31 C
Phnom Penh

បទវិភាគ៖ ជម្លោះ​ពាក្យ​សម្ដី​រាលដាល​ដូច​ភ្លើង​ឆេះ​ព្រៃ

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​សព្វថ្ងៃ​នេះ​ត្រូវ​គេ​មើល​ឃើញ​ថា កំពុង​នាំគ្នា​ដើរ​តាម​អ្នក​ដឹកនាំ​នយោបាយ មិនមែន​ដើរ​តាម​បុព្វហេតុ​ជាតិ​នោះ​ទេ។ ពេល​ណា​អ្នក​នយោបាយ​ឈ្លោះ​គ្នា អ្នក​ដែល​ដើរ​តាម​អ្នក​នយោបាយ​ទាំងនោះ​នាំគ្នា​ប្រកាន់​បក្ស ប្រកាន់​ពួក លែង​គិត​លែង​ដឹង​ខុស​ត្រូវ។

ក្នុង​នយោបាយ​ខ្មែរ​សព្វថ្ងៃ ជម្លោះ​រវាង​មេដឹកនាំ​បក្ស ក៏​បាន​បញ្ឆេះ​ដល់​ព្រះសង្ឃ​ដែរ ដែល​ពុទ្ធបរិស័ទ​ខ្មែរ​តែង​គិត​ថា​ជា​អ្នក​ខន្តី។

អ្នក​ដឹកនាំ​នៃ​ប្រជាជាតិ​ប្រកាន់​តាម​មាគ៌ា​ប្រជាធិបតេយ្យ និយាយ​អ្វី​ប្រយ័ត្នប្រយែង​ណាស់ ព្រោះ​ថា​គេ​កាន់​អំណាច ហើយ​ពាក្យ​សម្ដី​មួយ​ម៉ាត់ៗ​ចេញ​មក​មិន​ត្រឹម​តែ​មនុស្ស​មួយ​នគរ​ស្តាប់​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ គេ​ត្រងត្រាប់​កត់ត្រា​ទុក​ថែម​ទៀត។ ពាក្យ​សម្ដី​អ្នក​មាន​អំណាច​អាច​បង្ក​គ្រោះថ្នាក់​ដល់​អ្នក​តូចតាច​គ្មាន​អំណាច ព្រោះ​ថា​មនុស្ស​ក្រោម​បង្គាប់​ក្រោម​ឱវាទ​ច្រើន​ណាស់​ចាំ​ទទួល​បញ្ជា ចាំ​ធ្វើ​តាម​ដើម្បី​ផ្គាប់ផ្គុន​ចៅហ្វាយនាយ ដើម្បី​រក​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន​រៀងៗ​ខ្លួន ឬ​សម្រាប់​ក្រុម​បក្ខពួក។

ពាក្យ​ខ្មែរ​សាមញ្ញ​ថា អ្នក​មាន​អំណាច​និយាយ​មក​មួយ​ម៉ាត់​ងាប់ មួយ​ម៉ាត់​រស់ បើ​អ្នក​ដឹកនាំ​នោះ​កាន់​អំណាច​ផ្ដាច់ការ។

រឿង​នយោបាយ​ខ្មែរ​រវាង​អ្នក​ដឹកនាំ​កាន់​អំណាច​ដុះ​ស្លែ និង​អ្នក​ប្រឆាំង​អត់​អំណាច មក​ទល់​ពេលនេះ បាន​ក្លាយ​ជា​ការ​ប្រើ​ពាក្យ​សម្ដី​មោហៈ​ឆ្លងឆ្លើយ​ដាក់​គ្នា​ក្លាយ​ជា​ការ​អូស​ទាញ​គ្នា​ទាំង​ហ្វូង​ឲ្យ​និយាយ​តាម ឲ្យ​ត្រាប់ ឲ្យ​បន្ទរ​តាម​គ្នា​ដូច​សេក ដោយ​គ្មាន​ការ​គិត​ពិចារណា​ថា តើ​វាចា​ដែល​ខ្លួន​បន្ទរ​តាម​នោះ ពាក្យ​សម្ដី​ដែល​ខ្លួន​ត្រាប់​តាម​នោះ ជា​រឿង​ត្រូវ ឬ​ខុស​ផង។ សូម្បី​តែ​ព្រះពុទ្ធ​សមណគោតម ក៏​ទ្រង់​ប្រដៅ​មនុស្ស​លោក​ថា «កុំ​ទាន់​ជឿ​ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះពុទ្ធដីកា​យ៉ាង​នេះ​ឬ​យ៉ាង​នោះ បើ​ពុទ្ធ​សាវ័ក​មិន​ទាន់​រក​ឃើញ​រឿង​ហេតុ​ពិត​ដោយ​ខ្លួនឯង​នៅឡើយ​ទេ​នោះ»

