ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បណ្ឌិត សុខ ទូច ចាត់ទុកអ្នកដែលបំផ្លាញតំបន់ព្រៃលិចទឹកជុំវិញបឹងទន្លេសាប ដែលជាកន្លែងជម្រកត្រីពង និងជាជង្រុកចំណីត្រី គឺជាមនុស្សដែលមានចិត្តអន្យតិរ្ថិយ និងជាទង្វើបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិជាតិខ្មែរ។
បណ្ឌិត សុខ ទូច សរសេរលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា បឹងទន្លេសាបជាបឹងដ៏ធំដែលពោរពេញទៅហ្វូងមច្ឆជាតិគ្រប់ប្រភេទ ឬអាចប្រៀបធៀបបានថាជាបឹងដែលពោរពេញទៅដោយក្លិនឆ្អាបត្រីគ្រប់ទីកន្លែង ដោយសារតែបឹងទឹកសាបដ៏ធំសម្បើមមួយនេះ សម្បូរទៅដោយជីវចម្រុះរាប់លានជំពូក។
បណ្ឌិត សុខ ទូច លើកឡើងថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចេះថែរក្សាបឹងទន្លេសាបដោយការមិនបំផ្លាញត្រីក្នុងបឹងនេះ តាមរយៈនៃការលុបបំបាត់ការនេសាទខុសច្បាប់ ការមិនកាប់បំផ្លាញព្រៃក្នុងតំបន់ព្រៃលិចទឹក ដែលជាទីតាំងជម្រកត្រីពង និងជាកន្លែងផ្តល់ចំណីអាហារសម្រាប់មច្ឆជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរច្បាស់ជាទទួលផលពីសម្បត្តិធម្មជាតិមួយនេះមិនខ្វះឡើយ ហើយថែមទាំងអាចនាំចេញទៅលក់តាមបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីថែមទៀត។
ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារូបនេះបញ្ជាក់ថា ការកាប់បំផ្លាញតំបន់ព្រៃលិចទឹកដែលជាវិមានរបស់ហ្វូងមច្ឆជាតិដើម្បីចង់មានចង់បាន គឺអាចធ្វើមានធ្វើបានតែមួយជំនាន់តែប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋអាចថែរក្សាឱ្យបានល្អ នោះបឹងទន្លេសាបដ៏មហិមានេះនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យខ្មែរធ្វើមានធ្វើបានគ្រប់ជំនាន់តទៅថ្ងៃអនាគត។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងស្របពេលដែលបឹងទន្លេសាបកំពុងរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីការនេសាទខុសច្បាប់ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃក្នុងតំបន់ព្រៃលិចទឹកយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ខណៈចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
បឹងទន្លេសាបជាអាងស្តុកទឹកធម្មជាតិដែលមានមច្ឆជាតិដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជា ដែលមានទំហំចំនួន ៣ពាន់គីឡូម៉ែត្រការ៉េនៅរដូវប្រាំង និងមានទំហំចំនួន ១ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រការ៉េនៅរដូវវស្សា ដែលជាប់ខេត្តចំនួនប្រាំមួយ រួមមាន ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តពោធិ៍សាត់ ខេត្តកំពង់ធំ និងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ផងដែរ។ ដោយឡែកព្រៃរនាមលិចទឹកនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប មានផ្ទៃដីសរុបប្រមាណជិត ២៥ម៉ឺនហិកតារ ដែលជាជម្រកសម្រាប់ត្រីពង និងជាទីតាំងចំណីត្រីដ៏សម្បូរបែប។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ប្រជានេសាទក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ខេត្តពោធិ៍សាត់ ខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តសៀមរាប ជាដើម ធ្លាប់ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ការនេសាទខុសច្បាប់ក្នុងបឹងទន្លេសាបបច្ចុប្បន្ននេះ កំពុងបំផ្លាញកូនត្រីដែលទើបនឹងធំទំហំប៉ុនៗម្រាមដៃយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជា កូនត្រីផ្ទក់ ជាដើម ខណៈកូនត្រីផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបានចាប់យកយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ផងដែរ ដែលមានទំហំដល់ទៅរាប់តោនក្នុង ១ថ្ងៃៗ សម្រាប់ធ្វើជាត្រីនុយ គឺមានន័យថាធ្វើជាចំណីត្រីឆ្ដោរ និងចំណីក្រពើ ដែលគេចិញ្ចឹមសព្វថ្ងៃនេះ។
ប្រភពដដែលអះអាងថា ឧបករណ៍នេសាទខុសច្បាប់ដែលកំពុងរាតត្បាតយ៉ាងអនាធិបតេយ្យក្នុងបឹងទន្លេសាបរាល់ថ្ងៃនេះមានច្រើនប្រភេទណាស់ ដូចជា យាំងកាវ ឬឆក់ត្រជាក់ អ៊ុយ ឬសាច់អួន ប្រភេទឆ្នុក និងហ្សីប ជាដើម ដែលមានទំហំរហូតដល់រាប់សិបម៉ែត្រក្នុងមួយកន្លែងៗ ដែលធ្វើឱ្យកូនត្រីគ្រប់ប្រភេទត្រូវបានចាប់យកជារៀងរាល់ថ្ងៃគ្មានសល់ ដូច្នេះហើយបានជាត្រីក្នុងបឹងទន្លេសាបចេះតែចុះអន់ថយពី ១ឆ្នាំទៅ ១ឆ្នាំនោះ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅតាមបណ្ដាខេត្តជុំវិញបឹងទន្លេសាបទាំងអស់ កម្ចាត់ឈ្មួញប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទនៅបឹងទន្លេសាបឱ្យអស់ បើទោះបីជាត្រូវប្រើមធ្យោបាយណាក៏ដោយ។
លោក ហ៊ុន សែន ព្រមានថា ប្រសិនបើមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ រាប់ចាប់តាំងពីចៅហ្វាយខេត្ត រដ្ឋមន្ត្រី និងមេទាហាន មេប៉ូលិសទាំងអស់ បើមិនអាចបង្ក្រាបបទល្មើសនេសាទត្រីខុសច្បាប់ ជាពិសេសបទល្មើសទ្រង់ទ្រាយធំបានទេ ពួកគេមិនគួរបន្តការងាររបស់ខ្លួនតទៅទៀតឡើយ ប៉ុន្តែក្រោយការព្រមាននេះ បទល្មើសនេសាទនៅតែកើតមានដដែល ខណៈអាជ្ញាធរ និងអភិបាលខេត្តដែលទប់ស្កាត់បទល្មើសនេះមិនបាន ក៏នៅតែបន្តកាន់តំណែងជាអភិបាលខេត្តដដែលដែររហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍លើកឡើងថា ដើម្បីធានាបង្កើនហ្វូងមច្ឆជាតិក្នុងបឹងទន្លេសាប ត្រូវហាមឃាត់កុំឱ្យនេសាទនៅតំបន់អភិរក្សក្នុងរដូវត្រីពង មិនឱ្យធ្វើស្រែនៅក្នុងតំបន់៣ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបាញ់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវិតត្រី និងសុខភាពត្រី ដែលនាំទៅដល់ការបង្អាក់ពង។ លើសពីនេះ ត្រូវការពារកុំឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃលិចទឹកដែលជាជង្រុកនៃចំណីត្រី និងជាកន្លែងផ្តល់ជម្រកសម្រាប់ត្រីពងនារដូវវស្សាផងដែរ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទប់ស្កាត់នូវការនេសាទខុសច្បាប់ឱ្យបានទាន់ពេលវេលាទេ ក្នុងរង្វង់ ២ ទៅ ៣ឆ្នាំទៀត ត្រីធំៗ និងពូជត្រីកម្រមួយចំនួន នឹងផុតពូជអស់ជាមិនខាន ហើយបឹងទន្លេសាបនឹងក្លាយជាបឹងមួយដែលមានតែឈ្មោះថា ជាជង្រុកត្រី ប៉ុន្តែនឹងប្រែក្លាយជាបឹងមួយដែលប្រៀបបាននឹងជង្រុកដែលគ្មានស្រូវដូច្នោះដែរ៕