឮដំណឹងថា ពួកគេនឹងមកចាប់ខ្លួន៨០នាក់ទៀត ដូច្នេះនៅពេលដែលយើងបានដឹងថា ពួកគេនឹងមកចាប់មនុស្ស យើងបានសម្រេចចិត្តក្រោកឈរប្រឆាំង”។
លោកបាននិយាយថា អ្នកភូមិបានមកជុំគ្នា ហើយបានត្រៀមដាវកាំបិតដើម្បីវាយប្រហារពួកទាហានដែលកាន់កាំភ្លើង នៅពេលពួកទាំងនោះចូលភូមិ។ ការទូងស្គរដ៏ធំមួយនឹងឲ្យសញ្ញាសម្រែកចូលប្រយុទ្ធ។
លោក ស៊លប៊ីន បានរៀបរាប់ទៀតថា “នៅពេលថ្ងៃ យើងបានជួបជុំគ្នាពិភាក្សាថាត្រូវធ្វើយ៉ាងម៉េច។ យើងបានសម្រេចថា នៅពេលយើងឮសូរសំឡេងទូងស្គរ យើងនឹងចេញទៅ។ យើងបានឮសំឡេងស្គរ ហើយយើងបានត្រៀមដាវរបស់យើង”។
លោកបាននិយាយថា នៅពេលនោះ អ្នកភូមិរាប់រយនាក់បានចាប់ផ្តើមសម្រុកលើខ្មែរក្រហមក្នុងមូលដ្ឋាន ដោយប្រើដាវរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ ទាហានប្រដាប់ដោយកាំភ្លើងបានបង្ក្រាបការវាយតដៃនោះបានភ្លាមៗ។
លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា “ពួកគេបានចាប់ផ្តើមបាញ់។ ខ្ញុំបានឃើញមនុស្ស១០ទៅ២០នាក់ស្លាប់នៅពីមុខខ្ញុំ ប៉ុន្តែ មានច្រើនទៀត។ មានរាប់រយនាក់ ពួកគេបានចេញមកខណៈដែលយើងបានវាយប្រហារ”។
លោក ណូ មីន នៅពេលនោះមានអាយុត្រឹម១៦ឆ្នាំ បានរៀបរាប់អំពីការប្រយុទ្ធនោះថា បងប្អូនចាមបានបាត់បង់ជីវិតយ៉ាងច្រើន ជាពិសេសនៅពេលដែលកម្លាំងកុម្មុយនិស្តច្រើនទៀតចូលភូមិតាមផ្លូវគោកនិងផ្លូវទឹក។
លោក មីន បាននិយាយថា “យើងគ្រាន់តែចង់រារាំងការចាប់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ ប្រជាជនបានចាប់កាន់ដាវ ហើយបានចាប់ផ្តើមវាយប្រហារខ្មែរក្រហម។ គ្រប់គ្នាបានចូលរួម សូម្បីមនុស្សចាស់ៗក៏បានជួយស្រែកដែរ”។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា “ខ្ញុំដឹងថា ទាហានម្នាក់បានស្លាប់។ ខ្ញុំភ្ញាក់ផ្អើលដែលទាហានតែម្នាក់ស្លាប់។ តើយើងតស៊ូជាមួយពួកគេយ៉ាងម៉េចកើត? ពួកគេបាញ់ កាត់ក និងចាក់សម្លាប់ប្រជាជន”។
នៅពេលនោះ លោក មីន បានរត់ភៀសខ្លួនទៅព្រះវិហារមូស្លីមស្វាយឃ្លាំង មុនពេលវិលត្រឡប់មកផ្ទះរបស់គាត់វិញមួយរយៈពេលខ្លី។
អ្នកផ្សេងទៀតបានបោះចោលដាវរបស់ខ្លួនក្នុងចម្ការចេកជុំវិញភូមិ។
ក្នុងសៀវភៅរបស់លោក លោក អូស្មាន់ និយាយថា ពួកទាហានបានបន្តកាប់សម្លាប់អ្នកស្រុក នៅពេលដែលការបះបោរនោះត្រូវបានបង្ក្រាប ហើយអ្នកនៅរស់តែម្នាក់គត់បានប្រឹងចាក់ទាហានម្នាក់ស្លាប់នៅក្នុងផ្ទះរបស់គាត់មុនពេលត្រូវគេដុតផ្ទះនោះចោល។
លោក អូស្មាន់ បាននិយាយថា ខ្មែរក្រហមប្រមូលផ្តុំអ្នកនៅរស់ ហើយបានចាប់ផ្តើមបណ្តើរពួកគេទៅទិសខាងលិច មុនពេលបំបែកបុរសមួយក្រុម ស្ត្រីមួយក្រុម និងក្មេងមួយក្រុមផ្សេងទៀត។ ក្រុមបុរសដែលរបួសក្នុងការប្រយុទ្ធត្រូវបានគេប្រាប់ថា ពួកគេត្រូវគេនាំយកទៅព្យាបាលមុនពេលត្រូវសម្លាប់ចោល រីឯនៅសល់ពីនោះត្រូវឃុំខ្លួននៅខាងក្នុងឃ្លាំងសម្ងួតថ្នាំជក់។
