គណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលនឹងបង្កើតឡើងនៅក្នុងរដ្ឋសភា នៅពេលដែលតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិស្បថចូលកាន់តំណែង ជាទង្វើមួយដែលកាលពី៩ឆ្នាំមុនធ្វើឲ្យតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងមួយរូបជាប់ពន្ធនាគារតាមការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យមានការបះបោរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងបានព្រមព្រៀងគ្នាកាលពីថ្ងៃអង្គារ សម្រាប់ឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរដ្ឋសភា បន្ទាប់ពីគណបក្សនេះបានធ្វើពហិការមិនទទួលយកអាសនៈចំនួន៥៥របស់ខ្លួនអស់រយៈពេល១០ខែ ចំពោះការចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។
មន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួនបាននិយាយកាលពីដើមសប្ដាហ៍នេះថា ពួកគេគិតថា ការស្បថចូលកាន់តំណែងនឹងធ្វើនៅថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែលោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា នៅមានការគិតគូរបញ្ហាជាច្រើនទៀតអំពីរបៀបដាក់បញ្ចូលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មីទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានមានប្រសាសន៍ថា ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីពួកគាត់ស្បថចូលកាន់តំណែងហើយ សមាជិកសភាជាច្រើនរូបរបស់គណបក្សនេះ នឹងធ្វើឲ្យគណបក្សនេះអាចបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីមួយទៀតបាន។
លោក សុន ឆ័យ ដែលជាតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតែដរនោះ បានមានប្រសាសន៍ថា មិនដែលមានគណបក្សប្រឆាំងបែបនេះជួយប្រទេសជាតិទេកាលពីមុន។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានច្រានចោលសំណើរបស់យើងសុំបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោល ប៉ុន្តែយើងនឹងបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនេះ។ នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ទោះបីមិនមានចែងក្នុងច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែអាចធ្វើដូច្នេះបានដែរ។
លោក សុន ឆ័យ បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងមិនបង្កើតរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលថ្មីសម្រាប់ក្រសួងនីមួយៗទេ ប៉ុន្តែនឹងជ្រើសរើសមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយក្រុមឲ្យទទួលខុសត្រូវលើក្រសួងមួយចំនួន។
លោក សុន ឆ័យ បានពន្យល់ប្រាប់ថា “យើងនឹងមិនបង្កើតក្រសួង២០ដូចដែលមានសព្វថ្ងៃនេះទេ។ កម្ពុជាត្រូវការក្រសួងប្រហែល១១ប៉ុណ្ណោះ។ យើងនឹងបញ្ចូលក្រសួងដែលមានការទទួលខុសត្រូវស្រដៀងគ្នាទៅជាក្រសួងតែមួយ។ ឧទាហរណ៍ យើងមិនត្រូវការក្រសួងធនធានទឹកទេ ព្រោះក្រសួងនេះអាចធ្វើជានាយកដ្ឋាននៅក្នុងក្រសួងកសិកម្មបាន ហើយក្រសួងពាណិជ្ជកម្មគួរតែដាក់បញ្ចូលជាមួយក្រសួងការបរទេស។
លោក សម រង្ស៊ី បានបញ្ជាក់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានផែនការបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលបែបនេះនៅក្នុងរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែលោកបានមានប្រសាសន៍ថា វាមិនមែនជារឿងអាទិភាពទេ។
មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងចង់ឲ្យមានការទទួលស្គាល់គណបក្សប្រឆាំងដូចនៅក្នុងប្រព័ន្ធអង់គ្លេស។ ប្រការនេះបង្ហាញថា មានការបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោល”។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ការបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលបែបនេះមិនមែនជាការងាររបស់លោកទេ វាជាការងាររបស់តំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចនិងគណបក្សប្រឆាំងក្នុងការសម្រេចជាមួយគ្នា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” សម្រាប់ពេលនេះ ខ្ញុំមិនកេងយកចំណេញពីអ្វីមួយទេ។ ទុកឲ្យពួកគាត់អង្គុយនៅក្នុងរដ្ឋសភា និងសម្រេចថា ត្រូវធ្វើដូចម្ដេច។ គោលបំណងរបស់លោក សុន ឆ័យ និងគណបក្សរបស់លោក គឺជាគោលបំណងរបស់ពួកគេ។ ប្រសិនបើវាជាការចង់បានរបស់រដ្ឋសភា អនុញ្ញាតឲ្យពួកគាត់បង្កើតទៅ”។
