អតីតមេបញ្ជាការទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហម លោក មាស មុត និងអតីតមេស្រុកអ្នកស្រី អុឹម ចែម កាលពីម្សិលមិញ នៅតែប្រកែក បន្ទាប់ពីអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃអង្គារថា ពួកគេត្រូវចោទពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ចំណែកឯជនរងគ្រោះនៃរបបនោះ និងគ្រួសាររបស់គេបានសាទរចំពោះចំណាត់ការនេះ។
លោក មាស មុត ដែលទទួលរងការចោទថា បានធ្វើវិសុទ្ធិកម្មទាហានផ្ទាល់របស់លោក និងសម្លាប់ជនជាតិវៀតណាម ថៃ និងជនបរទេសផ្សេងទៀត ដែលត្រូវចាប់បានតាមផ្ទៃសមុទ្រ ត្រូវបានចោទពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមទាក់ទិននឹងតួនាទីរបស់លោកនៅតំបន់និរតី និងដែនទឹកខ្មែរ។
ទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទកាលពីម្សិលមិញ អតីតមេបញ្ជាការទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហមរូបនេះ បាននិយាយថា លោកព្រួយបារម្ភអំពីការដាំដុះនៅផ្ទះរបស់លោកនៅក្នុងស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង នៅក្បែរព្រំដែនថៃ ជាជាងចំណាត់ការរបស់ អ.វ.ត.ក. នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។
លោកអតីតមេបញ្ជាការទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហមរូបនេះ ដែលត្រូវបានចោទផងដែរពីបទសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើឲ្យទៅជាទាសករ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយហេតុផលនយោបាយ បាននិយាយថា ៉វាស្រេចទៅលើពួកគេចុះ អ្វីដែលគេនិយាយៗទៅ។៉
លោកបានបន្ថែមថា “ខ្ញុំព្រួយបារម្ភអំពីការដាំពោតនិងដំឡូងមីរបស់ខ្ញុំ។ ឥឡូវខ្ញុំសួរវិញ តើនរណាជាអ្នកស្លាប់? តើខ្ញុំបានសម្លាប់មនុស្សនៅឯណា?”។
លោក មាស មុត ដែលបានប្រាប់ថា គាត់មានអាយុប្រមាណ៨០ឆ្នាំ បាននិយាយថា លោកយល់ស្របនឹងការប្រកាសថ្មីនេះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលថា ការបន្តសំណុំរឿងរបស់ អ.វ.ត.ក. អាចបញ្ឆេះសង្គ្រាមស៊ីវិល ដែលធ្វើឲ្យអតីតទាហានខ្មែរក្រហមរត់ចូលព្រៃវិញ។ លោកបានបដិសេធមិននិយាយថាតើ លោកនឹងមកកាន់តុលាការ ឬយ៉ាងណាទេ។
អ្នកស្រី អុឹម ចែម ដែលមានមូលដ្ឋាននៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ត្រូវបានចោទថា បានសម្របសម្រួលក្នុងការធ្វើវិសុទ្ធិកម្ម និងការសម្លាប់នៅតំបន់ពាយព្យ ហើយប្រឈមនឹងបទចោទនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តនៅមន្ទីរសន្តិសុខនិងការដ្ឋាន។
ឥឡូវរស់នៅក្នុងអតីតតំបន់ការពារខ្មែរក្រហមស្រុកអន្លង់វែង អ្នកស្រី អុឹម ចែម បាននិយាយតាមទូរស័ព្ទកាលពីម្សិលមិញថា គ្មានហេតុផលណាដែលអ្នកស្រីឆ្លើយតបនឹងតុលាការទេ។
