កាលពីម្សិលមិញ លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសបានកោះហៅតំណាងភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិមកពិភាក្សាជុំវិញលិខិតមួយក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ដែលមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ប្រចាំប្រទេសរបស់ខ្លួនចំនួនបួនរូបបានសរសេររិះគន់សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសរបស់រដ្ឋាភិបាលស្ដីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីក្រសួងការបរទេសបានចាត់ទុកពាក្យសម្ដីរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកពាក់ព័ន្ធបញ្ហាដដែលថា “ព្រហើន”។
ទាំងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិសុទ្ធតែបានជំទាស់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ថ្មីបំផុតនេះដែលនឹងតម្រូវឲ្យពួកគេចុះបញ្ជី និងដាក់របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំស្ដីពីហិរញ្ញវត្ថុ និងសកម្មភាពរបស់ខ្លួនជូនរដ្ឋាភិបាល។
បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងកាលពីខែមុនថា លោកចង់ឃើញច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័តនៅត្រឹមដំណាច់ខែឧសភានោះ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងសមាគមជាង៣០០បានចុះហត្ថលេខាលើញត្តិមួយ ដោយជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ថ្មីបំផុតរបស់ខ្លួន និងរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់បន្ថែមទៀតជាមួយពួកគេមុនការបោះឆ្នោតអនុម័ត។ ក្ដីព្រួយបារម្ភដ៏ចម្បងរបស់ពួកគេគឺថាខ្លាចក្រែងការខកខានរបស់សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះក្នុងការមិនបានបង្ហាញឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីហេតុផល ដែលរដ្ឋាភិបាលអាចបដិសេធការចុះបញ្ជីនោះនឹងត្រូវគេប្រើប្រាស់ដោយមិនត្រឹមត្រូវ ដើម្បីបំបិទសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់រិះគន់។
នៅក្នុងលិខិតមួយចុះផ្សាយក្នុងទំព័រកាសែតក្នុងស្រុកមួយកាលពីសប្ដាហ៍មុន ប្រធានចំនួនបួនរូបនៃភ្នាក់ងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ដែលរួមមានដូចជា មូលនិធិអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីកុមារ (Unicef) អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីស្ត្រី (UN Women) មូលនិធិអង្កការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ប្រជាជន (UN Population Fund) និងការិយាល័យឧត្ដមស្នងការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា (UNOHCHR) នោះបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានខិតខំឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការធ្វើឲ្យសាធារណជនចូលរួមពាក់ព័ន្ធក្នុងដំណើរការធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះឡើយ។
ពួកគេបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចែករំលែកសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ថ្មីបំផុតនេះឲ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន រៀបចំការពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ និងយកអនុសាសន៍ទៅពិចារណាមុនពេលធ្វើសេចក្ដីសម្រេចជាចុងក្រោយ។
រដ្ឋាភិបាលបានពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្ដីពីសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះជាលើកចុងក្រោយកាលពីចុងឆ្នាំ២០១១ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមករដ្ឋាភិបាលមិនដែលទទួលយកសំណើរបស់ពួកគេដែលស្នើសុំជួបពិភាក្សាអំពីបញ្ហានេះម្ដងទៀតឡើយ។
កាលពីព្រឹកម្សិលមិញ លោក ហោ ណាំហុង បានកោះហៅតំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិទាំងបួនរូបនេះក៏ដូចជាលោក គ្លែរ វ៉ាន ដឺ វ៉ារេន (Claire Van der Vaeren) អ្នកសម្របសម្រួលរបស់អង្គការសហប្រជាតិមកជួបពិភាក្សាគ្នានៅក្នុងការិយាល័យរបស់លោក ដើម្បីសម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះលិខិតរបស់ពួកគេដោយផ្ទាល់។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសរូបនេះបានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានក្រោយកិច្ចប្រជុំបិទទ្វារថា “ខ្ញុំបានប្រាប់ពួកគេថា ក្នុងនាមជាតំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ ពួកគេដាច់ខាតត្រូវតែគោរពមាត្រាពីរនៃធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ”។
