លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន យូសិុហិុកូណូដា (Yoshihiko Noda) បានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា បញ្ហាស្មុគស្មាញអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាកង្វល់អន្តរជាតិ ហើយនឹងមានផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់ចំពោះសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
ក្រសួងការបរទេសជប៉ុនបានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា មានប្រសាសន៍នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ជប៉៉ុន លោក ណូដា បានបញ្ជាក់ឡើងវិញពីជំហររបស់ជប៉ុនថា ភាគីទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងជម្លោះទឹកដីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលប្រទេសហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសបព្រុយណេ ដណ្តើមគ្នាកាន់កាប់ជាមួយចិននោះ គួរតែចាត់វិធានការឲ្យស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។
លោកណូដា មានគោលជំហរដូចប្រទេសហ្វីលីពីន ហើយមានគោលជំហរផ្ទុយនឹងទស្សនរបស់ចិនដែលថា ខ្លួនមានសិទ្ធិស្របច្បាប់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រចំពោះទឹកដីនេះ។
លោកយូតាកាយូ៉គ័រ (Yutaka Yokoi) អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសជប៉ុន មានប្រសាសន៍ថា ជប៉ុនមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីសេរីភាពនៃនាវាចរណ៍ក្នុងសមុទ្រនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍នៅសណ្ឋាគារអាំងទ័រកុងទីណង់តាល់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា “ ចំពោះយើង សមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាបណ្តាញគមនាគមន៍ដ៏មានសារៈសំខាន់ ដែលភាគច្រើនសម្រាប់ការដឹកប្រេងពីមជ្ឈិមបូពា៌និងដឹកផលិតផលជប៉ុនកាត់តាមបណ្តាញគមនាគមន៍នេះទៅគ្រប់កន្លែងទូទាំងពិភពលោក”។
លោក យ៉ូគ័រ មានប្រសាសន៍ថា “ សេរីភាពដឹកជញ្ជូនក្នុងសមុទ្រនេះ គឺជាផលប្រយោជន៍រួមមួយសម្រាប់រដ្ឋទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក”។ ទីក្រុងតូក្យូ និងទីក្រុងប៉េកាំង បច្ចុប្បន្ននេះកំពុងតែប្រឈមមុខគ្នាដោយឡែកមួយនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើតជុំវិញប្រជុំកោះមានជម្លោះចំនួនប្រាំដែលគ្មានមនុស្សរស់នៅ។
ក្រោយពីជប៉ុនទិញកោះនោះពីម្ចាស់ឯកជនរបស់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញាភាពតានតឹងបានកើនឡើងក្នុងដែនសមុទ្រនេះ ដោយទាំងប្រទេសជប៉ុននិងប្រទេសចិន បញ្ជូននាវាស៊ើបការណ៍និងនាវាល្បាត ដើម្បីដណ្តើមគ្នាកាន់កាប់ដែនទឹកនេះ។
បើទោះជាលោក ណូដា មិនបានថ្លែងដោយផ្ទាល់អំពីជម្លោះនេះក៏ដោយក៏លោកមិនបានលើកឡើងថា ប្រទេសជប៉ុនប្តេជ្ញាដោះស្រាយបញ្ហាណាមួយជាមួយចិនទៅតាមមធ្យោបាយសន្តិវិធីនោះទេ។ លោកយ៉ូគ័រ មានប្រសាសន៍ថា “ ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានខ្លះកំពុងទទួលនូវបញ្ហាដូចគ្នានេះដែរ។អ្វីដែលយើងគួរបញ្ជាក់គឺថាគួរតែមានដំណោះស្រាយប្រកបដោយសន្តិវិធី ដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ។យើងមិនគួរដោះស្រាយបញ្ហាណាមួយដោយប្រើកម្លាំង ឬការគំរាមកំហែងទេ”។
លោកយ៉ូគ័រ ក៏បានលើកឡើងពីបញ្ហាថ្មីៗជុំវិញសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដែរ ហើយលោកបានចាត់ទុកការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហាបែបនេះជា “ ការល្អ”។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ បញ្ហាមិនសមស្របទាំងអស់ គួរតែឃ្លាំមើល និងសង្កេតឲ្យបានដិតដល់ផងដែរ”។
ប្រទេសជប៉ុនគឺជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយមួយក្នុងចំណោមប្រទេសផ្តល់ជំនួយធំបំផុតរបស់កម្ពុជាហើយការើវិនិយោគទុនរបស់ក្រុមហ៊ុនជប៉ុន បាននិងកំពុងតែកើនឡើងខ្លាំងនាពេលថ្មីៗនេះ។ជប៉ុនប៉ាន់ប្រមាណថា វិនិយោគទុនផ្ទាល់នៅប្រទេសកម្ពុជានឹងមានទឹកប្រាក់៣០០លានដុល្លារត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំនេះ។
ទោះបីជាមិនមានការលើកឡើងថាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជំនួយដែលជប៉ុនផ្តល់ឲ្យ
ឬក៏អត់នោះ លោក យ៉ូគ័រ ក៏បានមានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសរបស់លោកកំពុងតែពិនិត្យស្ថានភាពនេះ។
លោក យ៉ូគ័រ មានប្រសាសន៍ថា “ ហេតុការណ៍តែមួយ មិនគ្រប់គ្រាន់ទេសម្រាប់ប្រទេសមួយក្នុងការប្តូរនយោបាយរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានហេតុការណ៍បន្ទាន់ ដូចជារដ្ឋាភិបាលបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលធ្វើការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនោះ យើងនឹងផ្លាស់ប្តូរគោលការណ៍របស់យើង” ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវប៊ុននី