នៅផ្ទះរបស់អ្នកស្រី សៀវ ផល្លា មិន មានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់ទេ។ស្ត្រីជាកសិករអាយុ៤៧ឆ្នាំ នៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ ដែលរស់នៅជាមួយប្តី និងកូនប្រាំពីរនាក់ ហើយនៅពេលអ្នកស្រីឈឺពោះម្តងៗត្រូវរត់ទៅរកវាលស្រែ ដើម្បីបត់ជើងធំ។ពួកគេប្រើចបដើម្បីជីករណ្តៅសម្រាប់កប់លាមក ហើយលុបដីវិញនៅពេលបត់ជើងរួច។
អ្នកស្រី ផល្លា បាននិយាយថា “ខ្ញុំយល់ថា មានបង្គន់អនាម័យពិតជាល្អណាស់។ប៉ុន្តែសម្រាប់យើង យើងមិនមានលុយ ដើម្បីធ្វើបង្គន់អនាម័យទេ”។
យោងតាមរបាយការណ៍មួយចេញកាលពីខែមុន របស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទដោយសហការជាមួយអង្គការយូនីសេហ្វ បានឲ្យដឹងថា អ្នកស្រី ផល្លា គឺជាមនុស្សម្នាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅតាមជនបទ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលតែងតែបត់ជើងធំតាមវាលស្រែ ដូចប្រជាពលរដ្ឋជាង៦៦ភាគរយនៅតាមជនបទដែរ។
របាយការណ៍នោះបានឲ្យដឹងទៀតថា ដោយសារខ្វះលទ្ធភាពដើម្បីធ្វើបង្គន់ឲ្យបានល្អដែលអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាល បានចំណាយថវិការាប់លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
យោងតាមរបាយការណ៍ ដែលពិពណ៌នាលម្អិតពីយុទ្ធសាស្ត្រជាតិសម្រាប់ការរស់នៅស្អាត និងអនាម័យ នៅឆ្នាំ២០២៥ នោះ បានឲ្យដឹងថា“ ការគ្រប់គ្រងលាមកមិនត្រឹមត្រូវនិងខ្វះអនាម័យ អាចបណ្ដាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ”។
យោងតាមរបាយការណ៍នោះ រដ្ឋាភិបាល “ប្រហែលជា” មិនអាចសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួនឲ្យបាន១០០ភាគរយស្របតាមផែនការរបស់ខ្លួននោះទេ ស្របពេលរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់គោលដៅមួយ កាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការរស់នៅស្អាតឲ្យបានគ្រប់គ្នាត្រឹមឆ្នាំ២០២៥នោះគឺមានប្រជាពលរដ្ឋត្រឹមតែ២៨ភាគរយប៉ុណ្ណោះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដែលទទួលបានបង្គន់អនាម័យ ។
លោក ជា សំណាង ប្រធាននាយកដ្ឋានសុខភាពសាធារណៈនៃក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ បានមានប្រសាសន៍ថា “ ទោះបីជាមានការលំបាកខ្លះៗក៏ដោយ យើងនៅតែព្យាយាមឲ្យអស់ពីលទ្ធភាព [ដើម្បីសម្រេចឲ្យដល់គោលដៅ ត្រឹមឆ្នាំ២០២៥]”។
លោកមានប្រសាសន៍បន្ដថា “នៅពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងសម្របសម្រួល និងធ្វើការជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានា ហើយយើងបានជួបប្រជុំគ្នាជារៀលរាល់ខែ”។
ផែនការជាតិសម្រាប់អនាម័យ និងការរស់នៅស្អាត បានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់មូលនិធិថែមទៀត ដើម្បីដោះស្រាយចំពោះបញ្ហាការរស់នៅស្អាតនេះ ហើយបានលើកទឹកចិត្តឲ្យវិស័យឯកជន ចូលរួមវិនិយោគក្នុងគម្រោងអនាម័យ និងសហការស្រាវជ្រាវ អភិវឌ្ឍ និងលើកកម្ពស់ធនធានមនុស្សក្នុងផ្នែកនេះ។
យោងតាមលោក ស្តេវិន អុីដឌីង(Steven Iddings)វិស្វករផ្នែកបរិដ្ឋានប្រចាំអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា ការបន្ទោរបង់នៅតាមទីវាលស្រែ អាចធ្វើឲ្យបាក់តេរី និងប៉ារ៉ាស៊ីតឆ្លងចូលទៅក្នុងប្រភពទឹក ហើយប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្សទូទៅ។
យោងតាមរបាយការណ៍ចេញកាលពីឆ្នាំ២០១១ ដោយអង្គការ ផាតអន្ដរជាតិ(Path International) បានឲ្យដឹងថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំមានកុមារប្រហែល២.៣០០នាក់បានស្លាប់ដោយសារជំងឺរាករូសក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោក អុីដឌីង មានប្រសាសន៍ថា មានចំនួនសមាមាត្រខ្ពស់ចំពោះជំងឺទាក់ទងនឹងកុមារភាពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសដោយសារជំងឺរាករូសទាក់ទងនឹងគុណភាពទឹក និងអនានាម័យទឹក”។
