លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានវាយបំបាក់ ហើយចុងក្រោយយកឈ្នះអ្នកនយោបាយមកពីគណបក្សប្រឆាំងអស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។
ប៉ុន្ដែ អ្នកវិភាគនយោបាយបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា លោកប្រឈមនឹងការប្រកួតប្រជែងថ្មីពីប្រធានស្ដីទីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលទើបតែបង្កើតថ្មី គឺលោក កឹម សុខា ដែលមិនដូចលោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដែលបាននិរទេសខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសបារាំងនោះ មានសមត្ថភាពច្រើនជាង។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ទោះបីជាលោកសម រង្ស៊ី គឺជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ដោយ ក៏លោក កឹម សុខា ប្រធានស្ដីទីរបស់គណបក្សនេះដែលកំពុងដឹកនាំយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដា ហើយអ្នកវិភាគនិយាយថា ជោគជ័យរបស់លោកនឹងកំណត់អនាគតរបស់គណបក្សប្រឆាំង។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ បានមានប្រសាសន៍ថា តួនាទីថ្មីរបស់លោកនៅក្នុងគណបក្សប្រឆាំងដែលទើបរួបរួមគ្នា បន្ទាប់ពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សបានរួមបញ្ចូលគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន គឺជាវត្តមានគួរឲ្យភ័យខ្លាចចំពោះលោក ហ៊ុន សែន។
យោងតាមលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានឲ្យដឹងថា មិនដូចលោក សម រង្ស៊ី ដែលគេចាត់ទុកថាជាវរជនមានបញ្ញាឆ្លៀវឆ្លាត ធំធាត់និងមានការសិក្សានៅអឺរ៉ុបមុនពេលលោកត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាមនុស្សមួយរូបដែលបានបង្កើនការគាំទ្រក្នុងចំណោមអ្នកបោះឆ្នោតនៅជនបទ ដែលធ្លាប់គាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន។
យោងតាមលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានឲ្យដឹងថា មិនដូចលោក សម រង្ស៊ី ដែលគេចាត់ទុកថាជាវរជនមានបញ្ញាឆ្លៀវឆ្លាត ធំធាត់និងមានការសិក្សានៅអឺរ៉ុបមុនពេលលោកត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាមនុស្សមួយរូបដែលបានបង្កើនការគាំទ្រក្នុងចំណោមអ្នកបោះឆ្នោតនៅជនបទ ដែលធ្លាប់គាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ វិនិច្ឆ័យតាមសំឡេង និងការលើកឡើងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច វាហាក់ដូចជា គណបក្សកាន់អំណាចគ្មានទំនុកចិត្តដូចមុនទៀតឡើយ”។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានលើកឡើងថា “ រវាងមេដឹកនាំទាំងពីរ [គឺលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ] លោក កឹម សុខា ហាក់ដូចជាមានលក្ខណៈសម្បត្តិគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ច្រើនជាង។ លោកនិយាយភាសារបស់មនុស្សសាមញ្ញ ហើយលោកបានបង្កើនបណ្ដាញស្រដៀងគ្នានឹងបណ្តាញរបស់គណបក្សកាន់អំណាច”។ លោកបានបន្ថែមថា តួនាទីរបស់លោក កឹម សុខា ជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០០២ដល់២០០៧ ដែលនៅពេលនោះ លោកបានជួបប្រជាជនមូលដ្ឋាននៅតាមបណ្ដាខេត្ត បានធ្វើឲ្យលោកក្លាយទៅជាអ្នកនយោបាយដែលមានប្រជាប្រិយភាព។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ក៏បានយល់ស្របដែរថា របៀបទាក់ទាញប្រជាពលរដ្ឋតាមបណ្ដាខេត្តរបស់លោក កឹម សុខា ក៏ធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងមានសំឡេងដ៏ខ្លាំងផងដែរ ពេលខ្លួនប៉ុនប៉ងតទល់នឹងការវាយប្រហារតាមទូរទស្សន៍ទូទាំងប្រទេសពីសំណាក់លោក ហ៊ុន សែន។
លោក គល់ បញ្ញា លើកឡើងថា “ លោកបានប្រើពាក្យសាមញ្ញៗជាច្រើន ដែលងាយយល់ ជាពិសេសក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋតាមទីជនបទ។ លោកមិនប្រើពាក្យបញ្ញវន្តទេ ប៉ុន្ដែ ប្រើពាក្យដែលប្រជាពលរដ្ឋងាយយល់។ លោកគឺជាមនុស្សនិយាយឥតសំចៃ ហើយខ្ញុំគិតថា លោកគឺជាមនុស្សដែលមានសម្ដីដូចលោក ហ៊ុន សែន ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋងាយស្រួលយល់”។