ជម្លោះ​រឿង​ផ្ទាល់ខ្លួន​រវាង​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និង​មេដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ឈាន​ដល់​ចំណុច​ថា ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​មួយ​ចំនួន​កើត​មិនទាន់​ផង​ក៏​នាំគ្នា​ធ្វើ​ញត្តិ លិខិត​ថ្កោលទោស​តាម​លោក ហ៊ុន សែន ដែរ។ លិខិត​ញត្តិ​ពី​មនុស្ស​សាមញ្ញ គ្រហស្ថ​ស្វែងរក​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន​ដោយ​ព្យាយាម​យកចិត្ត​យក​ថ្លើម​លោក ហ៊ុន សែន ជា​រឿង​មួយ ប៉ុន្តែ​បើ​ញត្តិ ឬ​លិខិត​ចេញពី​គណៈសង្ឃ​ទាំង​ក្រុម គឺជា​រឿង​គួរ​ឲ្យ​ចាប់អារម្មណ៍​បំផុត ព្រោះ​ថា​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ជា​ប្រទេស​កាន់​ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែល​ព្រះសង្ឃ​គេ​ចាត់​ទុក​ជា​ព្រះអរហន្ត អ្នក​ឆ្ងាយ​ចាក​កិលេស តំណាង​ដល់​ព្រះ​សព្វញ្ញុពុទ្ធ។ សម្រាប់​ពុទ្ធសាសនិកជន​ខ្មែរ ព្រះសង្ឃ​ប្រៀប​បាន​នឹង​ពន្លឺ​ដែល​បំភ្លឺ​ពី​ផ្លូវ​ងងឹត​ទៅ​រក​ផ្លូវ​ភ្លឺ ពី​ផ្លូវ​ខុស​ទៅ​រក​ផ្លូវ​ត្រូវ ពី​ផ្លូវ​បាប​ទៅ​រក​ផ្លូវ​បុណ្យ និង​និព្វាន។

លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និង​លោក សម រង្ស៊ី

កំពូល​ព្រះសង្ឃ​នៅ​ស្រុក​ខ្មែរ​ក្នុង​គណៈ​សង្ឃនាយក​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា កាលពី​ថ្ងៃទី​២០ ខែ​តុលា បាន​រាយ​នាម​ចុះហត្ថលេខា​ថ្កោលទោស​លោក សម រង្ស៊ី បន្ទរ​តាម​លោក ហ៊ុន សែន ថា «ពូជ​ក្បត់​ជាតិ ៣​ជំនាន់» ដែល​សំដៅ​ដល់​ឪពុក​លោក សម រង្ស៊ី ផង គឺ​លោក សម សារី។ ព្រះនាម​ព្រះសង្ឃ​ទាំងនោះ​មាន​ជាអាទិ៍៖

  • សម្តេច​ព្រះ​អគ្គ​មហា​សង្ឃ​រាជាធិបតី ទេព វង្ស
  • សម្តេច​ព្រះ​មហាសុមេធាធិបតី នន្ទ ង៉ែត
  • សម្តេច​ព្រះ​ពោធិវ័ង្ស អំ លឹមហេង
  • សម្តេច​ព្រះ​វនរ័ត ណយ ច្រឹក
  • សម្តេច​ព្រះ​ឧត្តម​វង្សា មួង រ៉ា
  • សម្តេច​ព្រះ​ធម្មលិខិត សៅរ៍ ចន្ទថុល្ល
  • សម្តេច​ព្រះ​ឧត្តម​បញ្ញា ដួង ផង់
  • សម្តេច​ព្រះ​ឧត្តម​ចរិយា ឈឹង ប៊ុនណា
  • សម្តេច​ព្រះពុទ្ធ​ជ័យ​មុនី ឃឹម សន
  • សម្តេច​ព្រះ​ឧត្តម​មុនី ជា សំអាង
  • សម្តេច​ព្រះ​សក្យមុនី រ័ត្ន សារឿន។

    ពុទ្ធបរិស័ទ​ខ្មែរ​ខ្លះ​សួរ​ថា តើ​គណៈសង្ឃ​នាយក​ទាំងអស់​នេះ ព្រះអង្គ​មាន​ធ្លាប់​ចារ​លិខិត​ជម្រាប​លោក ហ៊ុន សែន អំពី​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋ ឃាតកម្ម រត់​ពន្ធ​មនុស្ស រត់​ពន្ធ​គ្រឿងញៀន ពុករលួយ ពាលាអាវ៉ាសែ រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​ដែល​កំពុង​តែ​បំផ្លាញ​សង្គម​ជាតិ​ពុទ្ធសាសនា​នោះ​ដែរ​ឬ​ទេ។

