យោងតាមលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវដែលចេញកាលពីថ្ងៃពុធដោយអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា (TIC) បានឲ្យដឹងថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើនបំផុតអាយុចន្លោះ១៥ឆ្នាំទៅ៣០ឆ្នាំ ត្រៀមខ្លួនសូកប៉ាន់ដើម្បីសម្រេចកិច្ចការ ហើយជាច្រើននាក់ជឿថា ពួកគេអាចចូលរួមក្នុងអំពើពុករលួយដោយមិនបាត់បង់សុចរិតភាពរបស់ខ្លួនទៀតផង។
ក្នុងចំណោម “យុវជន” ១.២០០នាក់ដែលអង្គការនេះបានសម្ភាសនៅទូទាំងប្រទេសកាលពីឆ្នាំមុន យុវជនភាគច្រើនបំផុតក៏បាននិយាយដែរថា ភាពស្មោះត្រង់សំខាន់ជាងការរកលុយ ហើយថា ពួកគេមានឆន្ទៈចង់រាយការណ៍អំពីអំពើពុករលួយ។
នៅពេលបញ្ចេញលទ្ធផលស្ទាបស្ទង់មតិក្នុងក្រុងភ្នំពេញ លោក ព្រាប កុល ប្រធានអង្គការអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា ផ្នែកជាច្រើននៃការស្ទង់មតិអំពីការយល់ដឹងរបស់យុវជនអំពីអំពើពុករលួយ ជាការស្ទាបស្ទង់ដំបូងនៅប្រទេសកម្ពុជាស្តីពីបញ្ហានេះ គួរ “ធ្វើឲ្យខូចចិត្ត” ប៉ុន្តែ ក៏មានមូលហេតុសម្រាប់សង្ឃឹមដែរ។
លោកបាននិយាយថា “ជាការព្រួយបារម្ភដែលមើលឃើញថា យុវជនកំពុងស្ថិតក្នុងចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់…ហើយវាប្រាប់យើងថា យុវជនត្រូវគេនាំឲ្យខូចយូរណាស់មកហើយ”។
លោក កុល បានបន្ថែមថា “ប៉ុន្តែតាមទស្សនរបស់ខ្ញុំ វាមិនទាន់ហួសពេលទេ។ យុវជនជាច្រើនមិនទាន់បានទទួលតំណែងក្នុងរដ្ឋាភិបាលទេ…ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀត ពួកគេមិនទាន់ស្ថិតក្នុងនិន្នាការនៃវិស័យសាធារណៈ” ដែលការយល់ដឹងពីអំពើពុករលួយមានខ្ពស់បំផុត។
ប្រទេសកម្ពុជាតែងតែស្ថិតនៅជិតបាតនៃសន្ទស្សន៍យល់ដឹងអំពើពុករលួយប្រចាំឆ្នាំរបស់អង្គការតម្លាភាព ហើយប្រែប្រួលបន្តិចបន្តួចពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ ប្រទេសកម្ពុជាបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់១៥៦ក្នុងចំណោម១៧៥ប្រទេសក្នុងសន្ទស្សន៍ចុងក្រោយនេះ ដែលចេញកាលពីខែធ្នូ ដោយមានពិន្ទុសរុប២១ប៉ុណ្ណោះក្នុងពិន្ទុ១០០។
ដោយ៦៥ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល១៥លាននាក់របស់ប្រទេសកម្ពុជាមានអាយុក្រោម៣០ឆ្នាំ និងមួយភាគបីនៃចំនួននេះមានអាយុចន្លោះ១៥ឆ្នាំនិង៣០ឆ្នាំនោះ អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា ជឿថា ក្មេងជំទង់និងយុវជនរបស់ប្រទេសកម្ពុជានឹងជាកត្តាសំខាន់ចំពោះការដំឡើងពិន្ទុរបស់ខ្លួន។
លោក ពេជ្រ ពិសី ប្រធានកម្មវិធីអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រជាជនក្មេងៗ ដូច្នេះនេះជាក្រុមមួយដែលគួរត្រូវចាប់អារម្មណ៍ច្រើន”។
ប៉ុន្តែ សូម្បីតែចំពោះក្មេងក៏ដោយ អំពើពុករលួយជាកត្តានៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃមួយក្នុងប្រទេសនេះ។