អ្នកស្រី អុឹម ចែម បាននិយាយថា “ខ្ញុំមិនទទួលយក[បទចោទ]នោះទេ។ នរណាក៏ដោយដែលចោទខ្ញុំ សូមទៅចាប់ពួកគេដាក់គុកទៅ”។អ្នកស្រីបាននិយាយបន្ថែមថា “ខ្ញុំមិនមែនជាមនុស្សម្នាក់ឯងដែលតស៊ូដើម្បីជាតិទាំងមូលទេ”។
សំណុំរឿង ០០៣ និង ០០៤ ត្រូវបានជំទាស់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ដោយមានបុគ្គលិកតុលាការជនជាតិខ្មែរបដិសេធមិនស៊ើបអង្កេតចំពោះកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម។
ទោះជាយា៉ងណាក៏ដោយ ភាគីរដ្ឋប្បវេណី កាលពីម្សិលមិញ បានសាទរចំពោះការចេញបទចោទប្រកាន់ដោយកំបាំងមុខរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ លោក ម៉ាក ហាម៉ុន ដែលបានដើរតួនាទីស្វយ័តពីដៃគូជនជាតិខ្មែររបស់លោក គឺចៅក្រម យូ ប៊ុនឡេង។
លោក ឃឺរី ដែលជាបងប្រុសរបស់ លោក រ៉ប ហាមិល ជនជាតិនូវែលសេឡង់ គឺជាអ្នកអុំទូកម្នាក់ក្នុងបណ្តាអ្នកអុំទូកបរទេសបីនាក់ រួមជាមួយនឹងជនជាតិកាណាដា ឈ្មោះ ស្ទត ក្លាស និងជនជាតិអង់គ្លេស ឈ្មោះ ចន ដូហឹស ដែលខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួនបានពេលទូករបស់គេអុំចូលទៅក្នុងដែនទឹកកម្ពុជានាឆ្នាំ១៩៧៨។ អ្នកទាំងបីនាក់ត្រូវបានចាប់បញ្ជូនមកមន្ទីរសន្តិសុខទួលស្លែង ដែលពួកគេទទួលរងទារុណកម្ម និងត្រូវសម្លាប់ចោល។
លោក ហាមិល ដែលជាភាគីរដ្ឋប្បវេណីនៅពេលកាត់ទោសមេគុកទួលស្លែង លោក កាំង ហ្គេចអ៊ាវ ហៅ ឌុច បាននិយាយកាលពីម្សិលមិញថា លោក “ស្ទើរតែមិនជឿ៉ថា លោក មាស មុត ត្រូវបានចោទនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៣ នោះទេ”។
លោក ហាមិល បាននិយាយថា “ចំពោះរូបខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំគិតថា តួនាទីរបស់លោកមានសារៈសំខាន់ចំពោះជោគវាសនារបស់បងប្រុសខ្ញុំ។ ខ្ញុំគិតថា លោកមានអំណាចដោះលែងគាត់។ ព្រោះគាត់ជាអ្នកផ្សងព្រេងម្នាក់ ហើយគាត់មិនមែនជាការគំរាមកំហែងដល់ប្រទេសជាតិនេះទេ ដោះលែងគាត់ទៅ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំត្រូវបន្ទោសគាត់ គាត់ទទួលខុសត្រូវចំពោះរឿងនេះ”។
លោក ហាមិល ដែលបានសម្ភាសលោក មាស មុត សម្រាប់ភាពយន្តឯកសារដែលចេញផ្សាយនៅឆ្នាំ២០១១ ទាក់ទិននឹងមរណភាពបងប្រុសលោក មានចំណងជើងថា ៉បងទី១ “បាននិយាយថា ពេលឈ្លេចសួរពីការស្លាប់មនុស្សរាប់លាននាក់ក្នុងអំឡុងពេលកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនោះ អតីតមេបញ្ជាការទ័ពជើងទឹករូបនេះបានរារែកមិនឆ្លើយ”។
លោក ហាមិល បាននិយាយថា “ខ្ញុំគ្រាន់តែអាចនិយាយថា គាត់បដិសេធ ហើយការពារខ្លួនគាត់យ៉ាងច្រើន។ គាត់បាននិយាយថា នយោបាយ ប៉ុល ពត គឺល្អឥតខ្ចោះ ហើយប្រសិនបើ ប៉ុល ពត កាន់អំណាចវិញ ប្រទេសនេះនឹងសំបូរសប្បាយម្ភៃដងច្រើនជាងពេលបច្ចុប្បន្ននេះទៅទៀត”។
លោក អ៊ុំ ម៉ក់ អាយុ៤៦ឆ្នាំ ជាភាគីរដ្ឋប្បវេណីក្នុងសំណុំរឿង ០០៤ ដែលមកពីខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បាននិយាយថា លោកសប្បាយចិត្តនឹងការចោទអ្នកស្រី អុឹម ចែម ដែលបានមើលការខុសត្រូវលើការដ្ឋានរបស់គាត់ ហើយបានសុំឲ្យមានការដាក់ទោសធ្ងន់ចំពោះអ្នកស្រី ចែម។
លោក ម៉ក់ បាននិយាយថា “ខ្ញុំគាំទ្រដែលតុលាការបានចោទគាត់ ពីព្រោះគាត់បានបង្ខំឲ្យអ្នកស្រុកធ្វើការបាក់កម្លាំងដោយគ្មានអ្វីហូបសោះ ហើយធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយគ្មានថ្នាំព្យាបាលទេ”។
លោកបានបន្ថែមថា “ពេលខ្ញុំអាយុ៧ឆ្នាំ ខ្ញុំឃ្លានពេក ពេលនោះឈ្លបបានធាក់ខ្ញុំទៅបុកនឹងមែកឈើ ហើយក៏ខ្វាក់ភ្នែកឆ្វេងម្ខាង។ ខ្ញុំចង់ឲ្យ[តុលាការ]ផ្តន្ទាទោសគាត់”។
យោងតាមអ្នកស្រី ហ៊ីដដឺ រ៉ាយអេន ជាអ្នកឃ្លាំមើលតុលាការសម្រាប់គម្រោងយុត្តិធម៌សង្គមចំហបានឲ្យដឹងថា ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការចេញនូវបទចោទទាំងនោះ គឺគ្រាន់តែជាជំហានសំខាន់មួយក្នុងដំណើរទៅមុខនៃសំណុំរឿង ដែលស្ថិតនៅក្រោមការស៊ើបអង្កេតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រី រ៉ាយអេន បាននិយាយថា ទោះបីជាចៅក្រម ហាម៉ុន មិនត្រូវការកិច្ចសហការពីចៅក្រម ប៊ុនឡេង ដើម្បីចេញបទចោទក៏ដោយ ក៏ចៅក្រមកម្ពុជាអាចដាក់សំណេីបដិសេធជាផ្លូវការទៅកាន់អង្គបុរេជំនុំជម្រះ ជាដំណើរការែដលអាចប្រើរយៈពេលច្រើនែខដើម្បីេដាះស្រាយ។
អង្គបុរេជំនុំជម្រះ ដែលមានសមាសភាពចៅក្រមជាតិបីរូប និងចៅក្រមអន្តរជាតិពីររូប ត្រូវសេីរេីផងដែរនូវបទចោទរបស់ជនជាប់ចោទ។ ចៅក្រមបួនរូបក្នុងចំណោមប្រាំរូបនឹងជំទាស់សំណំុរឿងដេីម្បីរារាំងកំុឲ្យដាក់រឿងនោះទៅជំនំុជម្រះ។
អ្នកស្រី រ៉ាយអេន បាននិយាយនៅក្នុងអ៊ីម៉េលថា “ប្រសិនបើជនជាប់ចោទ ត្រូវបានចោទជាចុងក្រោយនោះ ពួកគេនឹងត្រូវមកកាន់តុលាការដោយស្ម័គ្រចិត្ត ឬក៏ត្រូវគេនាំខ្លួនតាមរយៈដីកាចាប់ខ្លួន ប្រសិនបើការជំនំុជម្រះ ត្រូវដំណើរការទៅមុខនោះ”។
អ្នកស្រី បាននិយាយថា “គួរឲ្យព្រួយបារម្ភដែលថា នគរបាលយុត្តិធម៌ បានបដិសេធមិនសហការក្នុងការនាំខ្លួនជនសង្ស័យមកតុលាការដើម្បីចោទ ហើយថាចៅក្រម ត្រូវងាកទៅចេញបទចោទដោយកំបាំងមុខទៅវិញ។ នេះជារឿងមួយមិនធម្មតាទេ។ ការបដិសេធមិនសហការរបស់នគរបាលយុត្តិធម៌ អាចគូសបញ្ជាក់ពីការបំពានកិច្ចព្រមព្រៀងអ.វ.ត.ក. ដែលផ្តល់នូវការសហការបែបហ្នឹង”។
អ្នកស្រី បានបន្ថែមថា “ប្រសិនបើរឿងនេះជាករណីមួយនោះ សហប្រជាជាតិ និងតុលាការមានកាតព្វកិច្ចដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ ជាមួយសាធារណជន និងជាមួយរដ្ឋាភិបាល”។ រើន