    ក្នុង​សៀវភៅ​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​និពន្ធ​ដោយ​សាស្ត្រាចារ្យ Roger Smith នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ Washington បោះពុម្ព​ដោយ​សាកលវិទ្យាល័យ Cornell មាន​ចំណងជើង​ថា «គោលការណ៍​នយោបាយ​ក្រៅ​ប្រទេស​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា (Cambodia’s Foreign Policy) នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៥» សរសេរ​ថា សម្តេច​ព្រះ​ប្រមុខ​រដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ បាន​បញ្ជូន​គណៈប្រតិភូ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ទៅ​ចូលរួម​កិច្ចប្រជុំ​សន្និសីទ​ក្រុង​ហ្សឺណែវ ប្រទេស​ស្វីស ឆ្នាំ​១៩៥៤ ដើម្បី​ពិភាក្សា​អំពី​វត្តមាន​កងទ័ព​ព្រៃ​វៀតមិញ នៅ​ក្នុង​ទឹកដី​ប្រទេស​កម្ពុជា ក្រោម​បញ្ជា​រដ្ឋការ​ក្រុង​ហាណូយ នៃ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​យៀកណាម ឬ​យៀកណាម​ខាងជើង​កុម្មុយនីស្ត។

    គណៈប្រតិភូ​ខ្មែរ​ដឹកនាំ​ដោយ​រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស ទេព ផន នៃ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ប៉ែន នុត ឆ្នាំ​១៩៥៤ លោក នង គិមនី រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ឃិម ទិត ឆ្នាំ​១៩៥៦ លោក សម សារី រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​អប់រំ​ជាតិ និង​ក្រោយ​មក​ជា​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ឆ្នាំ​១៩៥៦ បាន​ជំទាស់​នឹង​នាយ​គណៈប្រតិភូ​យៀកណាម​ខាងជើង រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស ផាំ វ៉ាន់ដុង ដែល​ចង់​ឲ្យ​រាជរដ្ឋាភិបាល​នៃ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ទទួល​យក​ទាហាន​យៀកមិញ​ឲ្យ​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​ក្នុង​ទ័ព​ជាតិ។ គណៈប្រតិភូ​ខ្មែរ​ជំទាស់​ដាច់ខាត​មិន​ព្រម​ទទួល ហើយ​ទាមទារ​អង្គ​សន្និសីទ​អន្តរជាតិ​បង្គាប់​ឲ្យ​ទ័ព​ព្រៃ​ទាំងអស់​ចេញ​ឲ្យ​ផុត​ពី​ទឹកដី​ខ្មែរ។

    ផាំ វ៉ាន់ដុង ទទូច​ថា បើ​មិន​យក​ទ័ព​យៀកមិញ​នៃ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​យៀកណាម ក៏​សុំ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រោយ​ឯករាជ្យ​ពី​បារាំង ទទួល​យក​ខ្មែរ​យៀកមិញ ជា​ខ្មែរ​ដូច​គ្នា ប៉ុន្តែ​ប្រតិភូ​ខ្មែរ​នៅតែ​មិន​ព្រម។ ក្នុង​គេហទំព័រ Wikipedia លោក សម សារី ជា​អ្នក​ជាតិ​និយម ជា​អ្នក​ស្នេហា​ជាតិ​មាតុភូមិ ប្រឹង​ជួយ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​ពី​នឹម​បរទេស ទាំង​បារាំង ទាំង​ពួក​យៀកមិញ។ លោក​ក៏​បាន​រួម​ចំណែក​ជួយ​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ បង្កើត​ចលនា និង​គណបក្ស​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម​ដែរ ប៉ុន្តែ​លោក​ក៏​ចង់​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ស្ថិត​នៅ​ជាមួយ​លោក​សេរី ដើរ​តាម​មាគ៌ា​ប្រជាធិបតេយ្យ។ ប៉ុន្តែ​សម្តេច​ព្រះ​ប្រមុខ​រដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ មាន​ព្រះទ័យ​ចង់​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ស្ថិត​ជា​ប្រទេស​អព្យាក្រឹត ខាង​ណា​ក៏​ត្រូវ ចង់​ទទួល​យក​ជំនួយ​ពី​ប្លុក​សេរី​ផង ពី​ប្លុក​កុម្មុយនីស្ត​ផង ពី​ប្លុក​សង្គម​និយម​ផង។