ក្នុងចំណោមអ្នកត្រូវគេស្ទង់មតិដែលបានទាក់ទងជាមួយប៉ូលិសនៅឆ្នាំមុន ៦៩ភាគរយបាននិយាយថា ពួកគេបានសូកប៉ាន់។ ក្នុងចំណោមអ្នកដែលចូលប្រឡង ចំនួនពាក់កណ្តាលបាននិយាយថា ពួកគេបានបង់ប្រាក់ដើម្បីប្រឡងជាប់។ ចំនួនជិតមួយភាគបីក្នុងចំណោមអ្នកដែលបានដាក់ពាក្យរកការងារធ្វើបាននិយាយថា ពួកគេបានសូកប៉ាន់ដើម្បីបានការងារធ្វើ។
ពេលសួរជាសម្មតិកម្ម ៦០ភាគរយក្នុងចំណោមអ្នកត្រូវគេស្ទង់មតិបាននិយាយថា ពួកគេយល់ព្រមលះបង់ដល់ទៅ២០ភាគរយនៃប្រាក់ខែរបស់ខ្លួនទៅឲ្យមេរបស់ខ្លួនដើម្បីបានការងារធ្វើ។
លោក ពិសី បាននិយាយថា “ពួកគេនិយាយថា វាមិនអីទេ ពីព្រោះ[ម្យ៉ាងវិញទៀត] ពួកគេក៏គ្មានការងារធ្វើដែរ។ នេះជារឿងធ្ងន់ណាស់ ពីព្រោះយុវជនភាគច្រើនបំផុតព្រមបង់ប្រាក់សំណូកដើម្បីបានការងារធ្វើនឹងគេ”។
មនុស្សសឹងតែទាំងអស់ ដែលអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាបានសួរ បាននិយាយថា កង្វះសុចរិតភាពគឺជារឿងអាក្រក់សម្រាប់ពួកគេ គ្រួសារ និងប្រទេសរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែ អត្ថន័យនៃពាក្យសុចរិតភាពមិនមែនជានិច្ចកាលមិនឲ្យកើតមានអំពើពុករលួយនោះទេ។
១៩ភាគរយនៃមនុស្សដែលគេស្ទង់មតិបាននិយាយថា “មនុស្សសុចរិតភាព” ម្នាក់ នៅតែអាចល្មើសច្បាប់ដើម្បីជួយសាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្តិ ៣៤ភាគរយបាននិយាយថា មនុស្សអាចសូក ឬ ទទួលយកសំណូក សូម្បីតែវា “តិចតួច” ក៏ដោយ ហើយ៤០ភាគរយបាននិយាយថា គាត់អាចពុករលួយ ឲ្យតែទង្វើនេះជាការអនុវត្តធម្មតា។
ដោយលើកឡើងនូវសេណារីយ៉ូច្រើនផ្សេងគ្នា ការសូកដើម្បីបានការពិនិត្យសុខភាពល្អប្រសើរគឺពេញនិយមជាងគេបំផុត។ ជិតពាក់កណ្តាលនៃអ្នកឆ្លើយតបបានចាត់ទុកវាថា “អាចទទួលយកបាន”។ “រឿងស្លាប់រស់”
ក្នុងនាមជាម្តាយវ័យក្មេងម្នាក់ មករា បានប្រាប់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាថា អំពើពុករលួយជា “រឿងស្លាប់រស់” ក្នុងមន្ទីរពេទ្យរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ៥៩ភាគរយបានឲ្យដឹងថា ពួកគេនឹងរាយការណ៍ពីអំពើពុករលួយនៅពេលអនាគត។ ប៉ុន្តែមានចំនួនតែ៨ភាគរយប៉ុណ្ណោះបាននិយាយថា ពួកគេបានរាយការណ៍ និង៣៣ភាគរយបាននិយាយថា ពួកគេប្រាកដជា ឬទំនងនឹងមិនរាយការណ៍ទេ។
ក្នុងចំណោម៣៣ភាគរយនោះ មួយភាគបួនបាននិយាយថា វានៅតែដដែលហ្នឹងប្រសិនបើពួកគេបានរាយការណ៍ ប៉ុន្តែមូលហេតុរួមបំផុតគឺបារម្ភអំពីការសងសឹក។
លោក ពិសី បានមានប្រសាសន៍ថា ហេតុនេះហើយ ច្បាប់ការពារអ្នកផ្តល់ព័ត៌មានគឺស្ថិតក្នុងចំណោមអនុសាសន៍អាទិភាពរបស់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា រួមទាំងសេរីភាពនៃច្បាប់សារព័ត៌មាន និងការផ្តោតលើការប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅតាមសាលារៀនផងដែរ។ “ពីព្រោះ ប្រសិនបើមានអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធ [អប់រំ] វាប៉ះពាល់គ្រប់ទាំងអស់”។
ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការសូកប៉ាន់រាល់ថ្ងៃ ដែលសិស្សជាច្រើនបង់នៅតាមសាលារដ្ឋក្នុងប្រទេសនេះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងដំឡើងប្រាក់ខែគ្រូជាបណ្តើរៗ។ កាលពីឆ្នាំមុន ក្រសួងអប់រំក៏បានសហការជាមួយអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាល ដោយចាត់វិធានការតឹងរ៉ឹងខុសសព្វមួយដង ប្រឆាំងនឹងសំណូកដែលកើតមានជាទូទៅនៅពេលប្រឡងថ្នាក់ទី១២។
លោក កុល ស្វាគមន៍ការប្រឡងតឹងរ៉ឹងជាងមុន និងបានមានប្រសាសន៍ថា លទ្ធផលក្នុងការស្ទង់មតិថ្មីរបស់អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា គួរជំរុញរដ្ឋាភិបាលឲ្យខិតខំថែមទៀត។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា អង្គការរបស់លោកកំពុងធ្វើការជាមួយរដ្ឋ ដើម្បីបង្ហាញជាលើកដំបូងនូវកម្មវិធីសិក្សាប្រឆាំងអំពើពុករលួយក្នុងសាលារៀន។
ប្រដូចអំពើពុករលួយទៅនឹងជំងឺ លោក កុល បានមានប្រសាសន៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវទទួលបានការព្យាបាលជាមុន។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “យើងចាំបាច់ត្រូវព្យាបាលជំងឺ និងចាក់វាក់សាំង ដើម្បីកំុឲ្យពួកគេឆ្លងជំងឺ។ យើងត្រូវតែចាក់វាក់សាំងនៅពេលកើតមក”។
ក្នុងសន្ទរកថាត្រៀមទុកថ្លែងនៅពេលបញ្ចេញរបាយការណ៍ស្ទង់មតិ លោក ចឹក លឹម អគ្គនាយករងនៃនាយកដ្ឋានយុវជនក្រសួងអប់រំ បានមានប្រសាសន៍ថា អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានសហការជាមួយក្រសួងអប់រំ ដើម្បីបោសសម្អាតវិស័យអប់រំ និងបន្តចាប់ខ្លួនក្នុងករណីពុករលួយ។
បង្កើតឡើងដោយច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយក្នុងឆ្នាំ២០១០ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានចាប់ខ្លួនមនុស្សជាច្រើននាក់តាំងពីពេលនោះមក មានទាំងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនផង។ ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នករិះគន់និយាយថា អង្គភាពនេះមានគុណវិបត្តិខ្លាំង ពីព្រោះមិនបានផ្តល់កិច្ចការពារដល់អ្នកផ្តល់ព័ត៌មាន និងមិនឲ្យសាធារណជនដឹងនូវរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុប្រចាំឆ្នាំ ដែលមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលត្រូវបញ្ជូនទៅឲ្យស្ថាប័ននោះទេ។
លោក ស៊ិក ប៊ុនហុក តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៃសភាជាតិ បានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃពុធថា ច្បាប់ការពារអ្នកផ្តល់ព័ត៌មានកំពុងស្ថិតក្នុងការសិក្សា ហើយ ច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយក៏កំពុងដំណើរការដែរ។
លោកបាននិយាយថា “វាមិនមែនជារឿងតូចទេ ហើយវាក៏មិនអាចដោះស្រាយបានតែក្នុងមួយថ្ងៃដែរ។ យើងធ្វើវាមួយជំហានម្តងៗ។ [អំពើពុករលួយ]ជាជំងឺមួយក្នុងសង្គមរបស់យើង ហើយមនុស្សកើតមកមានជំងឺ”៕ និត