លោកបានបន្ថែមថា “ សម្ដីសំដៅ និងលក្ខណៈសម្បត្តិ ស្ទើរតែដូច [ លោក ហ៊ុន សែន ] ទៅហើយ”។
លក្ខណៈទាក់ទាញរបស់លោក ហ៊ុន សែនក្នុងកិច្ចការនយោបាយ ដូចជាការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការធានានូវស្ថិរភាពនោះបានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើន។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃមានអាសនៈចំនួន៩០អាសនៈក្នុងចំណោមអាសនៈ១២៣។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ ប្រធានវិទ្យាស្ថានកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ លើកឡើងថា ថ្វីបើលោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា ការបោះឆ្នោតជាតិនាខែកក្កដា គឺអាចសន្និដ្ឋានទុកជាមុនបានក្ដី លោកហាក់បីដូចជាមិនអាចទទួលបានជ័យជម្នះពីលោក កឹម សុខា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានឡើយ។
លោកបានបន្ថែមថា “ ខ្ញុំគិតថា ដោយសារការរួមបញ្ចូលគ្នានៃគណបក្សទាំងពីរនេះ ហើយដោយសារលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាចធ្វើឲ្យអំណាចរបស់លោក សម រង្ស៊ី ធ្លាក់ចុះនោះ គោលដៅដ៏សំខាន់ក្នុងពេលនេះ គឺលោក កឹម សុខា”។
ការវាយប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅលើលោក កឹម សុខា ត្រូវបានធ្វើឡើងកាលពីសប្ដាហ៍មុន នៅពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានអំពាវនាវឲ្យមានការធ្វើបាតុកម្មដ៏ធំមួយប្រឆាំងនឹងលោក កឹម សុខា ចំពោះការលើកឡើងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលថា វៀតណាមបានប្រឌិតមន្ទីរឃុំឃាំង និងការធ្វើទារុណកម្មលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររាប់ពាន់នាក់ នៅឯមន្ទីរឃុំឃាំងទួលស្លែង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា ការតវ៉ានេះ ដែលនឹងគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃអាទិត្យ អាចទាក់ទាញមនុស្សប្រមាណពីរម៉ឺននាក់ឲ្យចូលរួម។នេះជាលើកដំបូងហើយចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក ដែលនៅពេលនោះ លោកបានអំពាវនាវឲ្យមានការធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងការលើកឡើងរបស់តួកុនថៃ ដែលអះអាងថា ប្រាសាទអង្គរវត្តជារបស់ថៃ ដោយនៅពេលនោះ លោក ហ៊ុនសែន បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចេញមកតវ៉ាតាមផ្លូវ ហើយវាក៏ជាលើកដំបូងផងដែរ ដែលលោកបានវាយប្រហារអ្នកនយោបាយមកពីគណបក្សប្រឆាំងដោយអំពាវនាវឲ្យមានការតវ៉ាបែបនេះ។
ចាប់តាំងពីលោកបានប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ជាសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យសេរីនិយមព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលឥឡូវបានបាត់ឈ្មោះទៅហើយមក លោក កឹម សុខា បានសុាំនឹងការការពារខ្លួនដើម្បីទប់ទល់នឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន រួចទៅហើយ។
កាលពីឆ្នាំ១៩៩៨ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានដាក់បម្រាមមិនឲ្យធ្វើដំណើរ បន្ទាប់ពីលោកបានថ្លែងសុន្ទរកថាជាច្រើនដង នៅក្នុងពិធីជួបជុំរបស់គណបក្សប្រឆាំងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលបានធ្វើឲ្យកើតមានអំពើហិង្សា ក្នុងចលនាប្រឆាំងវៀតណាម ដែលបានធ្វើឲ្យមានការវាយសម្លាប់ជនជាតិវៀតណាមចំនួនបួននាក់។
លោក កឹម សុខា ដែលមិនបានឈ្នះអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា នៅពេលធ្វើជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សលោក សឺន សាន ដែលដំណើរការបានត្រឹមមួយរយៈពេលខ្លីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំនោះបានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងតុលាការ ហើយលោកបានបដិសេធថា មិនបានញុះញង់ឲ្យមានអំពើហិង្សា និងបានរួចផុតពីការកាត់ទោស។
