ប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់គ្រួសារនៅក្នុងខេត្ត រតនគិរី បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងមួយអន្លើជាមួយក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ាឡៃ (Hoang Anh Gia Lai) ហៅកាត់ HAGL ដែលនឹងទុកដីចម្ការ និងព្រៃសេសសល់របស់ពួកគាត់មួយឡែកពីការអភិវឌ្ឍ ពោលគឺមិនប៉ះពាល់ឡើយ។
ទោះបីជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយបានចាត់ទុកកិច្ចព្រមព្រៀងនេះជា “ជំហានដ៏ធំបោះឆ្ពោះទៅមុខ” នៅក្នុងការចរចាដែលមានការសម្របសម្រួលនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ពីសំណាក់សាជីវកម្មហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ (International Finance Corporation) ហៅកាត់IFC ក្ដី ក៏នៅតែមានការងារលំបាកដែលត្រូវដោះស្រាយក្នុងការគូសវាសព្រំប្រទល់ជុំវិញភូមិទាំង១១ និងការផ្ដល់សំណងដល់ភូមិទាំងនោះសម្រាប់ដីដែលខ្លួនបានបាត់បង់លើក្រុមហ៊ុននេះរួចទៅហើយ។
លោក ដេវីដ ប្រេដ (David Pred) នាយកគ្រប់គ្រងអង្គការអភិវឌ្ឍន៍បញ្ចូលគ្នាអន្តរជាតិ (Inclusive Development International) ហៅកាត់ IDI បានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថា តំណាងក្រុមហ៊ុន HAGL បានបញ្ជាក់ជាផ្លូវការអំពីការប្ដេជ្ញារបស់ក្រុមហ៊ុនមិនធ្វើការឈូសឆាយបន្ថែមទៀត ឬអភិវឌ្ឍដីសម្បទានរបស់ក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូហេង ប្រាឌ័រ (Heng Brothers) ក្រុមហ៊ុនស៊ីឌីអា (CDR) និងក្រុមហ៊ុនហ័ង អាញ់ អូរយ៉ាដាវ (Hoang Anh O’Yadaw) ដែលជាបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ខ្លួនឡើយ ហើយនឹងប្រគល់ ឲ្យវិញនូវដី និងព្រៃមិនទាន់អភិវឌ្ឍនៅសេសសល់ ដែលក្រុមហ៊ុនប៉ាន់ប្រមាណថាមានទំហំជាង១០.០០០ហិកតា។
ក្រុមហ៊ុន HAGL និងគ្រួសារទាំងនេះបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយក្នុងថ្ងៃដដែល ដើម្បីបញ្ជាក់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ១.៦០០គ្រួសារនេះ។
បន្ថែមពីលើការមិនប៉ះពាល់ដីចម្ការ និងព្រៃដែលគ្រួសារទាំងនេះនៅសល់ ក្រុមហ៊ុន HAGL បានយល់ព្រមមិនប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីគ្មានការអនុញ្ញាតលើចម្ការរបស់ខ្លួនឡើយ ហើយនឹងជួសជុលផ្លូវ និងស្ពានដែលខ្លួនធ្វើឲ្យខូចខាត ជួយកំណត់ព្រំប្រទល់ភូមិទាំងនោះ និងផ្ដល់សំណងដល់គ្រួសារទាំងនេះសម្រាប់ដីដែលខ្លួនបានឈូសឆាយរួច ឬប្រគល់វាឲ្យទៅពួកគាត់វិញ ប្រសិនបើពួកគាត់យល់ថា ការផ្ដល់ឲ្យនេះមិនគ្រប់គ្រាន់។
ក្រុមហ៊ុន HAGL ក៏បានសូមទោសគ្រួសារទាំងនេះជាផ្លូវការដែរចំពោះការខូចខាតដែលបានបង្កឡើង ហើយនឹងផ្ដល់គោមួយក្បាលទម្ងន់យ៉ាងហោចណាស់៤០០គីឡូក្រាម រួមជាមួយប្រាក់ ចំនួន៥០០ដុល្លារដល់ភូមិនីមួយៗ។
គ្រួសារទាំងនេះចោទប្រកាន់ចម្ការកៅស៊ូ ចំនួនបីរបស់ក្រុមហ៊ុន HAGL ថាបានលួចប្លន់ដីចម្ការ និងព្រៃរបស់ពួកគាត់ ធ្វើឲ្យខូចគុណភាពទឹកស្ទឹងដែលពួកគាត់នេសាទ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់កន្លែងបញ្ចុះសពដូនតា។ភាគច្រើននៃគ្រួសារទាំងនេះ មកពីក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចចម្រុះគ្នាក្នុងតំបន់នោះដែលពឹងផ្អែកលើព្រៃឈើសម្រាប់ការរស់រាន ដោយជឿថាវាជាកន្លែងស្នាក់អាស្រ័យរបស់អារក្ខអ្នកតាចាស់ៗ។ ដោយមានជំនួយពីលោក ដេវីដ ប្រេដ និងអ្នកផ្សេងទៀត ពួកគាត់បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងកាលពីឆ្នាំមុនទៅ IFC ដែលបានបោះទុនរាប់លានដុល្លារលើការវិនិយោគមួយរបស់វៀតណាម ដោយមានភាគហ៊ុនភាគតិចក្នុងក្រុមហ៊ុន HAGL។
លោក សល់ នឿយ តំណាងគ្រួសារទាំងនេះនិយាយថា ពួកគាត់បន្ទោសក្រុមហ៊ុន HAGL ចំពោះការស្លាប់មនុស្ស១១នាក់ដោយសារតែក្រុមហ៊ុននេះកាប់ដើមឈើធ្វើឲ្យអារក្ខអ្នកតារក្សាព្រៃក្ដៅក្រហាយ។ ប៉ុន្តែគាត់និយាយថា គោដែលក្រុមហ៊ុនសន្យាផ្តល់ ឲ្យ នឹងជួយស្រាយកំហឹងរបស់អារក្ខអ្នកតា។
គាត់និយាយទៀតថា “ខ្ញុំគិតថា ការព្រមព្រៀងនេះនឹងជួយប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះក្រុមហ៊ុនបានសូមទោសយើងរួចហើយ។ ក្រុមហ៊ុនបានសន្យាផ្តល់គោមួយក្បាល និងប្រាក់៥០០ដុល្លារដល់ភូមិនីមួយៗសម្រាប់ធ្វើពិធីសែនព្រេនដល់ព្រលឹងដូនតា”។
ទោះជាយ៉ាងណា គាត់បានលើកឡើងថា គាត់នឹងមិនអបអរឡើយ លុះត្រាតែភូមិរបស់ពួកគាត់ត្រូវបានកំណត់វាស់វែងពេញលេញ និងទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាល។ “យើងនឹងរង់ចាំមើលការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ”។
គាត់និយាយទៀតថា ក្រុមហ៊ុនបានយល់ព្រមកំណត់វាស់វែងភូមិទាំងនេះនៅខែក្រោយ ដែលនឹងជួយពួកគាត់ឲ្យទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរួមដែលពួកគាត់ស្វះស្វែងចង់បានរាប់ឆ្នាំមកហើយ។
លោក ដេវីដ ប្រេដ បានលើកឡើងនៅក្នុងអុីម៉េលមួយថា “យើងមិនរំពឹងថា នេះជារឿងងាយស្រួលទេ ប៉ុន្តែយើងសង្ឃឹមថា ដោយមានជំនួយពីរូបភាពផ្កាយរណបច្បាស់ល្អដែលបានពីមុនពេលចេញសម្បទានទាំងនេះ យើងនឹងអាចមើលឃើញគម្របដី និងការប្រើប្រាស់ដីដែលមានក្នុងតំបន់អះអាងសិទ្ធិកាន់កាប់ដោយសហគមន៍ទាំងនេះ ដែលត្រួតស៊ីគ្នាជាមួយចម្ការរបស់ក្រុមហ៊ុន HAGL។ ខ្ញុំសុំនិយាយថា នេះជាចុងបញ្ចប់នៃការចាប់ផ្តើមដោះស្រាយ។ នៅមានរឿងជាច្រើនទៀតដែលចាំបាច់ត្រូវចរចាគ្នា និងដោះស្រាយ ប៉ុន្តែនៅសប្តាហ៍នេះ ក្រុមហ៊ុន HAGL បានបោះមួយជំហានធំឆ្ពោះទៅមុខហើយនៅក្នុងការបង្ហាញសុឆន្ទៈរបស់ខ្លួនក្នុងការដោះស្រាយវិវាទនេះ”។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ក្រុមហ៊ុន HAGL បានប្រកាសថា ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៤០០គ្រួសារក្នុងភូមិចំនួនបីទៀតដែលត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងពាក្យបណ្ដឹងនេះ ដែលមិនទាន់រងប៉ះពាល់ដោយសារចម្ការរបស់ខ្លួននៅឡើយនោះ នឹងមិនរងប៉ះពាល់ឡើយ។ ភូមិចំនួនបីទៀតត្រូវបានដកចេញពីពាក្យបណ្ដឹងនេះកាលពីខែកក្កដា បន្ទាប់ពីពួកគេបានសន្និដ្ឋានថា ចម្ការដែលប៉ះពាល់ភូមិទាំងនោះមិនពាក់ព័ន្ធក្រុមហ៊ុន HAGL៕ សុខុម