ព្រះមហាក្សត្រដែលមានឋានៈជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ និងមានព្រះរាជតួនាទីជាអាជ្ញាកណ្ដាលដើម្បីធានានូវអំណាចសាធារណៈ ត្រូវបានការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ គេក៏សង្កេតឃើញថា ពួកអ្នកនយោបាយតែងបើកឆាកព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយរបស់ពួកគេរៀងរាល់មុនការបោះឆ្នោតមកដល់ស្ទើរតែគ្រប់អាណត្តិទៅហើយ ដោយយកអង្គព្រះមហាក្សត្រដែលពលរដ្ឋខ្មែរគោរពទូទាំងប្រទេសនោះ យកព្រះអង្គធ្វើជាល្បែងនយោបាយយកឈ្នះគូជម្លោះរបស់ខ្លួនទាំងរឿងបុគ្គល និងក្រុមគ្រួសារ។
តើមូលហេតុអ្វីបានជាអ្នកនយោបាយចូលចិត្តធ្វើទង្វើបែបនេះ? លោក តាំង សារ៉ាដា សូមជូនសេចក្តីរាយការណ៍អំពីរឿងនេះពិស្ដារ។
ព្រះមហាក្សត្រមានព្រះរាជតួនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ និងជាអាជ្ញាកណ្ដាលដើម្បីធានានូវអំណាចសាធារណៈ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា៧ ចែងថា ព្រះមហាក្សត្រមិនអាចត្រូវបានជនណារំលោភបំពានបានឡើយ។
ព្រះមហាក្សត្របច្ចុប្បន្ន និងអតីតព្រះមហាក្សត្រតែងត្រូវបានមេដឹកនាំនយោបាយកំពូលៗខ្លះយកព្រះអង្គធ្វើជាល្បែងនយោបាយយកឈ្នះ យកចាញ់គូជម្លោះរបស់ខ្លួនទាំងរឿងបុគ្គល និងក្រុមគ្រួសារ ដែលធ្វើឱ្យកំដៅនយោបាយរបស់កម្ពុជារាលដាលកាន់តែធំឡើងៗ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលនិយាយថា នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិម្តងៗ ក្រុមអ្នកនយោបាយតែងបើកឆាកព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយរបស់ពួកគេ ដោយការសម្ដែងក្បាច់ដដែលៗតាមរយៈការបង្កជាជម្លោះបុគ្គល។
ជម្លោះបុគ្គលរបស់អ្នកនយោបាយក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ គឺការទាញព្រះមហាក្សត្រឲ្យធ្វើផ្ទាំងស៊ីប ហើយនាំគ្នាវាយប្រហារដោយវោហារសព្ទនៃពាក្យក្បត់ជាតិ។
មេដឹកនាំនយោបាយដែលតែងប្រមាថមើលងាយចំពោះព្រះកិត្តិយសរបស់ព្រះអង្គសព្វសារពើសព្វថ្ងៃនេះ ក៏គ្មានអ្នកផ្សេងក្រៅពីអតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី និងបុរសខ្លាំងប្រើកណ្ដាប់ដៃដែក លោក ហ៊ុន សែន នោះដែរ។
បើគេពិនិត្យលើប្រវត្តិនៃការក្តោបក្តាប់អំណាចទំនើងចិត្តរបស់បុរសខ្លាំងដឹកនាំប្រទេសតាមបែបយោធានិយម លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវគេមើលឃើញថា បានប្រើអំណាចយោធាដែលមានកងទ័ពវៀតណាមជាខ្នងបង្អែករបស់ខ្លួនទៅគាបសង្កត់ព្រះមហាក្សត្រ ឱ្យព្រះអង្គធ្វើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលខ្លួនចង់បាន រាប់ចាប់តាំងពីការបង្ខំឱ្យព្រះអង្គឡាយព្រះហស្ដលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងខុសច្បាប់នានា ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យកិច្ចសន្យាដែលខ្លួនបានលួចចុះហត្ថលេខាដោយសម្ងាត់ជាមួយវៀតណាម មានសុពលភាពឡើងវិញថែមទៀត។
ជាក់ស្តែង កាលពីឆ្នាំ១៩៨២ នាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ង្វៀង កូថាច់ បានចុះហត្ថលេខាខុសច្បាប់កំណត់ព្រំដែនទឹកឆ្នាំ១៩៨២ និងចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាកំណត់ព្រំដែនរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ឆ្នាំ១៩៨៥ ជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៅពេលនោះ។
លើសពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានចុះហត្ថលេខាលើសារាចរណែនាំស្ដីពីការអនុវត្តគោលនយោបាយចំពោះអាណិកជនវៀតណាម នៅកម្ពុជា ដែលតម្រូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលខ្មែរផ្តល់ដីធ្លី ទីជម្រក ផ្តល់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ថែរក្សា និងផ្គត់ផ្គង់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវដល់ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមទាំងនោះថែមទៀត កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៨៦ កន្លងទៅ ហើយសារាចរនេះនៅតែមានសុពលភាពរហូតដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។
ក្រៅពីចុះហត្ថលេខាកំណត់ព្រំដែនទឹក ព្រំដែនគោក និងយល់ព្រមឱ្យជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់វៀតណាមទៅរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាដោយខុសច្បាប់ លោក ហ៊ុន សែន បានលួចចុះហត្ថលេខាជាមួយវៀតណាមជាច្រើនទៀត ដូចជាការកែប្រែខ្នាតផែនទីបោនរបស់កម្ពុជាពីខ្នាត ១/១០០.០០០ មកជាខ្នាត ១/២៥.០០០ តាមការចង់បានរបស់វៀតណាម និងការដាក់ឱ្យប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសចំណុះឱ្យវៀតណាម ដែលធ្វើឱ្យបាត់ដែនទឹករបស់ខ្មែរ ដូចជាកោះត្រល់ និងចង្កោមកោះក្រចកសេះ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនោះបានអស់សុពលភាពទៅវិញទាំងអស់បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស បានចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ បែបនេះក្តី ក្រោមការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់មេដឹកនាំខ្មែរដែលកងទ័ពវៀតណាមលើកបន្តុបជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីឆ្នាំ១៩៨១ រូបនេះ បានចុះហត្ថលេខាជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ផាន វ៉ាន់ខាយ កាលពីឆ្នាំ២០០៥ បន្ថែមទៀត ដើម្បីទទួលស្គាល់សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ ដែលបុរសខ្លាំងកម្ពុជារូបនេះបានបង្ខំឱ្យរដ្ឋសភាជាតិអនុម័ត ក្នុងបំណងធានានូវការរស់ឡើងវិញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងខុសច្បាប់នានាដែលខ្លួនបានចុះហត្ថលេខាជាមួយវៀតណាមនាពេលកន្លងមក។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់បានគំរាមរំលាយរបបរាជានិយម ហើយដាក់ជំនួសមកវិញនូវរបបសាធារណរដ្ឋផងដែរ ប្រសិនបើសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនៅពេលនោះមិនព្រមឡាយព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ ស្ដីពីបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ដើម្បីឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់ខ្លួនអាចចុះកិច្ចព្រមព្រៀងខុសច្បាប់នានាជាមួយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បានបន្តទៀតនោះ។
ជាងនេះទៀត កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៨ បុរសខ្លាំងក្តាប់អំណាចទំនើងចិត្ត លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់ប្រមាថព្រះចេស្តាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបច្ចុប្បន្នយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ជុំវិញជម្លោះផ្ទៃក្នុងនៃក្រុមហ៊ុនស្ថានីយទូរទស្សន៍ ស៊ីអ៊ិនស៊ី (CNC) ដែលលោក ហ៊ុន សែន គំរាមថា «កុំថាឡើយត្រឹមម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) ឧកញ៉ា គិត ម៉េង សូម្បីតែម៉ែឪស្ដេច ក៏លោកមិនខ្លាចដែរ ហើយបើយកម៉ែឪស្តេចមកការពារខ្លួន ក៏ការពារមិនបានទៀត»។
