ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក បារ៉ាក់អូបាម៉ា (Barack Obama)បានជំរុញឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែនយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស អំឡុងកិច្ចប្រជុំសម្ងាត់មួយរវាងមេដឹកនាំទាំងពីរនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកាលពីម្សិលមិញ ដោយអំពាវនាវឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌ និងឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរ៉យទ័របានឲ្យដឹងថា ក្នុងការបំពេញទស្សនកិច្ចលើកដំបូងមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជារបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្នុងតំណែង លោក បេន រ៉ូដ (Ben Rhodes)ទីប្រឹក្សារងផ្នែកសន្តិសុខជាតិរបស់អាមេរិក បានថ្លែងថា លោក អូបាម៉ា បានជួបប្រជុំជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដោយលើកឡើងពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។
សំដៅដល់ការពិភាក្សារវាងមេដឹកនាំទាំងពីរ លោក បេនរ៉ូដ មានប្រសាសន៍ថា“ត្រង់ចំណុចនេះ ខ្ញុំចង់និយាយថា ចាំបាច់ឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ និងត្រូវមានគណៈកម្មការបោះឆ្នោតឯករាជ្យមួយ ចូលរួមជាមួយគណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតនោះ ព្រមទាំងត្រូវដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងឲ្យគណបក្សប្រឆាំងអាចចូលរួមធ្វើសកម្មភាពបាន”។
យោងតាមរ៉យទ័រ បានឲ្យដឹងថា លោក បេនរ៉ូដបន្ថែមថា លោក អូបាម៉ាក៏បានប្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ថា កម្ពុជាត្រូវបន្តដោះស្រាយបញ្ហានេះ ហើយបានយល់ស្របថា កិច្ចប្រជុំនេះអាចចាត់ទុកថាមាន “ ភាពតានតឹង”។
លោក អូបាម៉ា អញ្ជើញមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីរសៀលម្សិលមិញ ដោយដំណើរពីប្រទេសភូមា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅទូទាំងតំបន់អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ ដើម្បីជំរុញផែនការរបស់អាេមរិក ក្នុងការបង្កើនទំនាក់ទំនងផ្នែកយោធា ផ្នែកការទូត និងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពអំណាចជាមួយនឹងចិន ដែលកំពុងតែមានឥទ្ធិពលមកលើតំបន់នេះ។
ប៉ុន្មានសប្ដាហ៍មុនការអញ្ជើញមកទស្សនកិច្ចនេះ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានារួមជាមួយសមាជិកសភាអូស្ត្រាលី អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមរិក បានសុំឲ្យលោក អូបាម៉ា ជួយជំរុញលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងធ្លាក់ចុះ។ លិខិតផ្ញើជូនលោកប្រធានាធិបតីពីសំណាក់សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកមួយចំនួន បានអំពាវនាវសុំឲ្យលោក អូបាម៉ា លើកយកបញ្ហា ដូចជាការផ្ដន្ទាទោសតាមបែបនយោបាយ វិបត្តិក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ការចាប់យកដី និងការបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅដ្ឋាន។
លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋលេខាធិការទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ថា លោក អូបាម៉ា គ្រាន់តែលើកឡើងអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស តាមការស្នើឡើងដោយសមាជិកសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។
លោក សុខុន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកហ៊ុន សែន បានអរគុណដល់លោកប្រធានាធិបតីចំពោះ“ការនិយាយដ៏ស្មោះត្រង់” របស់លោក ប៉ុន្ដែលោកបានបន្តថា លោកគឺជាជនរងគ្រោះ “នៃយុទ្ធនាការមួលបង្កាច់ខុសពីការពិតពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”។
លោកក៏បានមានប្រសាសន៍ផងដែរថាអំឡុងពេលឆ្លើយឆ្លងគ្នាដោយស្មោះត្រង់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅតែអះអាងថាកម្ពុជានៅតែមានកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សប្រសើរជាងប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងសហគមន៍អាស៊ាន។
លោក សុខុន បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា “ តាមរយៈយុទ្ធនាការវាយមួលបង្កាច់ខុសពីការពិតនេះ ប្រទេសកម្ពុជាហាក់បីដូចជាសិស្សខូចម្នាក់ អន់ជាងភូមាទៅទៀត ដែលគ្រូសុំឲ្យជួយភូមា ដូច្នេះភូមាក៏ជាមនុស្សខូចដែរ”។
លោក សុខុន បានបន្ដថា “ ដូច្នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានឆ្លៀតឱកាសយកកិច្ចប្រជុំរយៈពេលខ្លីនេះ ដើម្បីផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យលោកអូបាម៉ា បានជ្រាបថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សជាពិសេសសេរីភាពខាងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនអាក្រក់ដូចគេថាទេ បើធៀបនឹងសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិនយោបាយក្នុងប្រទេសជិតខាង”។
លោក សុខុន បានបន្ដថា “ ក្នុងប្រទេសរបស់យើង នយោបាយ គឺបើកចំហសម្រាប់គ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ហើយគណបក្សប្រឆំាងមានសិទ្ធិធ្វើអ្វីមួយដោយស្របតាមច្បាប់”។
នៅមុនពេលបំពេញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក លោកអូបាម៉ា ត្រូវបានជំរុញឲ្យដាក់សម្ពាធលើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន ឲ្យលើកលែងទោសលោកសមរង្សុី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដែលបច្ចុប្បន្ន កំពុងតែរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួនឯង ដើម្បីគេចចេញពីការផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំតាមការចោទប្រកាន់ជាច្រើនករណី ហើយគេជឿថា ការផ្តន្ទាទោសនេះគឺជារឿងនយោបាយ។
លោក សុខុន មានប្រសាសន៍ថា ឈ្មោះមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ មិនត្រូវបានបង្ហាញទេ ក៏ប៉ុន្តែនេះជាការលើកឡើងចំពោះរឿងក្តីរបស់លោក សមរង្សុី។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “ សម្តេចបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនមានអ្នកទោសយោបាយទេ ពីព្រោះមានសេចក្តីរាយការណ៍ និងហេតុការណ៍តវ៉ា ដែលទាមទារឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។ សម្តេចបានមានប្រសាសន៍ថា មិនមានអ្នកទោសនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ ក៏ប៉ុន្តែ សម្តេចមានប្រសាសន៍ថា អ្នកនយោបាយខ្លះគឺជាជនល្មើស គឺអ្នកនយោបាយដែលល្មើសច្បាប់។ដូច្នេះ អ្នកនយោបាយត្រូវតែបានកាត់ទោសតាមច្បាប់”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថាលោកអូបាម៉ា ពិតជាបានលើកករណីលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុដ៏ប្រជាប្រិយមួយរូប និងជាអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល ដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ ពីបទចោទប្រកាន់ថាបានដឹកនាំចលនាអបគមន៍នោះ ក៏ត្រូវបានថ្កោលទោសជាទូទៅថាជារឿងនយោបាយដែរ។
លោក សុខុន មានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “ សម្តេចបានពន្យល់ថា មានការយល់ច្រឡំថាមានការប៉ុនប៉ងបិទស្ថានីយវិទ្យុនោះ។ តាមការពិត ស្ថានីយវិទ្យុនោះកំពុងតែដំណើរ ហើយនៅតែពេញនិយមសម្រាប់អ្នកស្តាប់។ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ សម្តេចក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ថា វាគឺជារឿងបុគ្គល ដែលត្រូវប្រឈមមុខនឹងច្បាប់ ពីព្រោះបុគ្គលនោះបានប្រព្រឹត្តខុស ដូច្នេះបុគ្គលនោះត្រូវតែប្រឈមមុខនឹងច្បាប់”។
លោក ហ៊ុនសែន ក៏បានថ្លែងប្រាប់លោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក បារ៉ាក់អូបាម៉ា ផងដែរថា សេចក្តីរាយការណ៍អំពីការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំនោះ គឺជារឿងបំផ្លើស។
លោកបានថ្លែងបន្តថា “ ចំពោះបញ្ហាដីធ្លីនិងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ សម្តេចបានទទួលស្គាល់ថា មានបញ្ហាបែបនេះខ្លះៗបានកើតមានឡើងមែនដោយសារមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានទៅរស់នៅលើដីដោយខុសច្បាប់ ដូច្នោះ[រដ្ឋាភិបាល]ត្រូវតែបង្ខំចិត្ត
អនុវត្តតាមច្បាប់បណ្តេញពួកគេចេញ”។សម្តេចបានព្យាយាមអះអាងចំពោះលោកអូបាម៉ា ថា ករណីទាំងនោះកម្រនឹងកើតឡើងណាស់។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស លើកឡើងថាការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនកសិ-ពាណិជ្ជកម្មនិងក្រុមហ៊ុនជីករ៉ែ បង្ករឲ្យមានបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅទូទាំងប្រទេស និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋជាង៤០០.០០០នាក់ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរមកនេះ។
លោកសុខុនបានមានប្រសាសន៍បន្តថាលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីពិតជាបានលើកឡើងយ៉ាងហោចណាស់ពីបញ្ហាមួយរបស់លោកផ្ទាល់គឺបញ្ហាបំណុលដែលមានការប្រាក់ជា៤០០លានដុល្លារដែលប្រទេសកម្ពុជានៅជំពាក់អាមេរិកក្នុងរដ្ឋាភិបាលលន់នល់កាលពីទសវត្សរិ៍ឆ្នាំ១៩៧០។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថាលោក ហ៊ុនសែន បានលើកឡើងជាថ្មីម្តងទៀតថា កម្ពុជាសូមសងតែ៣០ភាគនៃបំណុលនេះដែលមានការប្រាក់មួយភាគរយប៉ុណ្ណោះ ហើយបានយល់ព្រមចំណាយប្រាក់ដែលខ្លួនត្រូវសងទៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះលើផ្នែកអប់រំ ការបោសសំអាតគ្រាប់មីននិងគម្រោងវប្បធម៌។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក មិនបានឆ្លើយតបភ្លាមៗចំពោះសំណើសំុសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយពីករណីនេះបានទេ។ លោកអូបាម៉ា ធ្វើដំណើរមកកម្ពុជាដើម្បីចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន និងអាស៊ីបូពា៌ ហើយមានគម្រោងចេញដំណើរពីកម្ពុជានៅថ្ងៃនេះទៅកាន់ប្រទេសជប៉ុន៕
ប្រែសម្រួលដោយចេវប៊ុននី
ហមសុផាណ្ណា កងសុធា
និងឃិនណៃ