ប៉ុន្ដែ ការលើកស្ទួយអនាម័យមិនអាចសម្រេចបាននៅឆ្នាំ២០២៥តាមផែនការនោះទេ បើទោះជាមានអង្គការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិមួយចំនួនបានចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ ដើម្បីសាងសង់បង្គន់អនាម័យតាមតម្រូវការនៅក្នុងប្រទេស ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនសូវចង់ប្រើ។
ការជំរុញឲ្យប្រើប្រាស់បង្គន់អនាម័យនេះ បើយោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទបានឲ្យដឹងថា មិនត្រឹមតែជាបញ្ហាក្នុងការសាងសង់បង្គន់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្ដែ ត្រូវមានគោលការណ៍ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងផ្សព្វផ្សាយអំពីបង្គន់អនាម័យ ដើម្បីឲ្យគ្រួសារទាំងនោះអាចយល់ពីតម្លៃ និងព្រមទិញបង្គន់ទាំងនោះ។
យោងតាមលោក ម៉ៃ រ៉ូបឺត (Mike Roberts) នាយកប្រចាំប្រទេសរបស់អង្គការអាយឌីអុី (IDE) មានប្រសាសន៍ថា ការផ្សព្វផ្សាយ និងការលើកទឹកចិត្តឲ្យចេះប្រើប្រាស់បង្គន់អនាម័យ គឺជាគោលដៅមួយក្នុងចំណោមគោលដៅជាច្រើនរបស់អង្គការអន្ដរជាតិ ចាប់តាំងពីអង្គការនេះ បានចាប់ផ្ដើមស្រាវជ្រាវលើគម្រោងផ្សព្វផ្សាយ អំពីការរស់នៅស្អាត កាលពីឆ្នាំ២០០៦។
យោងតាមលោក រ៉ូបឺត បានឲ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ អង្គការអាយឌីអុី បានជួលអ្នកគូសប្លង់ម្នាក់ ដែលធ្លាប់ផលិតបង្គន់ មានតម្លៃថោកធ្វើពីសុីម៉ង់ត៍ ម៉ាក Easy Latrine ដើម្បីជួយបណ្តុះបណ្តាលក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកឲ្យចេះផលិត បង្គន់ប្រភេទនេះ។ចាប់តាំងពីផលិតបង្គន់ Easy Latrine ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ក្រុមហ៊ុនសុីម៉ង់ត៍ចំនួន១៥០នៅតាមជនបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អាចលក់បង្គន់នេះបានប្រហែល៣០.០០០សម្រាប់។
ចំណែកអ្នកស្រី ផល្លា ដែលមានបញ្ហាមិនអាចរកប្រាក់ទិញបង្គន់ប្រភេទនេះបាន លោករ៉ូបឺត បានមានប្រសាសន៍ថា បង្គន់ម៉ាក Easy Latrine មានតម្លៃថ្លៃប្រហែល៣៥ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ និងថ្លៃបន្តិចបន្តួចទៀតសម្រាប់ចំណាយលើដំបូល ហើយលោកកំពុងតែលើកទឹកចិត្តឲ្យស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុជួយផ្តល់ប្រាក់កម្ចីសម្រាប់គ្រួសារចង់បានបង្គន់បែបនេះ។
សម្រាប់ដំឡើង និងលក់បង្គន់អង្គការអាយឌីងអុី សហការជាមួយក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ផ្សេងទៀត ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាជននៅតាមជនបទឲ្យយល់ដឹងពីសារៈសំខាន់នៃបង្គន់នេះ។
ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាងផ្នែកទីផ្សារសង្គមឈ្មោះ 17 Triggers បានធ្វើយុទ្ធនាការផ្នែកទីផ្សារឲ្យអង្គការអាយឌីអុី និងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាពលរដ្ឋដែលគ្មានបង្គន់ឲ្យទិញបង្គន់នេះ។ ក្នុងរូបភាពមួយបានបង្ហាញថា “ទីភ្នាក់ងារ
លក់បង្គន់ Tool Kit “ របស់អង្គការអាយឌីអុីបានបង្ហាញនូវដុំលាមកនៅក្បែរ ជើងមាន់អាំងមួយកំណាត់ ដោយមានរុយរោមជុំជិត។
រូបភាពរបស់ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទវិញ បង្ហាញថា “ Sanitation and Hygiene Behavior Change Toolkit” បង្ហាញអំពីបុរសម្នាក់ស្រាតខោបត់ជើងធំនៅក្បែរសត្វឆ្កែមួយក្បាល ដែលកំពុងជុះអាចម៍ដូចគ្នា ដោយមានសរសេរជាអក្សរថា “សត្វមិនចេះប្រើបង្គន់ទេ ចុះអ្នកវិញ”។
រូបភាពដែលគួរឲ្យចង់សើច និងដ៏គម្រក់បែបនេះ គឺចង់ឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ និងបង្កើនការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជុំវិញបញ្ហាអនាម័យ៕ ឃិន ណៃ