    ខណៈ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ប្រកាស​ក្ដែងៗ​ប្រាប់​ពិភពលោក​ថា ឯករាជ្យ​ក្រោយ​ពី​បារាំង​ចេញ​អស់ រាជរដ្ឋាភិបាល​ខ្មែរ​សុំ​ជំនួយ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ ពេល​ដែល​ទទួល​ជំនួយ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន ជូ អេនឡាយ សួរ​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ក្រៅ​សន្និសីទ​នៃ​ប្រទេស​មិន​ចូល​បក្ស​សម្ព័ន្ធ​នៅ​បានឌុង ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី នា​ឆ្នាំ​១៩៥៥ ដូច​ធ្វើ​ពើ​ថា៖ «សម្តេច​មាន​បន្ទូល​ថា អព្យាក្រឹតភាព តើ​មាន​ន័យ​ដូចម្តេច? បើ​ប្រកាន់​យក​អព្យាក្រឹតភាព ហេតុ​អ្វី​យក​ជំនួយ​លោក​សេរី? ឯករាជភាព​ជាតិ​ខ្មែរ​បាន​មក​ដោយ​ពលិកម្ម​នៃ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ មិន​មែន​បុគ្គល​ម្នាក់​នោះ​ទេ តែ​ដើរ​តាម​អគ្គមគ្គុទ្ទេសក៍​មួយ​អង្គ»

    រយៈកាល​ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មាន​ចេតនា​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ចូល​ប្លុក​សេអាតូ ប្លុក​កុម្មុយនីស្ត និង​សង្គម​និយម​បាន​សម្រុក​ផ្តល់​ជំនួយ​ឲ្យ​របប​ថ្មី​នៅ​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ក្រោយ។ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​១៩៦៥ ព្រះអង្គ​បាន​បញ្ជូន​ឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ ទៅ​ចុះហត្ថលេខា​យក​ជំនួយ​ពី​ចិន។ ក្រុង​ប៉េកាំង ចាប់ផ្តើម​គាំទ្រ​ចលនា​ប្រឆាំង​នឹង​មហាអំណាច​លោក​សេរី​ដឹកនាំ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នៅ​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ហើយ​ផ្តល់​ជំនួយ​សឹក​ដល់​កងទ័ព​ព្រៃ​យៀកណាម-យៀកកុង ធ្វើ​ចម្បាំង​បង្រួបបង្រួម​យៀកណាម​ខាងត្បូង និង​ខាងជើង។

    តាម​ឯកសារ​ចងក្រង​ដោយ​បណ្ឌិត Raoul Jenna នៅ​ថ្ងៃទី​២៩ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៦០ ក្រុង​ហាណូយ បាន​បញ្ជូន​ទាហាន ៨​ម៉ឺន​នាក់​តាម​ផ្លូវ​លំ ហូ ជីមិញ កាត់​ប្រទេស​លាវ​ភាគ​ខាងកើត មក​បោះ​ទីតាំង​ក្នុង​ទឹកដី​ខ្មែរ​ភាគ​ឦសាន​ជា​ទ័ព​ព្រៃ និង​រើស​ជនជាតិ​យៀកណាម​ខាងត្បូង​ឲ្យ​ចូលរួម​ច្បាំង​ជា​ទ័ព​ព្រៃ​យៀកកុង។ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ទ្រង់​ក៏​ធ្លាប់​បាន​តវ៉ា​ជា​រឿយៗ​អំពី​រឿង​យៀកណាម​ខាងជើង មក​តាំង​ទី​ក្នុង​ទឹកដី​ខ្មែរ បំពាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុង​ហ្សឺណែវ ឆ្នាំ​១៩៥៤។

    សារព័ត៌មាន​យៀកណាម​ខាងជើង ផ្សាយ​បទ​អត្ថាធិប្បាយ​ថា៖ រឿង​វត្តមាន​ទ័ព​យៀកណាម​ក្នុង​ទឹកដី​ខ្មែរ ជា​រឿង​ដែល​មិន​ទាន់​ចរចា​គ្នា​ចប់​នៅឡើយ​ទេ។ កាសែត​ចិន Jen Min Jeh Pao ចោទ​រាជរដ្ឋាភិបាល​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ នៅ​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​១៩៥៥ ថា ការ​ទទួល​ជំនួយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ជា​ការ​បំពាន​ធ្ងន់ធ្ងរ​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុង​ហ្សឺណែវ។ ទោះជា​យ៉ាង​នេះ​ក្តី ទាំង​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន ជូ អេនឡាយ ទាំង​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​យៀកណាម ផាំ វ៉ាន់ដុង សុទ្ធតែ​សន្យា​គោរព​អធិបតេយ្យ បូរណភាព​ទឹកដី និង​ព្រំដែន​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​ដូច​គ្នា។

