មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា រកឃើញថា ស្ថានភាពសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានសម្រាប់សាធារណជន នៅតែបន្តរងការគាបសង្កត់ និងរឹតត្បិតក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងនោះយ៉ាងហោចណាស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកសារព័ត៌មានជាង ១០០នាក់ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិ។
យោងតាមរបាយការណ៍កម្រាស់ ៦៦ទំព័ររបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃពុធ ទី២២ ខែវិច្ឆិកា បានរកឃើញថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកសារព័ត៌មានជាង ១០០នាក់ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិ។ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានកត់សម្គាល់ថា គោលការណ៍ច្បាប់របស់កម្ពុជាបានក្លាយជាឧបសគ្គរារាំងដល់ការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះ ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ជាអំណះអំណាងមួយដែលមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ចាត់ទុកថាជាការរឹតត្បិតបន្ថែមទៀតលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលផ្ទុយពីកាតព្វកិច្ចអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា។
របាយការណ៍ដែលសិក្សារយៈពេល ១ឆ្នាំ ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ត្រូវបានចងក្រងឡើងតាមរយៈធ្វើសម្ភាសអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ៨នាក់ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ៦នាក់ និងតាមការប្រមូលតាមរយៈការតាមដានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រចាំថ្ងៃ និងការរាយការណ៍អំពីហេតុការណ៍របស់អ្នកឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា។
បើតាមរបាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា មានអ្នកសារព័ត៌មាន ១៦នាក់ ក្នុងនោះ ៤នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរកោះហៅ ៣នាក់ត្រូវសួរចម្លើយ ៧នាក់ត្រូវឃុំ និងម្នាក់ត្រូវបង្ខំឲ្យចុះកិច្ចសន្យា ខណៈដែលអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួន ១០០នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ ដោយសារការបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងចន្លោះពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ តែងតែរងនូវការរារាំង ជាពិសេសសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន នៅពេលរាយការណ៍អំពីករណីរសើបណាមួយ។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ថាច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត គឺជាឧបករណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននិងកំពុងប្រើប្រាស់ ដើម្បីបង្ក្រាបសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
តាមរបាយការណ៍ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើសកម្មភាពបំភិតបំភ័យ ការឃ្លាំមើល ការគំរាមកំហែង ឬការយាយីតាមប្រព័ន្ធតុលាការ ក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រចាំ ដើម្បីកំណត់មុខសញ្ញាអ្នកដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិ ជាពិសេសអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលមានសំឡេងជំទាស់នឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោក ហួច ផន អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លើកឡើងថា ស្ថានភាពនៃសេរីភាពការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា គឺនៅតែបន្តស្ថិតក្រោមការរឹតត្បិត ហើយអ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ានរាយការណ៍អំពីបញ្ហារសើប តែងតែជួបនូវបញ្ហាជាច្រើនទាក់ទងនឹងផ្លូវច្បាប់។
លោកថ្លែងថា រវាងឆ្នាំ២០២២-២០២៣ គឺថាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានលក្ខណៈរួមតូចចង្អៀត ពិបាកក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មានរបស់ខ្លួន អ្នកសារព័ត៌មានដែលធ្វើការទាក់ទងនឹងប្រធានបទរសើបមួយចំនួន គាត់រងនឹងផលជះវិញដូចជារងនូវបណ្តឹង រងនូវការយាយី ការបំភិតបំភ័យ និងបង្កអំពើហិង្សាទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានដែលរាយការណ៍ ហើយមួយចុងក្រោយ គឺទាក់ទងជាមួយនឹងការរើសអើងដែលផ្អែកទៅលើយេនឌ័រ ដែលអ្នកសារព័ត៌មានគាត់បានជួបប្រទះដែរ ជាពិសេសអ្នកសារព័ត៌មានជាស្ត្រី។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ប៉ែន បូណា បានប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា របាយការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ គឺកត់ត្រាតែបញ្ហាដកអាជ្ញាប័ណ្ណ និងការសាកសួររបស់អាជ្ញាធរទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយមកវិញ របាយការណ៍ទាំងនោះមិនបានកត់ត្រាពីមូលហេតុដែលអាជ្ញាធរសម្រេចដកអាជ្ញាប័ណ្ណពីក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននោះឡើយ។
ប្រភពដដែលបានលើកឡើងថា សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជាមានគ្រប់គ្រាន់ និងត្រូវធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែសិទ្ធិសេរីភាពនោះត្រូវតែអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមក្របខ័ណ្ឌច្បាប់កម្ពុជា។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Border) រកឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបន្តស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអាក្រក់ ដោយសារការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមកលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យកើនឡើង។
បើតាមសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ២០២៣ ដែលបានវាយតម្លៃស្ថានភាពសារព័ត៌មានក្នុង ១៨០ប្រទេស ចេញផ្សាយក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកថ្ងៃទី៣ ឧសភា នេះ កម្ពុជាស្ថិតនៅលំដាប់លេខរៀងទី១៤៧ លើ ១៨០ប្រទេសនៅឆ្នាំ២០២៣ ដែលថយពីលេខរៀងទី១៤២ លើ ១៨០ប្រទេសកាលពីឆ្នាំមុន។ កម្ពុជាថយចុះ ១ពិន្ទុ គឺបានតែ ៤២ពិន្ទុនៅឆ្នាំ២០២៣ ធៀបនឹង ៤៣ពិន្ទុនៅឆ្នាំ២០២២៕