នៅពេលអង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍ (IOM) យល់ព្រមព្រៀងជួយប្រទេសកម្ពុជាពាក់ព័ន្ធគម្រោងតាំងទីលំនៅថ្មីដ៏ចម្រូងចម្រាសសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនកាលពីដើមឆ្នាំេនះ អង្គការនេះបានយល់ព្រមជួយដោយមានលក្ខខណ្ឌថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្តល់ឲ្យជនភៀសខ្លួនដែលមានស្រាប់នូវលិខិតស្នាមដែលពួកគេត្រូវការ ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេស។
វាកន្លងផុតជិតបួនខែមកហើយ ហើយជនភៀសខ្លួនដែលយល់ព្រមផ្លាស់មកនៅកម្ពុជាក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងដែលរដ្ឋាភិបាលបានចុះហត្ថលេខាជាមួយប្រទេសអូស្ត្រាលីកាលពីខែកញ្ញានោះបានមកដល់រួចហើយ។ ប៉ុន្តែ ជនភៀសខ្លួនដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយកំពុងតែរង់ចាំលិខិតស្នាក់នៅដែលអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេទទួលបានសិទ្ធិធ្វើអ្វីៗក្រោមច្បាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយ ហើយរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែនិយាយកុហក។
លោកស្រី ដេនីស ខហ្វលេន (Denise Coghlan) ជាប្រធានអង្គការ Jesuit Refugee Service នៅកម្ពុជាដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងជនភៀសខ្លួនជាច្រើនបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅមិនទាន់មាននរណាម្នាក់ទទួលបានលិខិតស្នាក់នៅនៅឡើយទេ”។លោកស្រីបានលើកឡើងថា ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នមានជនភៀសខ្លួនប្រហែល៦០នាក់នៅកម្ពុជា។
លោកស្រី ខហ្វលេន បានលើកឡើងទៀតថា តាមច្បាប់ លិខិតស្នាមសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនដែលរដ្ឋាភិបាលផ្តល់ឲ្យបន្ទាប់ពីយល់ព្រមទទួលយកពាក្យសុំសិទ្ធិជ្រកកោនរបស់ពួកគេ គួរតែមានលក្ខខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឲ្យនិយោជកណាម្នាក់ទទួលយកពួកគេឲ្យធ្វើការក្នុងប្រទេស។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា តាមពិតទៅលិខិតស្នាមសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនមិនត្រូវបានគេទទួលយកឡើយ ដោយបង្ខំឲ្យជនភៀសខ្លួនភាគច្រើនទៅធ្វើការងារដែលទទួលបានប្រាក់ខែទាប មិនទៀងទាត់ និងមិនផ្លូវការ ហើយអ្វីដែលអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានជួយពួកគេបន្តិចបន្តួចនោះ គឺមិនអាចជួយពួកគេឲ្យមានលទ្ធភាពរស់នៅបានដោយស្រួលឡើយ។
អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តរប្រវេសន៍បានដឹងយ៉ាងច្បាស់អំពីបញ្ហានេះរួចមកហើយ នៅពេលខ្លួនព្រមព្រៀងជួយកម្ពុជាកាលពីខែកុម្ភៈក្នុងការតាំងទីលំនៅថ្មីសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនដែលប្រទេសអូស្ត្រាលីកំពុងឃុំខ្លួននៅលើប្រទេសដែនកោះណូរូ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងដែលត្រូវចុះហត្ថលេខាកាលពីឆ្នាំមុន។
នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលខ្លួនយល់ព្រមជួយប្រទេសកម្ពុជា អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍បានលើកឡើងកាលពីខែកុម្ភៈថា ខ្លួនស្នើឲ្យមានការផ្តល់ឲ្យជនភៀសខ្លួនដែលមកពីប្រទេសណូរូនូវឯកសារផ្លូវច្បាប់ទាំងអស់ដែលពួកគេត្រូវការដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ និងស្នើឲ្យមានផ្តល់នូវឯកសារដែលមានប្រសិទ្ធភាព។ អង្គការនេះក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ខ្លួនក៏បានស្នើឲ្យមានការផ្តល់ជូនជនភៀសខ្លួនដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាស្រាប់នូវអ្វីដូចដែលមានក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដែរ។
អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តរប្រវេសន៍បានលើកឡើងថា ប្រទេសកម្ពុជាបានយល់ស្របចំពោះលក្ខខណ្ឌទាំងនេះនៅក្នុងលិខិតមួយ ប៉ុន្តែ អង្គការនេះបានបដិសេធមិនបង្ហាញច្បាប់ចម្លងឡើយ ដោយលើកឡើងថា គោលនយោបាយរបស់ខ្លួនគឺមិនចែករំលែកឯកសារសម្ងាត់នោះឡើយ។