លោក មីន បាននិយាយថា គេឃុំគាត់នៅឃ្លាំងនោះរយៈពេលមួយខែមុនពេលផ្ទេរទៅឃុំពើស២ ក្បែរនោះ ជាទីដែលមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើចាមបន្តទៀត។
លោកបាននិយាយថា “នៅពេលខ្ញុំត្រូវគេជម្លៀសឲ្យមករស់នៅទីនោះ ខ្មែរក្រហម បានបំភិតបំភ័យយើង។ ពួកគេឃាត់យើងមិនឲ្យនិយាយភាសាចាម មិនឲ្យទាក់ទងគ្នាទាល់តែសោះ។ ពួកគេបាននិយាយថា ប្រសិនបើអ្នកឯងមិនស្តាប់ គ្រួសារអ្នកឯងទាំងអស់នឹងត្រូវសម្លាប់ចោល”។
លោក អូស្មាន់ សរសេរក្នុងសៀវភៅរបស់លោកថា អ្នកនៅមានជីវិតភាគច្រើនត្រូវបានគេជម្លៀសទៅស្រុកដំបែរ និងស្រុកស្ទឹងត្រង់។ នៅពេលពួកគេបានទៅដល់គោលដៅរបស់ខ្លួន គ្រួសារចាមទាំងនោះត្រូវរស់នៅលាយឡំជាមួយគ្រួសារខ្មែរ។ មនុស្សជាច្រើនបានស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់នៅពេលធ្វើពលកម្មធ្ងន់នៅស្រែ។
លោក មីន បាននិយាយថា ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ លោកបានព្យាយាមរត់ភៀសខ្លួនចេញពីសហករណ៍របស់គាត់ដើម្បីចូលរួមជាមួយការបះបោរមួយផ្សេងទៀត ដែលដឹកនាំដោយអតីតទាហានខ្មែរក្រហមម្នាក់នៅក្នុងព្រៃមួយក្បែរស្វាយឃ្លាំង។ អង្គភាពដែលមានមនុស្ស១០០នាក់ មានកាំភ្លើងត្រឹមត្រូវបានព្យាយាមការពារការវាយប្រហារពីអង្គភាពក្នុងមូលដ្ឋាន ហើយនៅទីបញ្ចប់បានជួបទាហានវៀតណាមដែលចូលមកផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម។
ការបះបោរនៅស្វាយឃ្លាំង និងភូមិកោះផលជាការបះបោរពីររបស់ក្រុមចាមមានឯកសារច្បាស់លាស់ប្រឆាំងខ្មែរក្រហម។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងសៀវភៅរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវ ហ្វារីណា សូ ដែលមានចំណងជើងថា “The Hijab of Cambodia” បានលើកឡើងនូវការបះបោរមួយចំនួនផ្សេងទៀត។
លោកស្រីសរសេរថា ភូមិទ្រានៅក្បែរនោះក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ជាកន្លែងនៃការបះបោររបស់ចាមលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ដែលនៅពេលនោះយុវជនមួយក្រុមមានគ្នាប្រហែល១២នាក់បានបំផ្លាញស្នាក់ការខ្មែរក្រហមក្នុងមូលដ្ឋាន ជាការសងសឹកប្រឆាំងរបបនេះចំពោះការរឹតត្បិតលើសាសនា។ ការចាប់ខ្លួនគ្មានសល់បានកើតមានឡើង។