    ការ​អនុវត្ត​គោលការណ៍​នយោបាយ​ការបរទេស​របៀប​ឃ្លីងឃ្លោង ទ្រេតទ្រោត​ម្តង​ខាង​ណេះ ម្តង​ខាង​ណោះ បែប​រេរា​មិន​ច្បាស់​ដូច្នោះ ប្លុក​កុម្មុយនីស្ត​គេ​បង្កើន​សម្ពាធ​លើ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ដែល​ទើប​នឹង​បាន​ឯករាជ្យ​ថ្មីៗ។ ទីបំផុត ឥទ្ធិពល​កុម្មុយនីស្ត​ជ្រៀត​ចូល​តាំងពី​សម័យ​ទើប​នឹង​បាន​ឯករាជ្យ​ពី​បារាំង រហូត​ដល់​សម័យ​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម។ សម្តេច​ព្រះ នរោត្តម សីហនុ ក៏​ធ្លាប់​មាន​បន្ទូល​ច្រើន​លើក​ច្រើនសា​អំពី​ក្តី​បារម្ភ​ថា ប្លុក​កុម្មុយនីស្ត​នឹង​មាន​ជ័យជម្នះ​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​នា​អនាគត ជាពិសេស​បារម្ភ​ការ​វាត​យក​ទឹកដី​ខ្មែរ​ពី​យៀកណាម​ខាងជើង។ ព្រះអង្គ​សម្រេច​អែប​កុម្មុយនីស្ត​ក្រែង​បាន​សុខ។

    ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៥៧-១៩៥៨ ព្រះអង្គ​បាន​ស្នើសុំ​ឲ្យ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចិន ជូ អេនឡាយ យក​ជនជាតិ​ចិន​ចេញពី​ស្រុក​ខ្មែរ​ឲ្យ​អស់ ព្រោះ​គេ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​មនោគមន៍​ក្រហម​តាម​សាលារៀន​ភាសា​ចិន។ ដំណាល​ពេល​គ្នា​នោះ ប្រទេស​សេរី សាធារណរដ្ឋ​យៀកណាម​ខាងត្បូង គាំទ្រ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក៏​ច្បាម​យក​កោះ​ខ្មែរ​មួយ​ចំនួន​ដែរ ដូចជា​កោះថ្មី កោះសេះ កោះ​អន្តាយ កោះ​តាគៀវ និង​កោះ​ពោធិ៍ ជាដើម។ រឿង​នេះ សម្តេច​បាន​បញ្ជូន​លោក សឺន សាន ទៅ​ជួប​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ឲ្យ​ជួយ​និយាយ​នឹង​រដ្ឋការ​ក្រុង​ព្រៃនគរ កុំ​ឲ្យ​វាយប្រហារ​ឈ្លានពាន​ប្រទេស​កម្ពុជា​តទៅទៀត។ លោក​មិន​បាន​រំឭក​បន្ទូល​សម្តេច​ដែល​ឲ្យ​រដ្ឋការ​ក្រុង​ព្រៃនគរ ប្រគល់​កោះ​ទាំងនោះ​មក​ខ្មែរ​វិញ​នោះ​ទេ មាន​ន័យ​ថា​លោក សឺន សាន មិន​បាន​ទាមទារ​តាម​សម្តេច​ទេ។

    រឿងរ៉ាវ​ក្នុង​ស្រុក និង​ក្រៅ​ស្រុក​ទាក់ទង​នឹង​គោលការណ៍​នយោបាយ ក៏​អាច​ជា​កត្តា​ជំរុញ​ឲ្យ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដូច​លោក សម សារី ស្វែងរក​វិធី​មធ្យោបាយ​សង្គ្រោះ​ប្រជាជាតិ​ខ្មែរ​មិន​ឲ្យ​ធ្លាក់​ក្នុង​រង្វង់​ឥទ្ធិពល​ប្លុក​កុម្មុយនីស្ត។ លោក​ស្កាត់​ទៅ​រក​លោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ព្រោះ​ថា​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ខ្លាច​ចាញ់​ឆ្នោត​លោក សឺង ង៉ុកថាញ់ ជាងគេ ព្រោះ​លោក​មាន​ប្រជាប្រិយភាព​ជាង​ព្រះអង្គ។

    ទោះជា​មាន​រឿង​អាស្រូវ​នៅ​ឯ​ស្ថានទូត​ខ្មែរ​នៅ​ក្រុង​ឡុងដ៍ ចក្រភព​អង់គ្លេស គ្រា​លោក​ធ្វើ​ជា​ឯកអគ្គរាជទូត​ក៏ដោយ លោក សម សារី មិន​បាន​ក្បត់​ជាតិ ឬ​កំណើត​របស់​លោក​ដូច​ពាក្យ​សម្ដី​គេ​ប្រើ ដើម្បី​ចោទ​លោក​នោះ​ដែរ។ លោក​បាន​សារភាព​អំពី​កំហុស​ឆ្គង​ដែល​កើតមាន​ជា​រឿង​អាស្រូវ​ក្នុង​ស្ថានទូត​ខ្មែរ​នៅ​ក្រុង​ឡុងដ៍​អំឡុង​ឆ្នាំ​១៩៥៨។ លោក​មិន​បាន​ស៊ីញេ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ច្រៀក ឆ្វៀល កាត់​ដី លក់​ទឹកដី លក់​ព្រៃ​ឲ្យ​បរទេស​ណា​ដូច​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ទេ។

    សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដឹកនាំ​នគរ​ដោយ​ប្រើ​កណ្ដាប់ដៃ​ដែក​ចាប់​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ប្រឆាំង​ក្នុង​រឿង​ជាតិ យក​ទៅ​បាញ់​ចោល​ដោយ​ចោទ​ថា​ក្បត់​ជាតិ មាន​ដូចជា​ចោទ ចាប់​ដាក់​គុក​លោក នង សួន ជាដើម។ ព្រះអង្គ​ហៅ​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ខ្លះ​ថា ខ្មែរក្រហម ខ្លះ​ទៀត​ថា ខ្មែរ​ខៀវ ហើយ​អាមាត្យ​នាហ្មឺន​ខ្ញុំ​រាជការ​ជុំវិញ​ព្រះអង្គ​រង់ចាំ​ចែចូវ​បន្ទរ​លាប​ពណ៌ ថ្កោលទោស។

    តាម​និយមន័យ​ខ្លឹមសារ​អក្សរសាស្ត្រ​ខ្មែរ ហៅថា​ខេមរភាសា ពាក្យ​ថា ក្បត់​ពី​សម័យ​បុរាណ គឺ​ក្បត់​ផែនដី មិន​មែន​ក្បត់​ជាតិ ឬ​កំណើត​នោះ​ទេ។ ក្នុង​វចនានុក្រម​សម្តេច​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យ​ថា​ក្បត់ មាន​ន័យ​ថា៖ (ក្បត់) (កិ.) ធ្វើការ​ដោយ​ឧបាយ​ដោយ​កល​កំបាំង ក្នុង​បំណង​ឲ្យ​បាត់បង់​ខ្លួន​អ្នក​ដទៃ, ឬ​អ្នក​ដែល​ត្រូវ​ជួយ ត្រូវ​ទំនុក​បម្រុង, ពុំ​នោះ​ធ្វើ​បំផ្លាញ​មនុស្ស​ដែល​ជា​មិត្រ: – ក្បត់​ផែនដី គឺ​ដណ្ដើម​យក​រាជសម្បត្តិ ឬ​ចូល​សមគំនិត​នឹង​អ្នក​បរទេស​នាំ​គេ​ចូល​មក​លុកលុយ​សង្កត់​សង្កិន​ដែន, ប្រទេស​របស់​ខ្លួន។

    ដោយសារតែ​ផែនដី​វា​ធំ វា​ជា​ប្រទេស ហើយ​ម្ចាស់​ដី​ជា​ក្សត្រ ប្រែ​ថា មេ ស្រែ ឬ​មហាក្សត្រ មេស្រែ​ធំ ឬ​ស្តេច កាលណា​មាន​មនុស្ស​ក្បត់​នឹង​ស្តេច គឺ​ស្មើ​នឹង​ក្បត់​ផែនដី។ បើ​ក្បត់​បុគ្គល គឺ​មិនមែន​មាន​ន័យ​ថា​ក្បត់​ជាតិ​នោះ​ទេ។ មនុស្ស​ម្នាក់​អាច​ក្បត់​នឹង​មិត្តភ័ក្ដិ ប៉ុន្តែ​មិនមែន​ក្បត់​ជាតិ ឬ​កំណើត​នោះ​ឡើយ។ បើ​យក​ន័យ​តាម​ភាសា​អង់គ្លេស​វិញ ក្បត់​ជាតិ treason តាម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាម​ច្បាប់ គឺ​សំដៅ​ការ​សមគំនិត គប់គិត ប្រគល់​ទឹកដី​ឲ្យ​បរទេស សហការ​នឹង​បរទេស ធ្វើ​គិញ​ស៊ើបការណ៍​បម្រើ​បរទេស​ឲ្យ​បំផ្លាញ​ជាតិ ឬ​កំណើត​របស់​ខ្លួន។

    លោក សម សារី (ឆ្វេង)

