មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយរូបរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន គឺលោក សុន ឆ័យ ធ្លាប់អះអាងថា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហគមន៍អឺរ៉ុប ធ្លាប់ប្រាប់រូបលោកឲ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតតាំងពីឆ្នាំ២០១៨ មកម្ល៉េះ។ ការលើកឡើងនេះ គឺអាចជាការចង់បញ្ជាក់ថា ការចូលរួមការបោះឆ្នោតនៃគណបក្សភ្លើងទៀន គឺជារឿងត្រឹមត្រូវ ដោយមានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិផងដែរ។
ប៉ុន្តែការលើកឡើងរបស់លោក សុន ឆ័យ ហាក់ដូចជាខុសពីការពិតនៃជំហរសហគមន៍អន្តរជាតិ។
នៅមុនការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០២២ នេះ សហគមន៍អឺរ៉ុប បានព្រមានកាត់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA បន្ថែមទៀត ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន មិនទម្លាក់ការចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា និងអនុញ្ញាតឲ្យមានបក្សប្រឆាំងដែលជឿទុកចិត្តបានចូលរួមការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។ តំណាងសហគមន៍អឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជា ក៏បានបញ្ជាក់ជំហរថា ខ្លួនមិនមានផែនការដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នោះទេ។
តើបក្សភ្លើងទៀនអាចជំនួសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែរឬទេ?
នរណាក៏ដឹងដែរថា អ្នកដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀនបានដើរចេញពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីចូលរួមការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ក្នុងឆ្នាំ២០២២ នេះ។
អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើននិយាយថា ដំណើរការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ នេះ បានប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបរិយាកាសនយោបាយដ៏អាប់អួរ។ សហគមន៍អន្តរជាតិ និងក្រុមសង្គមស៊ីវិលនៃប្រទេសកម្ពុជា បានបង្ហាញការមិនឱ្យតម្លៃចំពោះការបោះឆ្នោតនោះទេ។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា កន្លងទៅនេះ ក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយដោយបញ្ជាក់ជំហរថា ពួកគេនឹងដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍ តែមិនធ្វើការវាយតម្លៃលើលទ្ធផលនៃដំណើរការបោះឆ្នោតនោះទេ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះទំនងជាចង់បង្ហាញថា លទ្ធផលនៃដំណើរការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា កន្លងទៅនេះ ត្រូវបានគេកំណត់លទ្ធផលរួចជាស្រេចទៅហើយ។
តំណាងសហគមន៍អឺរ៉ុប បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ថា ពួកគេបានបញ្ជាក់ជូនលោក ប្រាជ្ញ ច័ន្ទ ប្រធាន គ.ជ.ប ថា ពួកគេមិនបានស្នើសុំដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍ក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតនោះទេ។ នេះមានន័យថា គេទុកឲ្យអ្នកនយោបាយខ្មែរគិតខ្លួនឯងចុះ ព្រោះគេមិនអាចបង្រៀនយើងពី «ក» ដល់ «អ» ទេ។ ម្យ៉ាងទៀត រឿងនេះជារឿងខ្មែរ។ ប៉ុន្តែគណបក្សភ្លើងទៀនមានទស្សនៈផ្ទុយពីជំហររបស់ក្រុមអ្នកឯករាជ្យ និងបណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យទាំងនោះទៅវិញ។
គណបក្សភ្លើងទៀនសម្រេចចិត្តបោះបង់ចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះ។ ថ្វីបើការចូលរួមបោះឆ្នោតនោះត្រូវបានគេរិះគន់ថាជាទង្វើក្បត់នឹងឆន្ទៈអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្តី ប៉ុន្តែក្រុមក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំគណបក្សនេះនៅតែប្រើប្រាស់រូបភាព និងតម្លៃរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដដែល។
