សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ កាលពីម្សិលមិញ ចំពោះតួនាទីរបស់លោកក្នុងការបង្កើតចលនាអបគមន៍ នៅសាលក្រមសម្រេចមួយ ដែលនាំឲ្យមានការថ្កោលទោសពីបណ្ដាអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងម្ចាស់ជំនួយបរទេសសំខាន់ៗមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា។
សាលាដំបូងក៏បានចោទប្រកាន់ និងផ្ដន្ទាទោសសហចុងចោទ១៣នាក់ផ្សេងទៀតផងដែរ រួមទាំងផ្ដន្ទាទោសបីនាក់ទៀត ដោយកំបាំងមុខ។ ទោះជាយ៉ាងណា ជនជាប់ចោទប្រាំពីរនាក់ក្នុងចំណោម១៣នាក់ ដែលបានសហការជាមួយព្រះរាជអាជ្ញា ត្រូវបានព្យួរទោសជាប់ពន្ធនាគារ និងត្រូវបានតុលាការដោះលែង។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ វ័យ៧១ឆ្នាំ ដែលពាក់អាវដៃខ្លីពណ៌ស និងចងក្រវាត់កពណ៌ខៀវ បានសម្ដែងការភ្ញាក់ផ្អើលតិចតួច នៅពេលលោកស្រីចៅក្រម ចាំងស៊ីណាត ប្រកាសសាលក្រម។
ចៅក្រមរូបនេះបានមានប្រសាសន៍ថា “ តុលាការមានភ័ស្ដុតាងគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចោទប្រកាន់ចុងចោទ ម៉ម សូណង់ដូ ដែលជាអ្នកញុះញង់ និងបានញុះញង់ [សហចុងចោទ] ប៊ុន រដ្ឋា ឲ្យដឹកនាំប្រជាពលរដ្ឋកាន់អាវុធប្រឆាំងរដ្ឋ”។
ក្នុងពេលសវនាការ ដែលមានរយៈពេលបួនថ្ងៃកាលពីខែមុន លោក ម៉ម សូណង់ដូ បានពង្រឹងស្មារតីជម្នះនឹងការចោទប្រកាន់ទាំងប្រាំមួយករណីមកលើរូបលោក រាប់បញ្ចូលពីការដឹកនាំចលនាបះបោររហូតដល់ការរារាំងកិច្ចការអ្នករាជការសាធារណៈ។ ប៉ុន្ដែ នៅពេលនគរបាលរុញរូបលោកចូលក្នុងរថយន្ដមួយគ្រឿង ដើម្បីនាំខ្លួនទៅពន្ធនាគារព្រៃសវិញ កាលពីម្សិលមិញ លោកបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការទេ។
លោកបានប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មានមុនពេលរថយន្ដដឹកលោកចេញទៅថា “ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តនឹងជួយខ្មែរ។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តនឹងជួយជាតិខ្មែរ”។
លោក សុក សំអឿន មេធាវីការពារលោកម៉ម សូណង់ដូ បានគ្រវីក្បាលម្ដងហើយម្ដងទៀតចំពោះសាលក្រមនេះ ប៉ុន្ដែ បានមានប្រសាសន៍ថា លោក “ មិនភ្ញាក់ផ្អើលទេ” ហើយទំនងជានឹងប្ដឹងឧទ្ធរណ៍។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា“ ខ្ញុំគិតថា យើងនឹងប្ដឹងឧទ្ធរណ៍។ ២០ឆ្នាំគាត់នឹងស្លាប់ក្នុងពន្ធនាគារ”។
លោក សុក សំអឿន ជាមេធាវីការពារសិទ្ធិមនុស្សដ៏ល្បីល្បាញមួយរូប ក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួួយ ដែលផ្ដល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រផងដែរ បានមានប្រសាសន៍ថា សាលក្រមនេះ ក៏ជះឥទ្ធិពលធ្វើឲ្យអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលផ្សេងៗទៀតមានការភ័យខ្លាច។ លោកបន្ដថា“ សាលក្រមនេះធ្វើឲ្យអ្នកផ្សេងខ្លាចមិនហ៊ាននិយាយ”។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ ដែលស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំរបស់លោកជាស្ថានីយមួយក្នុងចំណោមស្ថានីយផ្សព្វផ្សាយតិចតួចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលចាក់ផ្សាយព័ត៌មានរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់កាលពីពាក់កណ្ដាលខែកក្កដា ពីបទជួយបង្កើតចលនាអបគមន៍នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ ដែលក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូកាសូទីម មានវិវាទដីធ្លីជាមួយអ្នកភូមិក្នុងមូលដ្ឋាន។
បន្ទាប់ពីវិលត្រឡប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីខែកក្កដា លោក ម៉ម សូណង់ដូ ក៏ត្រូវនគរបាលចាប់ខ្លួនពីរបីថ្ងៃក្រោយមក។
បណ្ដាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក និងអន្ដរជាតិ បានចាត់ទុកការអះអាងអំពីចលនាអបគមន៍ថា ជាលេសរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល៦០០នាក់ចេញពីភូមិប្រមា ក្នុងខេត្តក្រចេះ កាលពីខែឧសភា។