ប៉ុន្តែលោក ជាម យៀប អ្នកនាំពាក្យនិងជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា នឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្កើតគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបែបនេះទេ។លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ” ខ្ញុំចង់ប្រាប់សាធារណជនថា នៅកម្ពុជាមិនមានច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យមានរដ្ឋាភិបាលស្រមោលទេ។ មិនធ្លាប់មានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលនៅកម្ពុជាទេ”។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា ” ពិតមែនហើយមានរដ្ឋាភិបាលស្រមោលនៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស ដែលជាប្រទេសអនុវត្តប្រព័ន្ធអង់ក្លូសាក់សុង ប៉ុន្តែយើងធ្វើតាមប្រព័ន្ធបារំាង ដែលមិនមានច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យមានរដ្ឋាភិបាលស្រមោល”។
លោក ជាម យៀប បានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលបែបនេះមិនស្របច្បាប់ទេ។ ” ប្រសិនបើលោក សុន ឆ័យ គ្រាន់តែនិយាយពីរឿងនេះ វាមិនអីទេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានការបង្កើតពិតមែននោះ វាជាអំពើខុសច្បាប់។ គណបក្សប្រឆាំងត្រូវអានច្បាប់”។
កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤ លោក ហ៊ុន សែន បានចោទលោក ជាម ច័ន្ទនី តំណាងរាស្ត្រគណបក្ស សម រង្ស៊ី ថា បានរៀបចំផែនការបះបោរ ដោយការបង្កើត ” កងទ័ពស្រមោល” បន្ទាប់ពីលោកត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានគណៈកម្មាធិការការពារ កិច្ចការយុទ្ធជន រំសាយ និងសន្តិសុខសាធារណៈរបស់គណបក្សប្រឆាំង”។
គណៈកម្មាធិការនេះ គឺជាគណៈកម្មាធិការមួយក្នុងចំណោមគណៈកម្មាធិការចំនួនប្រាំបួន ដែលគណបក្សរបស់លោក សម រង្ស៊ី បានបង្កើតឡើងដើម្បីឲ្យឃ្លាំមើល និងឆ្លើយតបចំពោះក្រសួងរបស់រដ្ឋាភិបាល។ រដ្ឋាភិបាលបានដកអភ័យឯកសិទ្ធិសភារបស់លោក ជាម ច័ន្ទនី កាលពីឆ្នាំ២០០៥ ហើយលោកបានអនុវត្តទោសជាប់ពន្ធនាគារជិត១ឆ្នាំក្នុងចំណោមទោសជាប់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំ។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ ប្រធានកិច្ចការសាធារណៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការនារី និងឥឡូវនេះជាតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតគណបក្សប្រឆាំងមណ្ឌលបាត់ដំបង បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលរបស់គណបក្សនេះនឹងមានការការពារពីការចោទប្រកាន់ នៅពេលនេះ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “នីតិវិធីខុសគ្នាពីលើកមុន។ ដើម្បីដកអភ័យឯកសិទ្ធិតំណាងរាស្ត្រ ត្រូវមានសំឡេង២ភាគ៣ គឺមានន័យថា ត្រូវមាន៨២សំឡេង ហើយគ្មានគណបក្សណាមួយមានសំឡេង៨២ទេ”។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានទទួលអាសនៈផ្លូវការ៦៨នៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំមុន។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “នោះគឺជាការធានាថា តំណាងរាស្ត្ររបស់យើងមិនអាចរងការគំរាមកំហែងដកអភ័យឯកសិទ្ធិសភានៅពេលបំពេញតួនាទីជាតំណាងរាស្ត្រទៀតទេ។ វាពិតជាមិនដូចជាករណីលោក ជាម ច័ន្ទនី ទេ”។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ការសម្រេចថា តើនរណាជាអ្នកកាន់កាប់តួនាទីផ្សេងៗនៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្រមោលនេះនឹងត្រូវសម្រេចដោយគណៈកម្មាធិការនាយករបស់គណបក្សប្រឆាំង។ លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា មិនមានការប្រញាប់នោះទេ។
ដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានដឹកនាំប្រទេសអស់រយៈពេល៣៥ឆ្នាំមកហើយនោះ មានតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិពីរបីរូបប៉ុណ្ណោះ ដែលមានបទពិសោធន៍ការងារផ្ទាល់នៅតាមក្រសួង។
លោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ មកពីគណបក្សហ្វុ៊នស៊ិនប៉ិច ពីឆ្នាំ១៩៩៣ដល់ឆ្នាំ១៩៩៤ ហើយលោកស្រី មូរ សុខហួរ ធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការនារី មកពីគណបក្សរាជានិយមនេះពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ២០០៤ មុនពេលចូលរួមជាមួយគណបក្សប្រឆាំង។
លោក ឡុង បូតា តំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំមណ្ឌលបាត់ដំបង ធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអប់រំ ហើយក្រោយមកធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ ក្រោមរដ្ឋាភិបាលរបស់ លន់ នល់ នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។
លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលជាតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតមណ្ឌលកំពង់ស្ពឺ ធ្លាប់ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរបបដែលលើកបន្តុបដោយវៀតណាម ដែលបានបណ្ដេញខ្មែរក្រហមនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។លោកត្រូវបានដកចេញពីអំណាចនៅឆ្នាំ១៩៨១ និងបញ្ជូនទៅទីក្រុងហាណូយ៕ គឹមហឿន