ជាក់ស្តែង លោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់លោកដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស បានអះអាងថា ខ្លួនជាថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប៉ុន្តែកំពុងធ្វើសកម្មភាពឃោសនាឲ្យគណបក្សភ្លើងទៀនទៅវិញ។ លោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់លោកតែងតែបង្ហាញសញ្ញាភ្លើងទៀននៅគ្រប់កម្មវិធីរបស់លោកក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអូស្ត្រាលី បន្ទាប់ពីគណបក្សនេះបានប្រកាសជាផ្លូវការក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់រួចមក។ ដូចអ្នកដទៃទៀតក្នុងក្រុមរបស់លោក សម រង្ស៊ី មានអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ជាដើម ក៏បានបង្ហោះសកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតនៃគណបក្សភ្លើងទៀន ក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នកស្រីកាលពីអំឡុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការរកសំឡេងឆ្នោតដែរ។ ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ លោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់លោកកំពុងប្រកាសថា ពួកគាត់ជាថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅវិញ។
អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះនិយាយថា ទង្វើដូច្នេះជាការជួយដល់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យដូចគ្នាមិនប្រកាន់បក្ស ខណៈខ្លួនមិនអាចចូលរួមបាន។ អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះទៀតថាទង្វើដូច្នេះជាទង្វើលាក់ពុត បំភ័ន្តភ្នែក។
ដូច្នេះមានន័យថា រូបភាពគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ពួកគេ។ ក្នុងន័យនេះ ការភ្ជាប់ខ្លួនគាត់ជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការភ្ជាប់រូបភាពរបស់អ្នកស្រីជាមួយគណបក្សភ្លើងទៀន គឺមានប្រយោជន៍សម្រាប់គណបក្សភ្លើងទៀន។ លើសពីនេះទៅទៀត គណបក្សភ្លើងទៀន ក៏ព្យាយាមបង្កើតរូបភាព និងតម្លៃរបស់ខ្លួនឲ្យស្រដៀងនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែរ។
ក្នុងសកម្មភាពយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នោះ គណបក្សភ្លើងទៀនបានបង្កើតគោលនយោបាយ ៧ចំណុច និងប្រើប្រាស់សម្ភារៈឃោសនាស្រដៀងៗនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែរ។
តើគណបក្សភ្លើងទៀនអាចជំនួសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទេ?
អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមមួយរូប គឺលោក គឹម សុខ ធ្លាប់បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ថា គណបក្សភ្លើងទៀនមិនអាចប្រៀបជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទេ។
លោកបន្តថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាយន្តការនៃការប្រមូលផ្ដុំកម្លាំងសរុបរវាងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សនៃភាគីលោក កឹម សុខា និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី នៃភាគីលោក សម រង្ស៊ី រួមទាំងបញ្ញវន្តដែលមិនចូលរួមក្នុងគណបក្សនយោបាយឯទៀតផង។ រីឯគណបក្សភ្លើងទៀនបច្ចុប្បន្នដែលប្តូរពីឈ្មោះគណបក្ស សម រង្ស៊ី នោះ គឺជាតំណាងឲ្យតែភាគីលោក សម រង្ស៊ី ម្ខាងប៉ុណ្ណោះ។
តើយុទ្ធវិធីនេះអាចយកជ័យជម្នះពីមេដឹកនាំផ្ដាច់ការបានទេ?
ការសង្កេតរបស់លោក គឹម សុខ អាចមានហេតុផលសមរម្យ។ ជាសក្ខីភាព គេសង្កេតឃើញមានតែមនុស្សខាងលោក សម រង្ស៊ី ប៉ុណ្ណោះដែលបានចេញមុខចូលរួមដឹកនាំ និងធ្វើសកម្មភាពនយោបាយក្នុងគណបក្សភ្លើងទៀន។ ដូច្នេះ បើប្រៀបធៀបនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គណបក្សភ្លើងទៀនគឺជាកម្លាំងតែមួយចំណែកដែលបំបែកខ្លួនចេញពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ក្រៅពីអ្វីដែលលោក គឹម សុខ បានលើកឡើងមកខាងលើនេះ គេអាចយល់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជានិមិត្តរូបនៃការរួបរួមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ។ រីឯគណបក្សភ្លើងទៀន មានរូបភាពជាអ្នកបំបែកចលនារួបរួមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យទៅវិញ។ ដូច្នេះ នេះក៏ជាចំណុចមួយដែលបក្សភ្លើងទៀន មិនអាចប្រៀបបាននឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះទេ។
បើអ៊ីចឹង តើគួរនាំគ្នារង់ចាំបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញដែលមិនដឹងជាថ្ងៃណានោះ ឬដូចម្តេច?