    លោក សម សារី បង្កើត​ចលនា​ជំទាស់​ប្រកួត​ជាមួយ​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ហៅថា​រាស្ត្រាធិបតេយ្យ ដើម្បី​ប្រមូល​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ក្រោយពី​រាជរដ្ឋាភិបាល​កោះហៅ​លោក​ពី​ប្រទេស​អង់គ្លេស​វិញ។ លោក សម សារី បារម្ភ​អំពី​សន្តិសុខ និង​សុវត្ថិភាព មិន​ខុសពី​លោក ហ៊ុន សែន រត់​ទៅ​ស្រុក​យៀកណាម នា​ឆ្នាំ​១៩៧៧ គេច​ពី ប៉ុល ពត នោះ​ទេ។ នៅ​រវាង​ឆ្នាំ​១៩៦២-៦៣ លោក​រត់​ទៅ​ស្រុក​យៀកណាម​ខាងត្បូង បន្ទាប់​មក​ទៅ​ប្រទេស​ថៃឡង់ដ៍ ហើយ​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​ឃាត​លោក​នៅ​ប្រទេស​លាវ។

    កិច្ចព្រមព្រៀង​ហ្សឺណែវ ឆ្នាំ​១៩៥៤ មាត្រា​២ និង​សេចក្តី​ប្រកាស​គោលការណ៍​នយោបាយ​អព្យាក្រឹតភាព​នៃ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ឆ្នាំ​១៩៦២ មាត្រា​៤ តម្រូវ​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ឯករាជ្យ ដាច់ខាត​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ទីតាំង​ទ័ព​បរទេស ព្រមទាំង​ទីប្រឹក្សា បុគ្គលិក អ្នក​បច្ចេកទេស​យោធា​គ្រប់​ទ្រង់ទ្រាយ និង​ចង​សម្ព័ន្ធភាព​យោធា​ជាមួយ​បរទេស​ឡើយ។

    ទោះជា​យ៉ាងនេះ​ក្តី រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ដែល​ក្រោម​ព្រះ​អគ្គមគ្គុទ្ទេសក៍​នៃ​សម្តេច​ព្រះ នរោត្តម សីហនុ យក​ជំនួយ​ចិន បាន​កម្រៃ ១០% ផ្តល់​ទៅ​ឲ្យ​ទ័ព​ព្រៃ​យៀកណាម​ខាងជើង-យៀកកុង និង​ឲ្យ​ទ័ព​ព្រៃ​បរទេស​បោះ​ទីតាំង​ក្នុង​ទឹកដី​ខ្មែរ ប៉ុន្តែ​នៅតែ​ប្រកាស​ក្ដែងៗ​អំពី​អព្យាក្រឹតភាព។

    បច្ចុប្បន្ន​នេះ គោលការណ៍​នយោបាយ​បរទេស​នៃ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក ហ៊ុន សែន ក៏​ព្យាយាម​ដើរ​លើ​គន្លង ឬ​ដើរ​ស្រប​តាម​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ពី​ទសវត្ស​១៩៥០-១៩៦០ ដែរ គឺ​ប្រកាស​ក្ដែងៗ​អំពី​អព្យាក្រឹតភាព ប៉ុន្តែ​លួច​ចង​សម្ព័ន្ធភាព​យោធា​នឹង​បរទេស ឲ្យ​បរទេស​មាន​ទីតាំង​ក្នុង​ទឹកដី​ខ្មែរ។

    គោលនយោបាយ​គ្រា​នោះ​នាំ​មក​នូវ​គ្រោះ​មហន្តរាយ​ជា​សង្គ្រាម​ឈ្លានពាន​ឆ្នាំ​១៩៧០ ពី​ទ័ព​ព្រៃ​យៀកណាម​ខាងជើង-យៀកកុង ការ​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​ពី​មហាអំណាច​សហរដ្ឋ​អាមេរិក នាំ​មក​នូវ​របប​កុម្មុយនីស្ត​ខ្មែរក្រហម ជ្រោមជ្រែង ហ្វឹកហ្វឺន​ដោយ​ទ័ព​ព្រៃ​ក្រុង​ហាណូយ ឲ្យ​ឡើង​កាន់​អំណាច ហើយ​ក៏​មាន​ការ​សម្លាប់​ខ្មែរ​យ៉ាង​រង្គាល រួច​បន្ទាប់​មក ក្រុម​ខ្មែរ​យៀកមិញ​ក្រហម​នាំ​ចៅហ្វាយ​ចាស់​មក​ត្រួតត្រា​ស្រុក​ខ្មែរ​ទៀត​ដដែល។