ក្នុងឆ្នាំ២០០៦លោក កឹម សុខា ដែលពេលនោះជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាត្រូវបានកោះហៅឲ្យទៅតុលាការម្តងទៀត រួមជាមួយនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សចំនួនបួននាក់ទៀត និងត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ចំពោះការធ្វើអត្ថាធិប្បាយរិះគន់ការចុះហត្ថលេខារបស់លោក ហ៊ុន សែន លើកិច្ចព្រមព្រៀងព្រំដែនដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយជាមួយវៀតណាម។ ក្រុមនេះ ដែលរួមមានលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំឯករាជ្យ និងលោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា ត្រូវបានឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្នអស់រយៈពេលប្រហែលមួយខែ មុនពេលលោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសពីការដោះលែងពួកគាត់។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រវត្តិរបស់លោក កឹម សុខា ជាអ្នកប្រឆាំងដ៏ខ្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន នោះ ស្ថិតក្រោមការពិនិត្យពិច័យក្នុងឆ្នាំ២០១១ ដែលនៅពេលនោះ ខ្សែអាត់សំឡេងនៃការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទក្នុងឆ្នាំ២០០៧ រវាងលោកទាំងពីរបានលេចធ្លាយ។ ក្នុងខ្សែអាត់ ដែលជាកត្តាសំខាន់មួយក្នុងការបំបែកការចរចាពីការរួមបញ្ចូលគ្នារបស់គណបក្សប្រឆាំងនៅឆ្នាំនោះ គេឮ លោក កឹម សុខា បានសួរលោក ហ៊ុន សែន ថាត្រូវទាញយកសមាជិកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី យ៉ាងម៉េច។
លោក សឺន ស៊ូបែរ្តិ៍ ដែលជំនួសលោក កឹម សុខា ជាប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ថ្លែងថា ទោះជាយ៉ាងណា ដោយមានប្រវត្តិចុះជួបអ្នកភូមិនៅតាមខេត្ត ក្នុងឋានៈជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ហើយក្រោយមកជាប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស លោក កឹម សុខាធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងមានជំហរដ៏រឹងមាំជាងមុនក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើននៅតាមជនបទដាច់ស្រយាល។
លោកបានបន្តថា “ ខណៈដែលលោកជាមេដឹកនាំគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ការងាររបស់លោកមានប្រសិទ្ធភាពណាស់។ លោក សម រង្ស៊ី ជាមនុស្សមានចំណេះដឹងច្រើន ហើយអាចនិយាយជាមួយបញ្ញវន្ត និងអ្នកមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះ ចំណែកឯលោក កឹម សុខា អាចនិយាយជាមួយអ្នកមានចំណេះតិចតួច”។
គណបក្សសិទ្ធិមនុស្សបានធ្វើឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលតិចតួចពេលខ្លួនចូលរួមការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រជាលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០០៨ និងបានទទួលអាសនៈចំនួនបីក្នុងរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែបានបង្ហាញពីកម្លាំងនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១២ ដែលពេលនោះទទួលបានអាសនៈមេឃុំចៅសង្កាត់ចំនួន១៨ គឺស្ទើរតែស្មើគណបក្ស សម រង្ស៊ី ដែលទទួលបានតំណែងជាមេឃុំចំនួន២២។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាន១.៥៩៣អាសនៈ ដោយបង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅតែឈ្នះលើសលប់នៅទូទាំងប្រទេស។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា ប៉ុន្តែ ទោះបីលោក កឹម សុខា អាចទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោតនៅជនបទ ដែលជាមូលដ្ឋានគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍មកហើយ នោះ បានច្រើនក៏ដោយ ក៏បរិយាកាសប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបច្ចុប្បន្នធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងមានការលំបាកក្នុងការផ្សព្វផ្សាយប្រជាប្រិយភាពដ៏ខ្លាំងរបស់លោកដែរ។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើគាត់មានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយច្រើនដូចលោក ហ៊ុន សែន មិនដឹងខុសគ្នាយ៉ាងណាទេ។ ប៉ុន្តែបញ្ហាត្រង់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទេ”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ផន បុប្ផា)
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង
និង ចេវ ប៊ុននី