ជនភៀសខ្លួននៅប្រទេសដែនកោះណូរូចំនួន៤នាក់ដំបូងដែលស្ម័គ្រចិត្តតាំងទីលំនៅថ្មីនៅកម្ពុជាបានមកដល់រាជធានីភ្នំពេញជិតពីរសប្តាហ៍កន្លងមកហើយ។ ដោយមានជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី ជនភៀសខ្លួនទាំងនេះទទួលបានប្រាក់រាប់ពាន់ដុល្លារក្នុងម្នាក់ៗ ហើយត្រូវបានគេនាំទៅរស់នៅក្នុងភូមិគ្រឹះដ៏ធំទូលាយ និងត្រូវបានគេសន្យាផ្តល់ឲ្យនូវគណនីធនាគារផ្ទាល់ខ្លួន ព្រមទាំងការចំណាយទាំងអស់សម្រាប់ការរស់នៅក្នុងរយៈពេលយ៉ាងតិចមួយឆ្នាំ។
កាលពីម្សិលមិញ លោក ចូ ឡូរី (Joe Lowry) អ្នកនាំពាក្យប្រចាំតំបន់របស់អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីប្រកាសផ្លូវការរួចហើយ ដោយផ្តល់ឯកសារស្នាក់នៅសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនទាំងបួននាក់នេះ។ លោកបានបន្ថែមថា ឯកសារស្នាក់នៅរបស់ពួកគេកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការនៅឡើយ។
ដោយនិយាយពាក់ព័ន្ធនឹងជនភៀសខ្លួនរាប់សិបនាក់ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាស្រាប់លោកបានលើកឡើងថា ប័ណ្ណស្នាក់នៅសម្រាប់ពួកគេក៏កំពុងស្ថិតក្រោមការរៀបចំផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណា យើងមិនអាចកំណត់ពេលវេលាឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍តស៊ូមតិសម្រាប់ការយកចិត្តទុកដាក់ដោយស្មើៗភាពគ្នាសម្រាប់ជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលងាយរងគ្រោះទាំងអស់។ ហើយយើងជឿជាក់ថា ជនភៀសខ្លួនដែលនៅទីនេះស្រាប់នឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីគម្រោងតាំងទីលំនៅថ្មីរបស់យើង”។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអះអាងថា ជនភៀសខ្លួនប្រហែល៦០នាក់ត្រូវបានផ្តល់ឲ្យនូវប័ណ្ណស្នាក់នៅរួចហើយ។
លោក កែម សារិន ប្រធានការិយាល័យជនភៀសខ្លួននៃនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសមួយកាលពីចុងខែមុនថា “ក្នុងពេលថ្មីៗនេះយើងបានចេញប័ណ្ណស្នាក់នៅឲ្យអ្នកទាំងនោះ។ ជនភៀសខ្លួនទាំងនោះទទួលបានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរួចហើយ ហើយឥឡូវេនះពួកគេកំពុងធ្វើការនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនឯកជន”។
ពួកគេគួរតែទទួលបានប័ណ្ណស្នាក់នៅ ឬអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជាយូរមកហើយ។ ជនភៀសខ្លួនត្រូវបានផ្តល់ឲ្យនូវសិទ្ធិទទួលបានប័ណ្ណស្នាក់នៅដោយអនុក្រឹត្យមួយចុះហត្ថលេខាដោយលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីឆ្នាំ២០០៩។
ប៉ុន្តែ បើយោងតាមលោកស្រី ខហ្វលេន និងម្ចាស់ហាងដ៏តូចមួយដែលបានជួលជនភៀសខ្លួនក្នុងពេលកន្លងមក ព្រមទាំងជនភៀសខ្លួនខ្លួនឯងផ្ទាល់នោះបានឲ្យដឹងថា ជនភៀសខ្លួននៅមិនទាន់ទទួលបានប័ណ្ណនេះនៅឡើយទេ។
ជនភៀសខ្លួនម្នាក់ដែលបានមករស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយបានលើកឡើងថា ខ្លួននៅមិនទាន់ទទួលបានប័ណ្ណស្នាក់នៅនៅឡើយទេ ហើយក៏មិនបានឃើញ ឬទទួលបានដំណឹងអំពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងណាមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការផ្តល់ប័ណ្ណនេះដែរ។
ជនភៀសខ្លួនរូបេនះ ដែលនិយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិក ព្រោះខ្លាចមានការធ្វើទុកបុកម្មេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរបាននិយាយថា ខ្ញុំមិនបានឃើញអ្វីឡើយ។ នៅប្រទេសលោកខាងលិចជនភៀសខ្លួនត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាពលរដ្ឋអចិន្ត្រៃយ៍ រីឯនៅកម្ពុជាវិញគ្មានទេ។ ខ្ញុំរស់នៅក្នុងស្ថានភាពលំបាកនៅទីនេះ”។
ជនភៀសខ្លួនរូបនេះបានលើកឡើងទៀតថា ក្រៅពីការងារក្នុងវិស័យសំណង់ដ៏គ្រោះថ្នាក់នៅកម្ពុជា និយោជកមានការស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការជួលជនភៀសខ្លួនដែលមានត្រឹមតែលិខិតស្នាមសម្រាប់ជនភៀសខ្លួននោះ។