តាមរយៈនៃការដឹកនាំក្តោបក្តាប់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាង ៤ទសវត្សមកនេះ ត្រូវគេមើលឃើញថា មេដឹកនាំខ្មែរក្រាញអំណាចរូបនេះ បានរំលោភលើព្រះរាជតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាការស្នើរដក ឬតែងតាំងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនានាដោយគ្មានការសុំព្រះរាជគំនិតរបស់ព្រះអង្គ ជាដើម។ ហើយអ្វីដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៀតនោះ ព្រះរាជតួនាទីរបស់ព្រះអង្គដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាអាជ្ញាកណ្ដាលដើម្បីធានានូវអំណាចសាធារណៈ ក្នុងមាត្រា៨ មិនត្រូវមេដឹកនាំទាំងនោះអនុវត្តតាមឡើយ ជាពិសេសនៅពេលដែលពួកគេបង្កជម្លោះដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកដូចសព្វថ្ងៃនេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មេដឹកនាំដែលប្រមាថព្រះមហាក្សត្ររបស់ខ្លួន ត្រូវគេមើលឃើញថា មិនមែនតែលោក ហ៊ុន សែន តែម្នាក់នោះទេ ក្នុងនោះអតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដែលមិនទាន់កាន់អំណាចនៅក្នុងដៃ ក៏ត្រូវគេមើលឃើញផងដែរថា លោកបានប្រមាថព្រះកិត្តិនាម និងព្រះកិត្តិយសរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមិនចាញ់លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុន្មានឡើយ។ ជាក់ស្តែង កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ លោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់បានលើកឡើងថា ព្រះមហាក្សត្រសព្វថ្ងៃគ្មានអំណាចធ្វើអ្វីបានទេ។ លោកថា ព្រះអង្គគួរតែយាងចុះពីរាជបល្ល័ង្គល្អជាង ព្រោះថាទ្រង់មិនត្រូវគង់ជាមហាក្សត្រទីងមោង ដើម្បីគ្រាន់តែប្រថាប់ត្រាឲ្យលោក ហ៊ុន សែន បំផ្លាញជាតិ និងធ្វើបាបរាស្ត្រតាមចិត្តដូចសព្វថ្ងៃនេះឡើយ។
អតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី រិះគន់ថា ព្រះមហាក្សត្រសព្វថ្ងៃនេះគ្រាន់តែជាស្តេចដែលរង់ចាំធ្វើតាមតែបញ្ជាលោក ហ៊ុន សែន គ្រប់យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះអង្គមិនដែលគិតគូរពីរឿងប្រទេសជាតិណាម្តងឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ ព្រះអង្គសម្ងំយកសុខសម្រាប់តែអង្គឯង ដូចជាសត្វសេកក្នុងទ្រុងមាស ដែលលោក ហ៊ុន សែន យកថវិកាជាតិទៅចិញ្ចឹម តែគ្មានបានប្រយោជន៍អ្វីសោះឡើយសម្រាប់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ។
ជាងនេះទៀត វីដេអូឃ្លីបមួយរបស់អតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានប្រើពាក្យសម្ដីប្រមាថយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី ដែលត្រូវបានគេផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ នេះ បានចោទព្រះមហាក្សត្រខ្មែរថាព្រះអង្គជាស្តេចដែលគ្មានមនសិការជាតិ និងជាស្តេចដែលគាំទ្រឱ្យលោក ហ៊ុន សែន កាត់ទឹកដីឱ្យទៅបរទេសប៉ុណ្ណោះ។
ជុំវិញការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនេះ បុរសខ្លាំងប្រើកណ្ដាប់ដៃដែក លោក ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរ ព្រះសង្ឃ និងមន្ត្រីរាជការ នាំគ្នាថ្កោលទោសអតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ជាបន្តបន្ទាប់ ប៉ុន្តែបទបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រង់ចំណុចនេះ ត្រូវគេរិះគន់ថា លោកកំពុងឆ្លៀតឱកាសកេងចំណេញនយោបាយមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះតែប៉ុណ្ណោះ។
ការបង្កជម្លោះទាស់ទែងគ្នារវាងមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន និងអតីតមេដឹកនាំប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី មិនមែនជាលើកទីមួយទេ ប៉ុន្តែក្រោមជម្លោះរាប់មិនអស់នេះ ពួកគេក៏តែងតែផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកជាច្រើនលើកច្រើនសាដែរ ដែលធ្វើឱ្យលោក ហ៊ុន សែន អាចក្តោបក្តាប់អំណាចពេញដៃរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ជាក់ស្តែង កាលពីឆ្នាំ២០០៦ មេដឹកនាំនយោបាយទាំងពីរនេះធ្លាប់បានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងធំធេង ក្នុងនោះលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានសមាជិករដ្ឋសភាពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី របស់លោក សម រង្ស៊ី ជួយកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញពី ២ភាគ៣ មកជា ៥០ភាគរយបូក១ ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដោយខ្លួនឯង ដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច របស់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចូលរួមជាមួយ ខណៈលោក សម រង្ស៊ី ក៏ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីរឿងនេះផងដែរ ដែលគាត់បានខ្ចីលោក ហ៊ុន សែន ឆ្កឹះព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចេញពីឆាកនយោបាយដើម្បីឱ្យខ្លួនគាត់អាចដើរតួជាមេដឹកនាំប្រឆាំងនៅកម្ពុជាទៅថ្ងៃមុខ។
ជាងនេះទៀត ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ ក្រោមការចរចានយោបាយដែលត្រូវផ្តល់តួនាទីឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ជាប្រធានក្រុមមតិភាគតិចបានដឹកនាំមន្ត្រីរបស់ខ្លួនចូលបំពេញច្បាប់ឱ្យរដ្ឋសភាមិនគ្រប់ទឹករបស់បក្សកាន់អំណាច ដែលធ្វើឱ្យលោក ហ៊ុន សែន មានឱកាសរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅ។
ក្រុមអ្នករិះគន់ខ្លះនិយាយថា លោក សម រង្ស៊ី មានចេតនាខ្ចីដៃលោក ហ៊ុន សែន ទាត់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ចេញពីឆាកនយោបាយ ហើយបានអូសទាញមន្ត្រីដែលស្និទ្ធនឹងខ្លួនចេញទៅរស់នៅក្រៅប្រទេសទាំងអស់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅសល់ពេលមិនដល់មួយឆ្នាំទៀតនោះទេ ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ នឹងឈានចូលមកដល់ហើយ ទាំងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវគេមើលឃើញថាកំពុងនាំគ្នាវាយស្គរ ដើម្បីទាញការចាប់អារម្មណ៍ពីពលរដ្ឋខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្គម លោក សុខ សុគន្ធ បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ថា ទាំងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី សុទ្ធតែជាអ្នកនយោបាយប្រជាភិថុតិ ឬជាអ្នកនយោបាយបោកពលរដ្ឋខ្លួនឯងដូចគ្នា ហើយមេដឹកនាំនយោបាយទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈមិនខុសគ្នានោះទេ គឺលោក ហ៊ុន សែន ផ្ដាច់ការគាបសង្កត់អ្នកដទៃក្នុងបក្សរបស់គាត់ ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី និងភរិយារបស់គាត់ គឺអ្នកស្រី ជូឡុង សូមួរ៉ា ក៏ផ្ដាច់ការក្នុងបក្សរបស់ខ្លួនដែរ។
លោក សុខ សុគន្ធ បញ្ជាក់ថា បើប្រៀបធៀបលោក សម រង្ស៊ី ដែលមិនទាន់មានអំណាច និងលោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងក្តាប់អំណាច អ្នកដែលរំលោភព្រះមហាក្សត្រខ្លាំងជាងគេ គឺមានតែលោក ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាលោក ហ៊ុន សែន មិនត្រឹមតែប្រមាថព្រះមហាក្សត្រទេ ថែមទាំងរឹតត្បិតសេរីភាពរបស់ព្រះអង្គថែមទៀត។
ផ្អែកលើទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងជុំវិញទង្វើរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី ដែលពួកគេនាំគ្នាប្រព្រឹត្តកន្លងមក គេអាចធ្វើការសន្និដ្ឋានបានថា ពេលខ្លះលោក សម រង្ស៊ី ជាសត្រូវស៊ីសាច់ហុតឈាមជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ទាំងរឿងនយោបាយ និងរឿងបុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួន ប៉ុន្តែពេលខ្លះទៀត ពួកគេទាំងពីរក៏ជាមិត្តដ៏ផ្អែមល្ហែមត្រជាក់ចាក់ទឹកមិនលេចនឹងគ្នាដែរ៕