ជាទូទៅ សាធារណជនខ្មែរ អ្នកនយោបាយខ្មែរ ដោយរួមទាំងលោក សម រង្ស៊ី ផង និងសហគមន៍អន្តរជាតិ សុទ្ធតែយល់ថាការរួបរួមនៃកម្លាំងនយោបាយនៅក្រៅគណបក្សកាន់អំណាច គឺជាផ្លូវតែមួយគត់ដែលនឹងអាចយកឈ្នះរបបលោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ន។
ដោយសារមូលហេតុនេះហើយទើបគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកើតឡើងពីការរួបរួមក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំង បានទទួលការគាំទ្រពីពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងត្រចះត្រចង់ក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៣ និងឆ្នាំ២០១៧។ ផ្លូវគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាផ្លូវឈានទៅរកការបង្រួបបង្រួមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូររបបលោក ហ៊ុន សែន តាមរយៈការបោះឆ្នោត។ រីឯផ្លូវគណបក្សភ្លើងទៀនវិញ គឺផ្ទុយពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
អ្នកឃ្លាំមើលនិយាយថា ផ្លូវគណបក្សភ្លើងទៀន អាចជាផ្លូវឈានទៅរកការបំបែកបំបាក់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីកំដរអំណាចលោក ហ៊ុន សែន តែប៉ុណ្ណោះ។ នេះជាចំណុចខុសគ្នាមួយទៀតរវាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សភ្លើងទៀន។ មន្ត្រីខាងបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ដែលរួបរួមគ្នាបង្កើតបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏បែកចេញទៅបង្កើតបក្សនយោបាយជាច្រើនផ្សេងៗរៀងៗខ្លួន ហើយសុទ្ធតែនិយាយអំពីបំណងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ចំណុចនេះក៏ស្រដៀងគ្នានឹងអ្វីដែលលោក សម រង្ស៊ី បានធ្វើក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ដែរ។ កាលណោះ លោក សម រង្ស៊ី បានបែកចេញពីគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ដោយដឹកនាំសមាជិកសភាជាប់ឆ្នោតខាងគណបក្ស សម រង្ស៊ី ទាំងអស់ទៅចូលរួមប្រជុំប្រកាសសុពលភាពរដ្ឋសភានាថ្ងៃដំបូង ដើម្បីឲ្យសមតាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
បើគេពិនិត្យមើលសកម្មភាពនៃយុទ្ធនាការគណបក្សភ្លើងទៀនបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏មានភាពខុសគ្នាពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែរ។
ក្នុងចំណោមគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ គេសង្កេតឃើញគណបក្សភ្លើងទៀន មានអ្នកចូលរួមដង្ហែយុទ្ធនាការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតច្រើនជាងគេ ប៉ុន្តែបើប្រៀបធៀបជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកដែលចូលរួមដង្ហែក្បួនឃោសនាគណបក្សភ្លើងទៀន គឺសុទ្ធតែជាសកម្មជនដែលត្រូវបានគេរៀបចំឡើង គឺពុំមានការចូលរួមដោយស្ម័គ្រចិត្តពីពលរដ្ឋដូចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឡើយ។
ដូច្នេះ គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា គណបក្សភ្លើងទៀន មិនអាចជំនួសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទេ ហើយថែមទាំងជាគណបក្សដែលកំពុងដើរផ្ទុយពីស្មារតីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៀតផង ឬគេអាចនិយាយម្យ៉ាងទៀតថា ដំណើរគណបក្សភ្លើងទៀន គឺជាដំណើរផ្តាច់ដង្ហើមគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមបំណងប្រាថ្នារបស់លោក ហ៊ុន សែន។
បទវិភាគនេះជាទស្សនៈអ្នកវិភាគឯករាជ្យក្នុងប្រទេស មិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីមតិ ទស្សនៈ ឬជំហរសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នោះទេ៕