អំឡុងប្រតិបត្តិការរបស់កម្លាំងសន្ដិសុខទៅលើក្រុមអបគមន៍ បានបណ្ដាលឲ្យមនុស្សម្នាក់បាត់បង់ជីវិត គឺក្មេងស្រីវ័យ១៤ឆ្នាំម្នាក់ ដែលបានត្រូវគ្រាប់ស្លាប់ អំឡុងពេលសម្ងំលាក់ខ្លួននៅក្នុងផ្ទះរបស់នាង ខណៈដែលនគរបាល និងទាហានសម្រុកចូលភូមិប្រមាដោយបាញ់ប្រហារជាច្រើនគ្រាប់។
អាជ្ញាធរនៅតែអះអាងថា មិនចាំបាច់ស៊ើបអង្កេតវែកមុខអ្នកសម្លាប់ក្មេងស្រីវ័យជំទង់រូបនេះ ឬពីមូលហេតុដែលនគរបាល ឬទាហានសម្លាប់នាងឡើយ។
លោកស្រី ខាធើរីន អាស្ដុន (Catherine Ashton) តំណាងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុបបានសម្ដែងក្ដីបារម្ភជាខ្លាំងអំពីសេចក្ដីសម្រេចនេះ។
លោកស្រីបានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា “ សាលក្រមផ្ដន្ទាទោសនេះធ្វើឲ្យមានមន្ទិលកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីភាពអព្យាក្រឹត និងឯករាជភាពរបស់តុលាការ”។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ប្រេសិតសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមកកាន់កម្ពុជា ដែលនៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១០របស់លោកស្ដីពីតុលាការក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានលើកឡើងថា ប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពោរពេញដោយអំពើពុករលួយនោះមានប្រសាសន៍ថា លោក “ ភ្ញាក់ផ្អើល” ចំពោះសេចក្ដីសម្រេចនេះ ហើយបានលើកឡើងថា ការផ្ដន្ទាទោសនេះ“ ធ្ងន់ហួសហេតុពេក”។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកបានលើកឡើងក្នុងអុីម៉េលមួយថា ខ្លួន “ ខកចិត្ត និងមានការព្រួយបារម្ភ។ ករណីលោក ម៉ម សូណង់ដូ នាំឲ្យមានការចោទសួរអំពីការការពារសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន។ខណៈដែលកម្ពុជាបានបោះជំហានទៅមុខជាច្រើនអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលជាបញ្ហាកើតឡើងដដែលដូចជាករណីលោក ម៉ម សូណងដូ ជាដើមនោះ បានគំរាមកំហែងដល់ការអភិវឌ្ឍនាពេលអនាគត”។
នៅខាងក្រៅសាលាដំបូង អ្នកគាំទ្រលោក ម៉ម សូណង់ដូ រាប់រយនាក់បានសម្ដែងកំហឹងចំពោះសេចក្ដីសម្រេចនេះ។ នគរបាលបង្ក្រាមកុបកម្មបានបិទផ្លូវនៅចម្ងាយជាច្រើនរយម៉ែត្រពីតុលាការ ដោយមិនឲ្យអ្នកតវ៉ាទាំងនេះចូលឡើយ ហើយពួកគាត់ពាក់អាវយឺតវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ និងគ្រវីរូបម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុនេះ។
អ្នកស្រី ញ៉ឹប ហៀត ដែលបានចំណាយប្រាក់ផ្ទាល់ខ្លួនធ្វើដំណើរពីខេត្តព្រៃវែងដើម្បីចូលរួមការតវ៉ានេះ បាននិយាយថា “ តុលាការមិនយុត្តិធម៌ទេ។ ប្រសិនបើតុលាការកាត់ឲ្យលោក ម៉ម សូណងដូ ជាប់ទោសបែបនេះ តុលាការគួរតែកាត់ទោសប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប”។
អ្នកគាំទ្រម្នាក់ទៀត ដែលបានសម្ដែងកំហឹងរបស់ខ្លួននិយាយជាភាសាអង់គ្លេសថា មនុស្សល្អជាប់ពន្ធនាគារ។ ហេតុអ្វី?”
លោក សំ ប្រជាមានិត នាយកខុទ្ទកាល័យក្រសួងយុត្តិធម៌ បដិសេធមិនធ្វើការបំភ្លឺទេ។ កាលពីម្សិលមិញបណ្ដាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានយល់ឃើញដូចៗគ្នាថា សាលក្រមនេះ គឺជារឿងនយោបាយ។
ពួកគេនិយាយថា ការចោទប្រកាន់មកលើលោក ម៉ម សូណង់ដូ ទំនង ជាកើតចេញពីរឿងមួយ ដែលស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំបានផ្សព្វផ្សាយ កាលពីខែមិថុនា អំពីអ្នកប្រឆាំងមួយក្រុម ជាអនិកជនខ្មែររស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ប្ដឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មយុត្តិធម៌អន្ដរជាតិក្នុងទីក្រុងឡាអេ។
ដំបូងលោក ហ៊ុន សែន បានភ្ជាប់លោក ម៉ម សូណង់ដូ ទៅនឹងចលនាអបគមន៍នៅខេត្តក្រចេះ មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីរឿងរ៉ាវពាក់ព័ន្ធុតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្ដរជាតិត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ។