ឯកសារដែលប្រកាសជាចំហចេញដោយសាលាក្តីកាលពីថ្ងៃពុធបង្ហាញថានគរបាលយុត្តិធម៌បានព្រងើយនឹងដីកាចាប់ខ្លួន លោក មាស មុត អតីតមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហម និងជាឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមជាប់ចោទ ដោយធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបំពានច្បាប់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា។
រួមជាមួយអតីតមេស្រុក អឹម ចែម លោក មាស មុត ក៏ជាប់ចោទដោយកំបាំងមុខពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិកាលពីខែមីនាដែរ។ ការខកខានរបស់រដ្ឋាភិបាលនិងអង្គការសហប្រជាជាតិមិនបានចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងពីរ គឺបង្ខំឲ្យចៅក្រមចេញការដីកាចោទប្រកាន់កំបាំងមុខ បានរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស។
ការសន្និដ្ឋានកើតមានជាទូទៅនៅពេលដែល អវតក បានចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យចាប់ខ្លួន និងនៅពេលដែលនគរបាលយុត្តិធម៌មិនព្រមអនុវត្តតាមដីកា ប៉ុន្តែមិនមានការបញ្ជាក់ជាផ្លូវការទេ។
កាលពីថ្ងៃពុធ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានចេញឯកសារសម្ងាត់ពីមុន ក្នុងនោះមានដីកាបង្គាប់ឲ្យចាប់ខ្លួនលោក មាស មុត ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី១០ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៤ និងសេចក្តីសម្រេចរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ លោក ម៉ាក ហាម៉ុន (Mark Harmon) ចោទគាត់ដោយកំបាំងមុខ ដែលរៀបរាប់យ៉ាងល្អិតល្អន់នូវការបដិសេធរបស់អតីតមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹករូបនេះ ថាមិនគោរពតាមដីកាកោះហៅឲ្យចូលខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២៦ខែវិច្ឆិកា និងការមិនសហការពីនគរបាលយុត្តិធម៌។
សេចក្តីសម្រេចនេះនិយាយថា នៅថ្ងៃទី១៩ខែធ្នូ តំណាងនគរបាលយុត្តិធម៌ម្នាក់បាននិយាយថា គាត់មិនអាចផ្តល់ “ការប៉ាន់ស្មានគួរឲ្យជឿបាន” ថាពេលណាដីកានោះនឹងត្រូវអនុវត្ត និងថាសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយជាការទទួលខុសត្រូវរបស់គណៈកម្មការសន្តិសុខនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាឬយ៉ាងណាទេ។ សេចក្តីសម្រេចនិយាយថា លិខិតមួយច្បាប់ផ្ញើជូនគណៈកម្មការនេះមិនទទួលបានការឆ្លើយតបឡើយ ហើយពេលកំណត់ថ្ងៃទី១៨ខែកុម្ភៈនឹងនាំ មាស មុត មកជំនុំជម្រះនៅសាលាក្តី បានកន្លងផុត។
សេចក្តីសម្រេចនិយាយថា “[សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត]អន្តរជាតិ ពេញចិត្តដែល មាស មុត មិនលាក់ខ្លួន គឺនគរបាលយុត្តិធម៌ដឹងទីកន្លែងដែល មាស មុត រស់នៅ គឺនគរបាលយុត្តិធម៌មានមធ្យោបាយទាក់ទងដើម្បីអនុវត្តដីកា ហើយពួកគេ បានខកខានមិនបំពេញការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ដែលប្រគល់អាណត្តិដោយកិច្ចព្រមព្រៀងអវតក ច្បាប់អវតក និងច្បាប់អន្តរជាតិ”។
ឯកសារក៏និយាយដែរថា នៅរវាងថ្ងៃទី១៥ខែកញ្ញាឆ្នាំមុនដល់ថ្ងៃទី៣ខែមីនាឆ្នាំនេះ ពេលដែល មាស មុត និង អឹម ចែម ត្រូវបានចោទប្រកាន់នោះ សាលាក្តីបានស្នើការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពលើការអនុវត្តដីកាចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យដែលមិនប្រាប់ឈ្មោះទី២។
លោក ម៉ៅ ច័ន្ទតារា ប្រធានសន្តិសុខនៅអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា បានអះអាងថា លោកទើបតែបានទទួលដីកាចាប់ខ្លួននេះនៅសប្តាហ៍មុន។
ឧត្តមសេនីយ៍ ច័ន្ទតារា បានមានប្រសាសន៍ថា “មិនមានន័យថា យើងមិនអើពើនឹងដីកាអនុវត្តការចាប់ខ្លួននោះទេ ប៉ុន្តែមន្ត្រីរបស់យើងបានចុះទៅ [ភូមិរបស់ មាស មុត នៅខេត្តបាត់ដំបង] ដើម្បីសិក្សាផលប៉ះពាល់សង្គម សន្តិសុខ និង មតិប្រជាជន។ ដូច្នេះនៅពេលពួកគេត្រឡប់មកវិញ យើងនឹងធ្វើការវាយតម្លៃលើការចុះសិក្សារបស់ពួកគេ”។
នៅពេលសួរ ថាតើនគរបាលយុត្តិធម៌នឹងចាប់ខ្លួន មាស មុត ឬយ៉ាងណានោះ ឧត្តមសេនីយ៍ ច័ន្ទតារា បានឆ្លើយតបថា “ខ្ញុំមិនអាចនិយាយនៅពេលនេះបានឡើយ”។ លោកបានបដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរថែមទៀតទេ។
មាស មុត ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងទៀតត្រូវគេចោទពីបទធ្វើវិសុទ្ធិកម្មទាហានរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ និងសម្លាប់ជនបរទេសដែលចាប់បាននៅដែនសមុទ្រ បាននិយាយបន្ទាប់ពីរងការចោទប្រកាន់នោះថា លោក “ខ្វល់នឹងការដាំពោតនិងដំឡូងមី” ជាងសកម្មភាពសាលាក្តី។ លោកបានបដិសេធការចោទប្រកាន់លើរូបលោក។
អឹម ចែម រងការចោទប្រកាន់ថាបានសម្របសម្រួលវិសុទ្ធិកម្មនិងការសម្លាប់នៅតំបន់ទិសពាយព្យ និងប្រឈមការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលគេសង្ស័យថាអ្នកស្រីបានប្រព្រឹត្តនៅមណ្ឌលសន្តិសុខនិងការដ្ឋានធ្វើការ ដែលអ្នកស្រីបដិសេធចោលទាំងអស់។
ការស៊ើបអង្កេតក្នុងសំណុំរឿង០០៣និង០០៤របស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដែលទាក់ទិននឹងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តនៅសម័យ ប៉ុល ពត ដោយកម្មាភិបាលដែលមិនមែនជាសមាជិកថ្នាក់ខ្ពស់បំផុតនៃរបបនេះ បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ២០០៩ ហើយមានការប្រឆាំងជំទាស់យូរមកហើយពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល សូម្បីតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បញ្ចេញការប្រឆាំងរបស់លោកចំពោះសំណុំរឿងទាំងនេះដែរ។
ចៅក្រម ហាម៉ុន បាននិងកំពុងស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងនេះតែម្នាក់ឯង ពីព្រោះសមភាគីកម្ពុជារបស់លោក គឺលោក យូ ប៊ុនឡេង មិនព្រមជួយឡើយ។ បុគ្គលិកកម្ពុជានៅសាលាក្តីនេះបានធ្វើតាមគំរូរបស់ចៅក្រមជាតិរូបនេះ។
ក្នុងលិខិតមួយចុះផ្សាយដោយកាសែតថៃ ឌឹ ណេហ្សិន កាលពីថ្ងៃទី៤ខែមិថុនា លោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសពេលនោះ បានបដិសេធថា លោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលមិនបានជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការរបស់សាលាក្តីលើសំណុំរឿង០០៣និង០០៤ទេ។
លោក គួង បានសរសេរថា “តាមការពិត ចៅក្រមអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាបានអញ្ជើញជនសង្ស័យបួននាក់មកសាកសួរប៉ុណ្ណោះ គឺម្នាក់សម្រាប់សំណុំរឿងលេខ០០៣ និងបីនាក់សម្រាប់សំណុំរឿងលេខ០០៤។រហូតមកដល់ពេលនេះ គ្មានដីកាបង្គាប់ឲ្យចាប់ខ្លួនត្រូវបានចេញចំពោះមនុស្សទាំងនេះទេ”។
លោក ជុំ សុន្ទរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសព្វថ្ងៃ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនអាចអត្ថាធិប្បាយអំពីលិខិតរបស់អ្នកកាន់ការមុនរបស់លោកបានទេ ពីព្រោះលោកមិនបានឃើញលិខិតនោះ ប៉ុន្តែលោកបានរំឭកឡើងវិញនូវជំហរជាសាធារណៈរបស់រដ្ឋាភិបាលអំពីសាលាក្តីនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាច្បាស់លាស់ គឺមិនជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមទេ”។
សេចក្តីសម្រេចមួយផ្សេងទៀតដែលចេញដោយចៅក្រម ហាម៉ុន កាលពីថ្ងៃពុធ បង្ហាញថា ឯកសារសម្ងាត់ពីមុនបានឲ្យដឹងជាសាធារណៈ បន្ទាប់ពីក្រុមការពារក្តីរបស់លោក មាស មុត បានស្នើឲ្យមានការប្រកាសជាចំហនៃការដាក់ស្នើទាំងអស់ ដែលពួកគេបានធ្វើទៅតុលាការ មុនពេលលោកត្រូវមានឈ្មោះជាសាធារណៈថា ជាជនសង្ស័យ។
ចៅក្រម ហាម៉ុន បានសម្រេចថា ឯកសារទាំងអស់គួរត្រូវបញ្ចេញឲ្យដឹង ដើម្បីឲ្យសាធារណជនអាចមើលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ “ជាអត្ថបទពេញលេញនិងត្រឹមត្រូវ” របស់ពួកគេ៕ និត