    វិធី​ដែល​បរទេស​ចង់​យក​ប្រទេស​កម្ពុជា​មិន​បាន​សម្រេច​នា​សម័យ​នោះ គេ​បាន​សម្រេច​ជា​ស្ថាពរ​នា​សម័យ​ក្រោយ​មក​ដោយសារ​អរក្ខកម្ម ឬ​ការ​មិន​ថែរក្សា (ទ្រព្យ) ព្រោះ​មាន​ខ្មែរ​មួយ​ក្រុម​រួម​គ្នា​ក្បត់​កំណើត​របស់​ខ្លួន​ទៅ​ជួយ​បម្រើ​ការពារ​ប្រយោជន៍​បរទេស ដើម្បី​អំណាច​ផ្ទាល់ខ្លួន។ ខ្មែរ​ណា​ជំទាស់​នឹង​មិច្ឆាទិដ្ឋិ​នេះ រដ្ឋអំណាច​លោក ហ៊ុន សែន ប្រកូក​ប្រកាស​ឲ្យ​ទៅ​ជា​អាខ្យាន ឬ​រឿង​តំណាល​តៗ​គ្នា រួច​ចោទ​ថា​ជា​អំពើ​ក្បត់​ជាតិ។

    ឥឡូវ​នេះ ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​មួយ​ភាគ ទាំង​បណ្ឌិត ទាំង​គណៈសង្ឃ​នាយក មើល​មិន​ឃើញ​សច្ចភាព​នៅ​ចំពោះ​មុខ ចំពោះ​ព្រះភ័ក្ត្រ​ទេ មិន​បាន​ត្រងត្រាប់​ស្តាប់ ប្រតិបត្តិ​តាម​ព្រះពុទ្ធដីកា​ដែល​ប្រដៅ​មនុស្ស​ជាតិ​ទេ បែរ​ជា​នាំគ្នា​ត្រសង​ទៅ​ត្រាប់​អ្នក​ដឹកនាំ​អសីលធម៌​ទៅវិញ។

    ព្រះពុទ្ធ​ប្រដៅ​ថា៖ «កុំ​ជឿ​អ្វី​មួយ​ព្រោះ​តែ​ឮ​តៗ​គ្នា ឮ​គេ​និយាយ ឬ​ពោល​របៀប​ក្អែក​មួយ​ក្អែក​ដប់ ប៉ុន្តែ​បន្ទាប់ពី​សង្កេត​គយគន់ និង​វិភាគ ហើយ​ឃើញ​ថា​វា​ដូច​ការ​ពិចារណា​មែន​នោះ សឹម​ទទួល​យក​មក​ដាក់​នឹង​ខ្លួន​រៀង​រហូត​ទៅ ដើម្បី​ប្រយោជន៍​យើង​ទាំងអស់​គ្នា»

    បើ​ធម្មបាល ធម្មរក្ខិត ឬ​អ្នក​រក្សា​ធម៌​ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា​បែប​ហិនយាន បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​អំពី​អគតិ​ភាព​ពីរ​យ៉ាង​ក្នុង​អគតិ​ទាំង​បួន គឺ​មោហាគតិ ឬ​សេចក្តី​លម្អៀង​ព្រោះ​ល្ងង់ ពុំ​យល់​ការ​ខុស​ត្រូវ និង​ភយាគតិ ឬ​សេចក្តី​លម្អៀង​ព្រោះ​ខ្លាច​បុណ្យ ខ្លាច​អំណាច ឬ​ខ្លាច​ចិត្ត​អ្នក​ដទៃ តើ​អ្នក​ដែល​ហៅថា​ធម្មមាមកៈ ប្រព្រឹត្ត​ផ្លូវ​ត្រូវ​ឬ​ទេ បើ​គណៈ​សង្ឃនាយក​ប្រាសចាក​ព្រហ្ម​វិហារធម៌ ឧបេក្ខា ឬ​ការ​ផ្សាយ​សេចក្តី​ស្មោះស្ម័គ្រ​ទៅ​រក​សព្វ​សត្វ​បាត់​ទៅ​ហើយ​នោះ? តើ​អរិយសាវ័ក​ទាំងឡាយ​គួរ​ប្រតិបត្តិ​តាម​ព្រះពុទ្ធដីកា​បែប​ណា បើ​អ្នក​កាន់​សីល​៥-៨-១០ ពោល​ពាក្យ​ឥត​ការពិត? ឬ​មួយ​ចង់​ដូច​សង្ឃ​ខ្លះ​មាន​ថេរ​ដីកា​ថា៖ អាបត្តិ​ដាច់ មិន​ចេះ​ត!!!

    រូប​ខ្ញុំ​ព្រះករុណា ទូលបង្គំ ខ្ញុំ​បាទ​គ្មាន​ចម្លើយ​ប្រគេន ថ្វាយ និង​ជូន​ជ្រាប​បាន​ឡើយ​រឿង​នេះ៕

    © 2024, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

    អត្ថបទទាក់ទង

    អត្ថបទអានច្រើន

    សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស