នៅក្នុងផ្ទះដាច់តែឯងមួយក្នុងខេត្តកណ្តាល ជនរងគ្រោះដោយសារអាស៊ីតនៅទូទាំងប្រទេស បានមកជួបជុំគ្នាកាលពីដើមខែនេះសម្រាប់ការធ្វើលំហាត់ប្រាណ ការច្រៀងនិងការរាំ ដែលមានរយៈពេលពីរថ្ងៃ។
ជំនួបពីរដងក្នុងមួយខែដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយអង្គការជួយជនរងគ្រោះកម្ពុជាដោយសារអាស៊ីត(CASC)បានប្រមូលផ្ដុំអ្នករស់រានពីការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតប្រហែល៤៥នាក់ដែលមានអាយុចាប់ពីប្រាំមួយឆ្នាំដល់៦៣ឆ្នាំ ហើយភាគច្រើន ក្នុងចំណោមនោះមានស្លាកស្នាមរលាកធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារអាស៊ីត។
គោលបំណងនៃការជួបជុំគ្នានេះ គឺដើម្បីប្រមូលផ្ដុំអ្នករស់រានពីការវាយប្រហារដោយ អាស៊ីតនៅក្នុងបរិបទមួយ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេបង្ហាញអារម្មណ៍របស់ខ្លួនដោយសេរីនិងដោយគ្មានស្លាកស្នាមសង្គម ដែលតាមធម្មតាពាក់ព័ន្ទនឹងស្នាមរបួសរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រី គង់ ទូច ដែលរងការជះអាស៊ីតដាក់ប្រហែលប្រាំលីត្រក្នុងការវាយប្រហារ មួយ កាលពីពីរឆ្នាំមុននៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាមនោះបាននិយាយថា “នៅពេលខ្ញុំឃើញខ្លួនឯងមានរូបរាងបែបនេះជាលើកដំបូង ខ្ញុំគិតថា ‘ ខ្ញុំគ្មានសល់អ្វីទៀតទេ’ ”។
ស្ត្រីកូនបីអាយុ៥២ឆ្នាំរូបនេះបានបាត់បង់ភ្នែកស្ដាំ ហើយមានស្លាកស្នាមលើផ្ទៃមុខ និងដងខ្លួន។ អ្នកស្រី ទូច គឺជាមនុស្សម្នាក់នៅក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះ១៦នាក់ ដែលត្រូវបានកត់ត្រាដោយអង្គការ CASC កាលពីឆ្នាំ២០១១។ជនដៃដល់នៅក្នុងអំពើឧក្រិដ្ឋនេះត្រូវបានកាត់ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១០ឆ្នាំកាលពីខែមិថុនាឆ្នាំ២០១២ តាមច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់អាស៊ីតដែលត្រូវបានអនុម័តនាពេលថ្មីៗនេះ។
បើទោះជា CASC អះអាងថា តួលេខជនរងគ្រោះថយចុះច្រើនដោយសារច្បាប់ដែលត្រូវបានដាក់ឲ្យប្រើកាលពីឆ្នាំមុនផ្ដន្ទាទោសធ្ងន់ធ្ងរ ចំពោះជនដៃដល់នៅក្នុងការវាយប្រហារដោយទឹកស៊ីតក៏ដោយ ក៏ការអនុវត្តទន់ខ្សោយនៅតែបណ្ដាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ និងឧប្បត្តិហេតុ ដែលបង្កដោយខ្លួនឯង។
ត្រឹមមួយខែមុនប៉ុណ្ណោះ មនុស្សពីរនាក់បានធ្វើអត្តឃាតដោយផឹកទឹកអាស៊ីត ដែលមានប្រតិកម្មខ្លាំងហើយក្មេងស្រីអាយុ១០ឆ្នាំម្នាក់មានស្នាកស្នាមអស់មួយជីវិត បន្ទាប់ពីកំពប់ទឹកអាស៊ីតលើខ្លួននាង ខណៈពេលកំពុងជិះម៉ូតូនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម។
បន្ទាប់ពីមានការដាក់ឲ្យប្រើច្បាប់ស្ដីពី ការគ្រប់គ្រង និងការប្រើប្រាស់អាស៊ីតកាលពីខែធ្នូឆ្នាំ២០១១មក រដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តអនុក្រឹត្យដ៏សំខាន់មួយដើម្បីគ្រប់គ្រង់ការលក់ ការចែកចាយនិងការកាន់កាប់អាស៊ីតខ្លាំងកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា។ ប្រាំមួយខែក្រោយមក អនុក្រឹត្យនេះបានចូលជាធរមាន។
អនុក្រឹត្យនេះចែងថា ពលរដ្ឋដែលមានអាយុចាប់ពី១៨ឆ្នាំឡើងទៅអាចទិញអាស៊ីត ហើយថា ពលរដ្ឋណា ដែលដឹកជញ្ជូនអាស៊ីតត្រូវតែមានអាជ្ញាប័ណ្ណ។
អនុក្រឹត្យនេះក៏តម្រូវឲ្យអាជីវករសួររកអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់អ្នកទិញផងដែរ ហើយថា តើពួកគេយកអាស៊ីតទៅធ្វើអ្វី។ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កម្មករចៀរជ័រកៅស៊ូ ជារឿយទិញអាស៊ីតយកទៅប្រើដើម្បីជួយពន្លឿនដំណើរការសំងួតជ័រកៅស៊ី ដែលបានមកពីដើមកៅស៊ីនោះ។
លោកស្រី អេរីន បួហ្គ័ស (Erin Bourgois) ជានាយកគម្រោងនៅ CASC មានប្រសាសន៍ថា “អាស៊ីតនៅតែជាអាវុធ។វានៅតែគ្រោះថ្នាក់ បើទោះណាវាជាមិនមែនជាការវាយប្រហារដ៏ហិង្សាក៏ដោយ។ លោកស្រីសួរថា “អនុក្រឹត្យនេះគ្រោងនឹងដាក់ឲ្យប្រើពេញលេញនៅក្នុងខែកក្កដា ប៉ុន្តែ សួរថា តើអនុក្រឹត្យនេះត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយដល់អាជីវករហើយ ឬ នៅ? តើពួកគេដឹងថា អនុក្រឹត្យនេះចូលជាធរមានហើយឬនៅ? តើត្រូវមានការតាមដានបែបណា ដើម្បីដឹងថា ពួកគេពិតជាបានសុំឲ្យអតិថិជនបង្ហាញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណនោះ?”។
បើទោះជាតួលេខនៃការវាយប្រហារដោយអាស៊ីតទំនងជាថយចុះ ដែលក្នុងនោះឆ្នាំ២០១០ CASC បានកត់ត្រាជនរងគ្រោះ៣៦នាក់ បើធៀបទៅនឹងជនរងគ្រោះត្រឹមតែបីនាក់ដែលត្រូវបានកត់ត្រារហូតមកទល់ពេលនេះនៅឆ្នាំនេះ តម្លៃថោក និងលទ្ធភាពរកបានអាសីុតនៅគ្រប់ទីកន្លែងនោះមានន័យថា ស្ទើរតែនរណាៗក៏អាចរកបានអាស៊ីតក្នុងបរិមាណច្រើនដោយងាយដែរ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន អាជីវករលក់ទឹកអាស៊ីតក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញបាននិយាយថា ពួកគាត់មិនបានដឹង អំពីច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រង ការចែកចាយ និងដឹកជញ្ជូនអាស៊ីតទេ។
រស់ សុខារ៉ា អាយុ៤៥ឆ្នាំជាអាជីវករ ដែលបន្តលក់អាស៊ីតខ្លាំងនៅហាងក្នុងផ្ទះនៅក្នុងខណ្ឌចម្ការមន រាជធានីភ្នំពេញ និយាយថា “ មុនពេលពួកគេតាក់តែងច្បាប់ [អនុក្រឹត្យ] ខ្ញុំបានឮអំពីរឿងនេះដែរ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីពេលនោះមក ខ្ញុំមិនបានឮអ្វីទាំងអស់”។
លោក ឡេង ធុយវីបូ អាយុ៣០ឆ្នាំជាអាជីវករម្នាក់ទៀតលក់អាស៊ីតក្បែរនោះ និយាយថា លោកបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីឆ្នាំ២០១០ ដើម្បីពិភាក្សា អំពីគោលការណ៍ណែនាំថ្មីស្តីពីការលក់អាស៊ីត ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកមិនបានឮអ្វីទាំងអស់។
លោក វីបូ និយាយថា ខណៈពេលលោកធ្វើការរឹតត្បិតលើការលក់អាស៊ីតដោយខ្លួនឯងនោះ អាជីវករដ៏ទៃទៀតមិនសូវប្រយ័ត្នប្រយែងទេ។ទាក់ទិនការសុំឲ្យអតិថិជនបង្ហាញអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណពេលទិញអាស៊ីតនោះ លោកនិយាយថា “ខ្ញុំបានអនុវត្តបែបនេះយូរមកហើយ អ្នកខ្លះទៀតមិនធ្វើដូច្នេះទេ”។
លោក តេង សាវង្ស រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលស្ថិតនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការធ្វើសេចក្ដីព្រៀងច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងនិងប្រើអាស៊ីតនោះបានថ្លែងថា អនុក្រឹត្យស្តីពីការគ្រប់គ្រង ការលក់អាស៊ីត នឹងត្រូវផ្សព្វផ្សាយដល់សាធារណៈជនឆាប់ៗនេះ ប៉ុន្តែលោកមិនបានបញ្ជាក់ថា អនុក្រឹត្យនេះនឹងត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយនៅពេលណា និងដោយរបៀបណានោះទេ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា យើងមានស្ថាប័នផ្សេងទៀតជួយផ្សព្វផ្សាយច្បាប់នេះ ប៉ុន្តែយើងមិនទាន់បានផ្សព្វផ្សាយក្រឹត្យនេះដល់សាធារណៈជននៅឡើយទេ។
ចំណែកលោកស្រី បូហ្គ័ស វិញយល់ឃើញថា ប្រសិនបើតួលេខជនរងគ្រោះ ដោយសារអាសស៊ីតធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត ការគ្រប់គ្រងការលក់ទឹកអាស៊ីតគឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់។ លោកស្រីបានពន្យល់ថា “វាមានទំនាក់ទំនងគ្នារវាងតួលេខនៃការវាយប្រការនិងលទ្ធិភាពរកបានអាស៊ីត”៕
ប្រែសម្រួលដោយ អ៊ូច សូនី