សៀវភៅដែលនឹងចេញផ្សាយនៅពេលខាងមុខរកឃើញចំណុចថ្មីលើប្រាសាទបុរាណនៅភាគបស្ចិមនៃកម្ពុជា
ក្នុងពេលដែលប្រវត្តិវិទូជនជាតិបារាំងគឺលោក ប្រុយណូ ប្រុយហ្គីយេ ទៅលេងប្រាសាទតាមាន់ធំម្តងទៀតនៅក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យនៅដើមឆ្នាំនេះ លោកបានកត់សម្គាល់ថា ផ្លូវនៅក្បែរប្រាសាទសាងសង់នាសតវត្សរ៍ទី១១បានសាងសង់ឡើងនៅលើផ្ទៃដីរដិបរដុបនៅតាមជួរភ្នំដងរែក។ លោកក៏បានឃើញផ្ទៃដីរាបពីរបីគីឡូម៉ែត្រនៅភាគបូព៌ា ពោលគឺងាយស្រួលសម្រាប់ធ្វើផ្លូវ។
ប៉ុន្តែ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ជាក្សត្រមួយអង្គកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនានាសម័យអង្គរបានសាងសង់ទីធ្លានៅលើដីខ្សត់ជីជាតិនៅក្បែរប្រាសាទតាមាន់ធំ ដោយដាក់សាលាឆទាន និងវិហារនៅក្បែរប្រាសាទ។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា “ព្រះអង្គមិនបានជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការសាសនារបស់ស្តេចអង្គមុនទេ។ ព្រះអង្គសាងសង់ប្រាសាទផ្ទាល់នៅក្បែរប្រាសាទនោះ គឺព្រះអង្គមានព្រះទ័យលុបចោលពីខាងក្នុង”។
ប្រវត្តិវិទូរូបនេះបាននិយាយថា នេះជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័័នទី៧ទ្រង់ប្រើដដែលៗ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនា ក្នុងពេលដែលព្រះអង្គពង្រឹងអាណាចក្រព្រះអង្គ និងអភិវឌ្ឍបណ្តាញផ្លូវថ្នល់។
ដំណើរចុះសិក្សានេះគឺជាផ្នែកនៃដំណើរការស្រាវជ្រាវទូលំទូលាយរបស់លោក ប្រុយហ្គីយេ សម្រាប់សៀវភៅទីបីស្តីពីប្រាសាទនានានៃប្រទេសនេះ ដែលនឹងចេញផ្សាយនៅថ្ងៃច័ន្ទជាភាសាបារាំង។
មានចំណងជើងថា “បន្ទាយឆ្មារ និងខេត្តភាគបស្ចិម” សៀវភៅនេះចាប់ផ្តើមដោយមានការពិភាក្សាអំពីប្រាសាទសាងសង់នាសតវត្សរ៍ទី១១ និង១២នៅក្បែរក្រុងបាត់ដំបង ហើយបញ្ចប់ដោយមានប្រាសាទល្បើកស្មោចក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ដោយសារតែលោក ប្រុយហ្គីយេ មានជំនាញក្នុងការសិក្សាបណ្តាញ និងប្រព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ លោកក៏ដោះស្រាយនៅក្នុងសៀវភៅអំពីរបៀបដែលប្រាសាទទាំងនេះមានជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយផ្លូវថ្នល់ និងស្ទឹងទន្លេ ដែលបង្កើតបានជាបណ្តាញគមនាគមន៍ដ៏ទូលំទូលាយទូទាំងអាណាចក្រខ្មែរ។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា នៅក្នុងករណីខ្លះ ផ្លូវអាចសាងសង់នៅលើផ្លូវបុរាណឆ្ពោះទៅកាន់ប្រាសាទដែលសាងសង់កាលពីសតវត្សរ៍មុនៗ។ បន្ទាប់មក ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១២ និងទី១៣ ព្រះមហាក្សត្រ និងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧បានប្រឹងប្រែងបង្កើតឡើងនូវបណ្តាញផ្លូវថ្នល់ដ៏ទូលំទូលាយមួយតភ្ជាប់ប្រាសាទសំខាន់ៗនៅក្នុងអាណាចក្រ។ ដូច្នេះ សាលាសំណាក់បានសាងសង់ឡើងតាមដងផ្លូវអនាគត និងស្ពានថ្មដែលឆ្លងកាត់តាមផ្លូវទឹក។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា ស្ពានភាគច្រើនមិនបានសាងសងចប់សព្វគ្រប់ទេ ជាពិសេសស្ពានដែលនៅឆ្ងាយពីអង្គរ។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា “យើងមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនពេញលេញ។ គម្រោងនៃការសាងសង់អាណាចក្របានរលំដួល បន្ទាប់ពីរាជ្យនៃព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧[នៅដើមសតវត្សរ៍ឆ្នាំ១២០០]។ មានការប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីសាងសង់បណ្តាញផ្លូវថ្នល់ ប៉ុន្តែ មិនមានដំណើរការទេ”។ អ្វីដែលនៅសេសសល់ពីស្ពានដែលគ្រោងសាងសង់មួយចំនួនគឺជាសរសរថ្មនៅតាមផ្លូវទឹក ដើម្បីទ្រស្ពានបណ្តែតទឹកបណ្តោះអាសន្ន។