ក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ បុរសៗនៅភូមិជ្រោយមេត្រី ខេត្តកណ្តាល បានធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងបញ្ជារបស់ខ្មែរក្រហម ដែលឲ្យស្ត្រីចាមកាត់សក់ និងដោះកន្សែងរុំក្បាលចេញ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រុមនេះបានខ្នះខ្នែងជៀសវាងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាចំៗ។
លោកស្រី សូ បានសរសេរថា “សា រ៉ាសាត មេដឹកនាំក្រុម បានចរចាជាមួយខ្មែរក្រហមសុំពេលបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យស្ត្រីសម្របតាមគោលនយោបាយថ្មីនេះ។ ខ្មែរក្រហមបានយល់ព្រមតាមសំណើដោយមានលក្ខខណ្ឌថា ប្រជាជនអនុវត្តតាមគោលនយោបាយនេះក្នុងពេលឆាប់ៗ។
យោងតាមលោកស្រី សូ បានឲ្យដឹងថា ការបះបោរប្រដាប់អាវុធក្រោយមកទៀត ដែលមានទាំងឧទ្ទាមចាម ទាំងឧទ្ទាមខ្មែរ និងអតីតឈ្លបខ្មែរក្រហមផង បានកើតឡើងនៅឃុំទួលទទឹង ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ នៅឆ្នាំ១៩៧៦។ ឧទ្ទាមប្រហែល៤០នាក់បានបែងចែកជាពីរក្រុម ដោយមួយក្រុមធំមានទីតាំងសម្ងំនៅតាមភ្នំ តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ៤។
លោកស្រី សូ បានសរសេរថា “ជួនកាលពួកគេបានវាយប្រហារខ្មែរក្រហមនៅចុងខ្សាច់ និងភូមិផ្សេងទៀតក្បែរនោះ ហើយបន្ទាប់មកទៀតបានសម្ងំនៅតាមភ្នំវិញ។ ឆ្លើយតបនឹងហេតុការណ៍នេះ ខ្មែរក្រហមបានស្រាវជ្រាវរកនរណាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយពួកបះបោរ ជាពិសេសប្រពន្ធនិងសាច់ញាតិរបស់ពួកគេដែលរស់នៅក្នុងភូមិ។ អ្នកទាំងនោះនឹងត្រូវគេសម្លាប់ចោល”។
យោងតាមលោក អូស្មាន់ បានឲ្យដឹងថា ក្រោយពីការដួលរលំរបបនេះ អ្នកនៅរស់មួយចំនួនតូចមកពីស្វាយឃ្លាំង បានចាប់ផ្តើមត្រឡប់មកភូមិដែលត្រូវបំផ្លាញខ្ទេចខ្ទីរបស់ពួកគេវិញ។ ក្នុងចំណោមប្រជាជនប្រហែល៦.២០០នាក់ដែលរស់នៅទីនោះក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ មានតែ៦០០នាក់ប៉ុណ្ណោះបាននៅរស់សល់ពីរបបនេះ។ អ្នកភូមិដែលផ្តល់សម្ភាសបានរៀបរាប់អំពីការវិលត្រឡប់មកផ្ទះសំបែងដែលត្រូវគេដុតបំផ្លាញ អាហារតិចតួច និងការបាត់បង់សាច់ញាតិដ៏ជាទីស្រឡាញ់។
អង្គុយនៅខាងក្រៅព្រះវិហារមូស្លិម កាលពីសប្តាហ៍មុន សុះ ពុនយ៉ាមីន អាយុ៦១ឆ្នាំ ជាមេដឹកនាំមូស្លិមដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិ ដែលបានផ្តល់សក្ខីកម្មអំពីការបះបោរនេះនៅសាលាក្តីក្រហមកាលពីដើមខែនេះ បាននិយាយថា ការបះបោរនោះបានត្រឹមតែនាំមកនូវការវាយប្រហាររបស់របបខ្មែរក្រហមលើអិុស្លាមប៉ុណ្ណោះ។
លោកបាននិយាយថា “មូលហេតុដែលយើងវាយប្រហារគឺមិនមែនតែដើម្បីចាមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ដើម្បីប្រទេសកម្ពុជា និងដើម្បីសេរីភាពសាសនា”៕ និត