លោករ៉ូឡង់ចូហ្វ (Roland Joffe) ប្រហែលជាមិនបានដឹងថា រឿងរ៉ាវមិត្តភាពមួយដែលលោកបានជួយទម្លាយការពិត បានប្រសូតចេញពីសោកនាដកម្មមួយនៅក្នុងចំណោមសោកនាដកម្មធំៗបំផុតក្នុងរយៈពេលមួយសតវត្សរ៍កន្លងមកនេះដោយរបៀបណានោះ ធ្វើឲ្យមនុស្សម្នាមានការចាប់អារម្មណ៍រហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
ប៉ុន្តែការចាក់បញ្ចាំងលើកដំបូងនូវខ្សែភាពយន្តរឿង “ វាលពិឃាត” ដែលលោកដឹកនាំថតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤ នៅតែជាខ្សែភាពយន្តមួយក្នុងចំណោមខ្សែភាពយន្ត ដែលពណ៌នាភាគច្រើនបំផុតអំពីប្រទេសកម្ពុជា។ភាពយន្តនេះត្រូវបានដាក់ពាក្យស្នើសុំពានរង្វាន់អូស្កាចំនួនប្រាំពីរហើយក៏ទទួលបានពានរង្វាន់នេះចំនួនបី ដោយមួយក្នុងចំណោមនោះបានទៅលើលោកហាំងង៉ោតួសម្តែងដែលមិនធ្លាប់ទទួលបានការហ្វឹកហាត់ ដែលសម្តែងជាតួអង្គអ្នកកាសែតកម្ពុជាម្នាក់ឈ្មោះឌិតប្រ៉ន។
ដោយពេលនេះមានវ័យ៦៧ឆ្នាំ ពេលវេលាបានកន្លងផុតទៅ២៨ឆ្នាំហើយចាប់តាំងពីចាក់បញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តនេះមក ហើយពេលនេះលោករ៉ូឡង់ចូហ្វ បានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញក្នុងគោលបំណងចូលរួមអបអរការចេញផ្សាយសៀវភៅថ្មីមួយដែលមានចំណងជើងថា “ Phnom Penh Noir ” (អ្នករស់នៅភ្នំពេញ) នៅក្លឹបអ្នកកាសែតឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានបរទេសកាលពីថ្ងៃសុក្រ។
ពេលនេះលោករ៉ូឡង់ចូហ្វ មានភាពយន្ត ដែលទទួលបានជោគជ័យជាច្រើន។តែទោះជាយ៉ាងណា លោកនៅតែមានទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជា គឺមិនត្រឹមតែតាមរយៈប្រជាប្រិយភាពដែលនៅតែមានរបស់ភាពយន្តខាងលើនេះ ជាឧបករណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងតាមរយៈកិច្ចការរបស់លោកក្នុងឋានៈជាស្ថាបនិកមួយរូបក្នុងចំណោមស្ថាបនិកមូលនិធិកម្ពុជា (Cambodia Trust) ដែលជួយដល់អ្នកពិការផងដែរ។
អង្គុយលើសាឡុងនៅក្នុងសណ្ឋាគារឡឺរ៉ូយ៉ាល់ (Raffles Hotel Le Royal) កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ លោករ៉ូឡង់ចូហ្វ បានមានប្រសាសន៍ថាប្រទេសកម្ពុជាដែលលោកព្យាយាមពណ៌នានៅក្នុងខ្សែភាពយន្តរឿង “ វាលពិឃាត” ដែលត្រូវបានថតបញ្ចប់នៅក្នុងប្រទេសថៃ និងពណ៌នាពីរឿងរ៉ាវរបស់អ្នកកាសែតម្នាក់មកពីកាសែតឌឹញូវយ៉កថែមស៍ (The New York Times) ឈ្មោះស៊ីដនីស្គែនបឺក (Sydney Schanberg) និងលោកឌិតប្រ៉ន នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជានៅសម័យលោក លន់នល់កាន់តែមានកម្លាំងចុះខ្សោយក្រោមការវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងពីខ្មែរក្រហមនោះ បានធ្វើឲ្យប្រទេសនេះបន្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនដោយស្ទើរតែគ្មានការត្រួតពិនិត្យទាំងស្រុង។លោក រ៉ូឡង់ចូហ្វ ពណ៌នាពីប្រទេសកម្ពុជាថាជា “ ក្មេងវ័យជំទង់ដែលពិបាកនឹងគ្រប់គ្រង”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ អ្នកអាចមើលឃើញបញ្ហាដដែលៗជាច្រើនកើតមានជាថ្មីទៀត។ជីវភាពរស់នៅតាមទីជនបទជួបការលំបាកដូចកាលពីមុនដែរ។តែនិយាយមួយបែបគឺថា ប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ខ្លះដែរ ប៉ុន្តែមិនដូចកាលពីមុនពេលកម្ពុជាធ្លាក់ដល់ចំណុចសូន្យឡើយ ហើយវាជាអ្វីដែលខ្ញុំគិតថា ជាវិធីល្អក្នុងការពណ៌នាពីអ្វីដែលបានកើតឡើតជាមួយនឹងខ្មែរក្រហម”។
លោករ៉ូឡង់ចូហ្វជឿជាក់ថាការបែងចែកល្អនិងការប្រកួតប្រជែងផ្នែកមនោគមវិជ្ជា បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រទេសកម្ពុជា មុនសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល ប៉ុន្តែថា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងនោះមិនត្រូវបានស្តារឡើងវិញទេបន្ទាប់ពីជម្លោះបានថមថយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា“អ្វីដែល លោកអ្នកមានជាទូទៅនោះ គឺមូលធននិយមបក្ខពួកហើយមូលធននិយមបក្ខពួកនេះបង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ វាគ្មានការត្រួតពិនិត្យឡើយ។
វាពិបាកនឹងរកភាសាមកប្រើដើម្បីពណ៌នាថាមូលធននិយមបក្ខពួកមានន័យដូចម្តេចនោះពីព្រោះពេលនេះវាហាក់ដូចជាបទដ្ឋាន”។លោកមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា“ ដូច្នេះហើយបានជាខ្ញុំមកទីនេះ ខ្ញុំមើលឃើញមូលធននិយមបក្ខពួក ហើយអ្នកមិនអាចបន្ទោសប្រទេសនេះចំពោះរឿងនោះបានឡើយពីព្រោះប្រទេសកម្ពុជាបានរីកចម្រើនឡើងដោយសារមេដំបែ។ត្រង់ថាវានឹងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅខាងណានោះ ខ្ញុំមិនដឹងទេ ខ្ញុំមិនមែនជាគ្រូទាយឡើយ”។
នៅក្បែរៗនោះ ភ្ញៀវទេសចរជាក្រុមៗបានមកផ្តុំគ្នានៅក្នុងអាងហែលទឹកមួយក្នុងចំណោមអាងហែលទឹកចំនួនពីរក្នុងសណ្ឋាគារ ឡឺរ៉ូយ៉ាល់។ទោះបីជាខ្សែភាពយន្តរឿង“វាលពិឃាត”មិនត្រូវបានថតនៅសណ្ឋាគារនេះក្តីក៏ឈុតឆាកមួយចំនួនក្នុងខ្សែភាពយន្តនេះមានពណ៌នាពីលោក ស៊ីដនី ស្គែនបឺកនិងអ្នកកាសែតបស្ចិមប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដែលបានស្នាក់នៅក្នុងសណ្ឋាគារ ឡឺ រ៉ូយ៉ាល់ មុនពេលរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញដួលរលំ។
នាពេលបច្ចុប្បន្ន វាពិបាកនឹងនឹកស្រមៃថា ប្រវត្តិសាស្ត្របែបនេះបានកើតឡើងនៅទីនេះណាស់។ ប៉ុន្តែវាប្រហែលជាចំណុចនោះហើយហើយលោក រ៉ូឡង់ ចូហ្វ ពិតជាទន្ទឹងរង់ចាំប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវបន្ថែមទៀត និងចង់មើលឃើញប្រជាជនកម្ពុជានិយាយពីរឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួនដែរ។នៅល្ងាចថ្ងៃសុក្រ លោកនឹងធ្វើជាវាគ្មិននៅក្នុងពិធីផ្សព្វផ្សាយសៀវភៅ “ Phnom Penh Noir”។ ហើយមុនពេលចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា នៅសប្តាហ៍ក្រោយ លោកក៏នឹងជួយរៃអង្គាសមូលនិធិសម្រាប់ក្លឹបរ៉ូតារី (Rotary Club) ដែលជាក្លឹបក្នុងស្រុកផងដែរ។
