អតីតនាយទាហានជាន់ខ្ពស់មួយរូបអះអាងថា ប្រទេសដែលប្រកាន់អំណាចផ្ដាច់ការ ឬកុម្មុយនីស្តនិយម តែងកើតមានអំពើពុករលួយតាំងពីថ្នាក់ជាតិរហូតដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដោយសារច្បាប់នៃប្រទេសនោះស្ថិតនៅក្រោមបាតជើងអ្នកមានអំណាច។
អតីតនាយទាហានជាន់ខ្ពស់នៃភាគីរណសិរ្សជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរលោក ជុំ ឈាង បានសរសេរលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅថ្ងៃទី២២ សីហា នេះថា ប្រសិនបើអ្នកកាន់អំណាចកំពូលរបស់ប្រទេសមួយក្លាយជាជនពុករលួយទៅហើយនោះ វានឹងនាំឱ្យស្ថាប័នកំពូលៗរបស់ជាតិ ដូចជាស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ស្ថាប័នតុលាការ និងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ ក្លាយជាស្ថាប័នដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដោយស្វ័យប្រវត្តិ។
លោកអះអាងថា នៅពេលដែលស្ថាប័នជាតិក្លាយជាស្ថាប័នប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ប្រជាពលរដ្ឋក៏នឹងក្លាយខ្លួនជាអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដោយមិនដឹងខ្លួនដោយស្វ័យប្រវត្តិដែរ ហើយចុងក្រោយ ប្រទេសជាតិទាំងមូលនឹងក្លាយទៅជាសង្គមពុករលួយ រហូតក្លាយជាប្រទេសដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយកម្រិតអន្តរជាតិតែម្តង។
លោក ជុំ ឈាង បញ្ជាក់ថា ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ ស្ថាប័ននីមួយៗត្រូវតែពង្រឹងនូវប្រព័ន្ធតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះជនណាដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដោយគ្មានករណីលើកលែងជាដាច់ខាត។
អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (Transparency International) បានបង្ហាញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនស្ដីពីអំពើពុករលួយសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា កម្ពុជាបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១៥០ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១៨០ នៅលើពិភពលោក ជុំវិញនៃការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ហើយចំណាត់ថ្នាក់នេះ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងលេខរៀងល្អជាងប្រទេសភូមា តែមួយប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជាសមាជិកអាស៊ាន។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី ធ្លាប់បានអះអាងកាលពីពេលកន្លងទៅថា យុទ្ធសាស្ត្រប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានចំណុចមួយចំនួនដំណើរការទៅដោយមានភាពប្រសើរ ប៉ុន្តែលោកថាសម្រាប់ការអនុវត្តច្បាប់នៅខ្សោយ និងមិនមានតម្លាភាព ចំណែកការបង្កើតច្បាប់សំខាន់ៗមួយចំនួនដែលចាំបាច់ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅមានភាពយឺតយ៉ាវនៅឡើយ។
លោក ប៉ិច ពិសី បន្ថែមថា នៅកម្ពុជា ការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយខ្នាតតូចទាក់ទងនឹងការផ្តល់សេវាសាធារណៈតាមមូលដ្ឋានមានតិចជាងមុន ប៉ុន្តែសម្រាប់អំពើពុករលួយធំៗដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបក្ខពួក សែស្រឡាយ ការឃុបឃិតគ្នារវាងអ្នកមានអំណាច និងអ្នកមានលុយ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅឡើយ។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍លើកឡើងថា ភាពអសកម្មក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា ធ្វើឱ្យមានបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ និងធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែចុះខ្សោយ។ ជាងនេះទៀត នឹងកើតមានការរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងឡើងៗនៅពេលដែលសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះចុះអន់ថយបន្តិចម្ដងៗ ហើយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏កាន់តែធ្លាក់ចុះ ដែលជាសញ្ញាមួយបង្ហាញឱ្យឃើញថា ការគ្រប់គ្រងបែបផ្ដាច់ការកាន់តែរីកធំធាត់ឡើងៗ ដែលរួមចំណែកដល់ការកើនឡើងនៃកម្រិតអំពើពុករលួយកាន់តែខ្ពស់ថែមទៀត។
ប្រភពដដែលអះអាងថា ប្រទេសដែលទទួលបានពិន្ទុល្អក្នុងសន្ទស្សន៍ស្ដីពីអំពើពុករលួយនេះ ក៏ជាប្រទេសដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់នៅលើសន្ទស្សន៍ប្រជាធិបតេយ្យដែរ ជាពិសេសទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែប្រទេសដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទាបដូចជាប្រទេសកម្ពុជា ជាដើម ក៏នឹងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទាបក្នុងសន្ទស្សន៍ប្រជាធិបតេយ្យដែលទាក់ទងនឹងការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋដែរ។
មាត្រា១ នៃច្បាប់ស្ដីពីការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ចែងថា ច្បាប់នេះមានគោលបំណងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពសេវាគ្រប់បែបយ៉ាង ពង្រឹងអភិបាលកិច្ច និងនីតិរដ្ឋនៅក្នុងការដឹកនាំ និងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ព្រមទាំងរក្សាភាពស្អាតស្អំ និងយុត្តិធម៌ដែលជាមូលដ្ឋានចាំបាច់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ និងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ជាដើម៕