ប្រហែលពាក់កណ្តាលសៀវភៅមាននិយាយរៀបរាប់អំពីប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា “បន្ទាយឆ្មារគឺជាប្រាសាទសំខាន់បំផុតមួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានសមាមាត្រស្ទើតែមិនស្មើគ្នា ក្រៅពីព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ និងក៏មានសារៈសំខាន់ផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧”។
ជញ្ជាំងប្រាសាទរួមមាន ចម្លាក់ពិស្តារ និងល្អឥតខ្ចោះ ទាក់ទងនឹងកងទ័ពព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធលើដីគោកនិងទឹក។ មានដូចជាចម្បាំងនឹងចាមនៅបឹងទន្លេសាប។ គួជាទីចាប់អារម្មណ៍ទៅទៀតនោះ ទាហានចាមខ្លះដែលស្គាល់ដោយសារម៉ូដសក់និងឈ្នួតក្បាល ក៏គេឃើញប្រយុទ្ធគ្នានៅខាងខ្មែរដែរ។
លោក ប្រុយហ្គីយេ បាននិយាយថា “ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ទ្រង់ចំណាយយុវវ័យរបស់ទ្រង់ និងឆាកជីវិតភាគច្រើននៅប្រទេសចម្ប៉ា មុននឹងដណ្តើមបានអាណាចក្ររបស់ព្រះអង្គ។ ស្តេចអង្គនេះរក្សាសម្ព័ន្ធភាពរឹងមំាជាមួយរដ្ឋអធិបតេយ្យមួយចំនួននៃចម្ប៉ា ដែលមានព្រះរាជាណាចក្រតូចៗជាច្រើន។
ជាសមាជិកនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវបារាំងសាលាចុងបូពា៌ លោក ប្រុយហ្គីយេ កំពុងសិក្សាប្រាសាទនានានៅប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥។ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ លោកធ្វើការជាមួយក្រុមមកពីក្រសួងវប្បធម៌ ដើម្បីធ្វើសារពើភណ្ឌ និងបង្កើតផែនទីរបស់ទីតាំងប្រាសាទទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេស។
ចងក្រងដោយមានជំនួយពីអ្នកស្រាវជ្រាវឈ្មោះ អូលីវីយេ ខូនីន និងអ្នកជំនាញរក្សាផ្ទាំងគំនូរគឺ ជូលីយេត ឡាគ្រ័រ សៀវភៅថ្មីរបស់លោក សរសេរឡើងសម្រាប់សាធារណជនទូទៅ ពោលគឺអ្នកដែលស្វែងរកព័ត៌មានស៊ីជម្រៅ ជាជាងអ្នកទទួលព័ត៌មានទេសចរណ៍ ប៉ុន្តែ មិនចង់អានសារណាបែបស្រាវជ្រាវសៀវភៅនេះ ដោយរួមមានសទ្ទានុក្រមខ្លីៗស្តីពីពាក្យស្ថាបត្យកម្ម និងបុរាណវិទ្យា និងពាក្យខ្មែរ និងលក្ខណៈ ពិសេសមានដូចជា ដ្យាក្រាមបង្ហាញមូ៉ដសក់ចាម និងឈ្នួតក្បាល ដើម្បីឲ្យអ្នកអាចស្គាល់ពួកគេនៅលើចម្លាក់ជញ្ជាំងនៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ។
សៀវភៅនេះគឺជាសៀវភៅទី៣របស់លោក ប្រុយហ្គីយេ ដែលបានចេញផ្សាយទាក់ទងនឹងទីតាំងនៃតំបន់ជាក់លាក់នៃប្រទេសនេះ។ លោក ប្រុយហ្គីយេ សរសេរជាភាសាបារាំង ប៉ុន្តែ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវបារាំងសាលាចុងបូពា៌មានគម្រោងបកប្រែសៀវភៅទាំងបីនោះទៅជាភាសាអង់គ្លេសក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ លោក ប្រុយហ្គីយេ នឹងធ្វើបាឋកថានៅថ្ងៃអង្គារម៉ោង២រសៀលនៅឯសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ស្តីពីប្រាសាទនៃកម្ពុជាភាគខាងលិច៕ រើន