លោករ៉ូឡង់ចូហ្វជឿជាក់ថា រឿងខ្មែរលើកក្រោយ មិនចំបាច់មានរូបលោក ឬក៏ជនបរទេសលោកខាងលិចណាផ្សេងនិយាយប្រាប់នោះទេ។ លោកបានលើកឡើងថា “ រឿងទាំងនោះគឺដូចតែគ្នាទេ ប៉ុន្តែវាបង្ហាញពីរបៀបរបបរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ តើប្រជាពលរដ្ឋមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាយ៉ាងដូចម្តេចតើអ្វីទៅជាមនុស្សជាតិដែលល្អ? តើយើងនឹងរស់នៅយ៉ាងដូចម្តេច? ខ្ញុំគិតថា សំណួរទាំងនេះ គឺសុទ្ធតែជាសំណួរល្អៗ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគួរតែជាអ្នកឆ្លើយនូវសំណួរទាំងនេះ”។
លោករ៉ូឡង់ចូហ្វនៅតែមានចំណាប់អារម្មណ៍លើអ្វីដែលលោកហៅថា”ការងារមួយដែលកំពុងតែដំណើរការ” គឺការថតខ្សែភាពយន្តអំពីក្រុមបាល់ទះជនពិការកម្ពុជា។លោកនៅចាំបានថា លោកបានឃើញការប្រកួតមួយដ៏អស្ចារ្យរបស់ពួកគេជាមួយក្រុមបាល់ទះជនពិការអាល្លឺម៉ង់ ដែលមានបំពាក់ទៅដោយអវយវៈសិប្បនិម្មិតដ៏ទំនើបៗហើយលោកក៏នៅចាំបានថា បានឃើញប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទទួលរងការឈឺចាប់ដែរ។
លោក រ៉ូឡង់ ចូហ្វ មានប្រសាសន៍បន្តថាដែលផ្ទុយទៅនឹងទីក្រុងមួយដែលត្រូវបានគេបំផ្លិចបំផ្លាញ។វាលើកឡើងអំពីភាពដ៏អស្ចារ្យរបស់មនុស្សជាតិ”។
បន្ទាប់ពីរឿង ‘វាលពិឃាត’ លោករ៉ូឡង់ ចូហ្វបាននិពន្ធរឿង’បេសកក្ម’ជារឿងរំភើបដែលមានតួសម្តែងរួមគ្នារវាង លោករ៉ូបឺតឌឺនីរ៉ូ(Robert de Niro) និងលោកជេរេមីអាយរន់ (Jeremy Irons) ព្រមទាំងទទួលបានពានរង្វាន់ជាច្រើនផងដែរ។ខ្សែភាពយន្តទាំងពីរនោះគឺផ្តោតយ៉ាងសំខាន់លើទំនាក់ទំនងរបស់មនុស្សជាតិ។ លោកបានលើកឡើងថា”មិត្តភាពធ្វើឲ្យខ្ញុំជាប់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំងខ្ញុំគិតថាវាគឺរឿងដ៏អស្ចារ្យ”។
ខ្សែភាពយន្តជាបន្តបន្ទាប់ទៀតរបស់លោកមិនអាចប្រៀបផ្ទឹមនឹងខ្សែភាពយន្តដែលទទួលបានជោគជ័យទាំងពីររបស់លោកឡើយ ប៉ុន្តែថ្វីបើយ៉ាងនេះក្តី វាមិនអាចធ្វើឲ្យលោក រ៉ូឡង់ ចូហ្វ មានភាពរួញរាទេ។
លោកបានថ្លែងថា”ខ្ញុំមិនចង់ក្លាយជានាយកគ្រប់គ្រងមួយរូបដែលល្បីចំពោះការធ្វើនេះឬធ្វើនោះឡើយ។ខ្ញុំមិនគិតថាខ្ញុំចង់ប្រកបអាជីពជានាយកគ្រប់គ្រងឡើយ”។
ទោះជាយ៉ាងណាលោកបានមានប្រសាសន៍ថាលោក មិនអាចជួយបានទេ ប៉ុន្តែលោកមានភាពរំជើបរំជួលដោយសារការពិតដែលថា រឿង ‘វាលពិឃាត’នៅមានឥទ្ធិពលរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះហើយលោកលើកឡើងថាវាគួរឲ្យអាណិតណាស់ នៅពេលប្រជាពលរដ្ឋប្រាប់ការពិតអំពីវាលពិឃាត។
លោកបានថ្លែងថា”ខ្ញុំព្យាយាមញែករូបខ្ញុំឲ្យដាច់ពីខ្សែភាពយន្តេនះ។ខ្សែភាពយន្តនេះមិនមែនជារូបខ្ញុំនោះទេ វាជាស្នាដៃរបស់មនុស្សជាច្រើន។ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាគ្មាននណាម្នាក់អាចជួយបានទេ ប៉ុន្តែវាគួរឲ្យរំជើបរំជួលណាស់ នៅពេលណា មាននណាម្នាក់ដើរមកជិតអ្នកហើយប្រាប់ថាខ្ញុំបានឃើញរឿងនេះ កាលពីពីរសប្តាហ៍មុន ហើយវាអស្ចារ្យណាស់”៕
ប្រែសម្រួលដោយតែមសុខុមនិង ស៊ាស៊ុយឈាង