ធម្មនុញ្ញនេះចែងថា គ្មានមាត្រាណាអនុញ្ញាតឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិធ្វើអន្តរាគមន៍នៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសណាមួយឡើយ។
រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដែលក៏ចេញកាលពីម្សិលមិញដែរនោះថា “ហេតុដូច្នេះយោបល់របស់លោក លោកស្រី ក្នុងនាមជាតំណាងរបស់ អ.ស.ប. គឺជាទង្វើខុសពីធម្មនុញ្ញ អ.ស.ប.”។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះមានខ្លឹមសារបន្ថែមថា ”នៅថ្ងៃអនាគតតំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិគួរតែផ្ញើមតិយោបល់របស់ខ្លួនទៅកាន់ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលណាមួយដែលសាកសម ជាជាងផ្សព្វផ្សាយការរិះគន់ និងមតិយោបល់របស់ខ្លួននៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ”។
នៅពេលស្នើសុំការធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាបានបង្វែរសំណួររបស់អ្នកយកព័ត៌មានទៅកាន់ការបង្ហោះមួយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនដែលចាត់ទុកការពិភាក្សានេះថា “ស្មោះត្រង់ និងរាក់ទាក់”។
ការបង្ហោះនេះមានខ្លឹមសារដូច្នេះថា ”ប្រធានភ្នាក់ងារ [អង្គការសហប្រជាជាតិ] បានបញ្ជាក់ជាថ្មីថា ពួកគេកំពុងបំពេញការងារនៅក្នុងអាណត្តិរបស់ខ្លួន ហើយបានលើកឡើងម្ដងទៀតអំពីការគាំទ្ររបស់ពួកគេចំពោះការពិភាក្សាជាមួយសង្គមស៊ីវិលស្ដីពីច្បាប់ដ៏សំខាន់នេះ”។
កាលពីថ្ងៃពុធ ក្រសួងការបរទេសក៏បានរិះគន់លោក វីលៀម ថូដ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការលើកឡើងស្រដៀងគ្នានេះអំពីច្បាប់ស្ដីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងអត្ថបទប្រចាំសប្ដាហ៍ចុងក្រោយបំផុតរបស់ខ្លួនចេញផ្សាយនៅក្នុងគេហទំព័រព័ត៌មានក្នុងស្រុកផងដែរ។ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ ក្រសួងការបរទេសបានចាត់ទុកពាក្យសម្ដីរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតរូបនេះថា “ព្រហើនខ្លាំង”។
នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតកាលពីម្សិលមិញ លោក ហោ ណាំហុង បានការពារពីភាពចាំបាច់ដែលត្រូវមានច្បាប់នេះ ព្រោះវាមានសំខាន់ក្នុងការទប់ស្កាត់ហានិភ័យហិរញ្ញប្បទានភារវកម្មដែលហូរចូលមកក្នុងប្រទេសតាមរយៈអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលគ្មានគោលការណ៍ច្បាស់លាស់។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “សព្វថ្ងៃ យើងមិនដឹងថា នរណាកំពុងធ្វើអ្វី ឬទៅទីណាឡើយនៅក្នុងប្រទេស។ ចុះប្រសិនបើថ្ងៃណាមួយមានអ្វីកើតឡើងក្រោមឈ្មោះសង្គមស៊ីវិល ហើយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនបង្កភារវកម្ម ឬសកម្មភាពជ្រុលនិយម? តើនរណាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ? ហេតុដូច្នេះហើយយើងត្រូវតែសួរ”។
អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា ប្រទេសកម្ពុជាមានច្បាប់ដែលតម្រូវឲ្យមានការចុះត្រួតពិនិត្យអង្គការដែលបានចុះបញ្ជី និងច្បាប់ប្រឆាំងហានិភ័យបែបនេះរួចហើយ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានលើកឡើងថា ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីអាចនឹងបោះឆ្នោតស្ដីអំពីសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះនៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ដោយត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់រដ្ឋសភាជាទីដែលសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអាចប្រើសំឡេងភាគច្រើនរបស់ខ្លួនអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ៕ ស៊ុយឈាង
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Zsombor Peter)