ជនភៀសខ្លួនរូបនេះបាននិយាយថា “ខ្ញុំឃើញគេរើសបុគ្គលិកសម្រាប់ធ្វើការនៅក្នុងភោជនីយដ្ឋាន ប៉ុន្តែ គេបានបដិសេធមិនយករូបខ្ញុំព្រោះខ្ញុំគ្មានឯកសារស្នាក់នៅ”។
ជនភៀសខ្លួនរូបនេះបានលើកឡើងទៀតថា បុគ្គលិករបស់អង្គការ Jesuit Refugee Service បានមកជួយ ហើយព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលម្ចាស់ហាងឲ្យផ្តល់ការងារឲ្យខ្លួន ប៉ុន្តែ មិនទទួលបានផលឡើយ។ ខ្លួនអាចរកប្រាក់បានបន្តិចបន្តួចដោយលក់នំចំណីតាមរទេះតូចមួយដែលខ្លួនរុញលក់ទូទាំងរាជធានី ហើយបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យអាជ្ញាធរតាមតំបន់នីមួយៗជារៀងរាល់ថ្ងៃ និងប្រចាំខែដើម្បីទទួលបានការអនុញ្ញាត។ ហើយខ្លួនមិនអាចបើកគណនីធនាគារបានឡើយ។ នៅពេលសន្សំប្រាក់បានគ្រប់សម្រាប់ទិញម៉ូតូ ទាល់តែមានបុគ្គលិករបស់អង្គការ Jesuit Refugee Service មកទិញឲ្យទើបទិញបាន។
ជនភៀសខ្លួនរូបនេះបាននិយាយទៀតថា “គេមិនចុះថ្លៃឲ្យយើង[ជនភៀសខ្លួនរូបនេះ និងជនភៀសខ្លួនម្នាក់ទៀត]ទេ។ នៅពេលយើងបង្ហាញលិខិតស្នាមជនភៀសខ្លួនពួកគេមិនចង់លក់ឲ្យយើងឡើយ”។
ជនភៀសខ្លួនរូបេនះបានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា ជនភៀសខ្លួនផ្សេងៗទៀតដែលខ្លួនស្គាល់នៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានអ្នកខ្លះបានរស់នៅទីនេះអស់រយៈពេលប្រហែល១០ឆ្នាំ ឬលើសពីនេះនោះសុទ្ធតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដូចៗគ្នា។
ជនភៀសខ្លួនរូបនេះបាននិយាយថា “នាយកដ្ឋានជនភៀសខ្លួនគ្មានប្រព័ន្ធសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាពាក់ព័ន្ធជនភៀសខ្លួនឡើយ។ ពួកគេគ្មានចំណោះដឹងអំពីជនភៀសខ្លួនទេ។ ពួកគេកំពុងសិក្សានៅឡើយ”។
លោក ភៀល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ីបានលើកឡើងថា ការខកខានរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការផ្តល់ប័ណ្ណស្នាក់នៅសម្រាប់ជនភៀសខ្លួនជាភ័ស្តុតាងបន្ថែមដែលបង្ហាញឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះពួកគេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាពិតជាគួរឲ្យអាមា៉ស់ណាស់ដែលស្ថានភាពនេះត្រូវបានបណ្តោយឲ្យអូសបន្លាយយ៉ាងយូរដូច្នេះ។ ការទុកឲ្យជនភៀសខ្លួនរស់នៅក្នុងស្ថានភាពលំបាក ហើយគ្មានសិទ្ធិបើកគណនីធនាគារ ឬទទួលបានការងារត្រឹមត្រូវនោះ វាបង្ហាញឲ្យឃើញពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះជនភៀសខ្លួនដែលរដ្ឋាភិបាលយល់ព្រមការពារ”។
លោក រ៉ូបឺតសុន បានលើកឡើងថា ការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងពិសេសចំពោះជនភៀសខ្លួនមកពីប្រទេសដែនកោះណូរូ គឺវាប្រឈមនឹងការធ្វើឲ្យកើតមាននូវស្តង់ដារពីរពាក់ព័ន្ធនឹងការការពារជនភៀសខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើជនភៀសខ្លួនដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាស្រាប់មុនកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់អូស្ត្រាលីមិនទទួលបានការការពារដោយកិច្ចព្រមព្រៀង ឬសិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍ពីកិច្ចព្រមព្រៀងនោះទេ អ៊ីចឹងវាគ្មានហេុតផលអ្វីដែលអង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍ត្រូវបន្តធ្វើការរបស់ខ្លួនទៀតឡើយ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “អង្គការអន្តរជាតិទេសន្តរប្រវេសន៍ពិតជាកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាកក្នុងការធានាឲ្យបានថា ការសន្យារបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវបានបំពេញដើម្បីរាប់បញ្ចូលជនភៀសខ្លួនដែលមានស្រាប់ទាំងអស់ ហើយប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញមិនបានធ្វើតាមការសន្យារបស់ខ្លួននោះទេ អ៊ីចឹងអង្គការអន្តរជាតិទេសន្តប្រវេសន៍គួរតែទទួលស្គាល់ថា នោះគឺជាការកុហកហើយ ហើយគួរតែដើរចេញពីគម្រោងនេះ”៕ ស៊ុយឈាង (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ អូន ភាព)