អតីតអ្នកទោសនយោបាយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចរចាជាមួយនឹងសហភាពអឺរ៉ុប ដោយស្មោះត្រង់ ដើម្បីទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលត្រូវបានគេកាត់ផ្តាច់ត្រឡប់មកវិញ ជាជាងការធ្វើឫកពារខែងរ៉ែងពីខាងក្រៅ។
អតីតអ្នកទោសនយោបាយ លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី១៩ ធ្នូ នេះថា ការប្រកាសជំហររបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនយកអធិបតេយ្យជាតិរបស់ខ្លួនទៅដោះដូរនឹងជំនួយបរទេស ដែលជារឿយៗលោកតែងសំដៅដល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺជារឿងត្រឹមត្រូវ ត្បិតអធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសជាតិមួយមិនមែនមានតម្លៃត្រឹមតែដោះដូរនឹងជំនួយរបស់បរទេសណាមួយនោះទេ ទោះក្នុងលក្ខខណ្ឌណាក៏ដោយ។
លោកបន្ថែមថា ចំណែកសហភាពអឺរ៉ុប ក៏មិនដែលទាមទារឱ្យកម្ពុជាដាក់អធិបតេយ្យជាតិរបស់ខ្លួនឱ្យគេត្រួតត្រា ទើបគេសុខចិត្តផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដល់កម្ពុជានោះដែរ ប៉ុន្តែសហភាពអឺរ៉ុបគ្រាន់តែទាមទារឱ្យកម្ពុជាធានាឱ្យបាននូវការអនុវត្តសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ និងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប៉ុណ្ណោះ។
លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា នៅពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដល់កម្ពុជា គេនិយាយតែពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការធានាឱ្យបាននូវការអនុវត្តតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ ហើយនៅពេលដែលគេកាត់ផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០% ពីកម្ពុជាកាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ ក៏គេលើកឡើងតែពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែរ។
លោកបន្ថែមថា សហភាពអឺរ៉ុបមិនបានទាមទារយកអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាទៅត្រួតត្រាមុននឹងផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធមកដល់កម្ពុជានោះឡើយ។
អតីតអ្នកទោសនយោបាយរូបនេះទាមទារឱ្យកម្ពុជាវែកញែកឱ្យបានច្បាស់លាស់ថា តើកិច្ចការណាខ្លះដែលចាត់ទុកជាអធិបតេយ្យជាតិកម្ពុជា ហើយកិច្ចការណាខ្លះដែលចាត់ទុកជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវអនុវត្តក្នុងការធានានូវការប្រើប្រាស់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីកុំឱ្យមានការបកស្រាយដោយការភ័ន្តច្រឡំ ឬការបកស្រាយក្នុងចេតនាប្រជាភិថុតិណាមួយជុំវិញការជំរុញស្នើសុំឱ្យមានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះបន្តទៀត។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីតំណាងជាន់ខ្ពស់នៃសហភាពអឺរ៉ុបទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស ទម្លាយនូវជំនួបរបស់ខ្លួនជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាមួយជុំវិញការចង់បានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA សម្រាប់កម្ពុជាឡើងវិញនៅពេលនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ តំណាងជាន់ខ្ពស់នៃសហភាពអឺរ៉ុបទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងគោលនយោបាយសន្តិសុខ លោក Josep Borrell បានសរសេរលើបណ្ដាញសង្គមធ្វីតធឺរបស់ខ្លួនថា លោកបានជួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់កម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន ដែលបានពិភាក្សាគ្នាអំពីទំនាក់ទំនងសហភាពអឺរ៉ុបជាមួយនឹងកម្ពុជា ក្នុងការជួយផ្តល់នូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ឱ្យបានពេញលេញឡើងវិញ និងជុំវិញដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតជាតិនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងជំនួបជាមួយពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងទីក្រុងប្រ៊ុចសែល កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ លោក ហ៊ុន សែន ព្រមានថា លោកបានដាក់បម្រាមមិនឱ្យមន្ត្រីរបស់ខ្លួនណាម្នាក់លាដៃសុំជំនួយពីនរណាម្នាក់ពេលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញឡើយ។ លោកបន្ថែមថា ប្រសិនបើប្រទេសនោះចង់រកស៊ីជាមួយកម្ពុជា គឺអាចរកស៊ីជាមួយគ្នាបាន ប៉ុន្តែលោកមិនយកឯករាជភាព អធិបតេយ្យភាព ជាថ្នូរនឹងជំនួយ ឬប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធណាទាំងអស់។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ សមាជិកសភាសហភាពអឺរ៉ុបចំនួន ១៣ប្រទេសដែលមកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ និងប្រទេសស៊ុយអែត ជាដើម បានចេញលិខិតរួមគ្នាមួយទៅកាន់ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប លោក ស្ហាល មីឈែល (Charles Michel) និងតំណាងជាន់ខ្ពស់នៃសហភាពអឺរ៉ុបទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស លោក Josep Borrell ដោយទាមទារឱ្យកម្ពុជាបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់លាស់នូវការធានាចំពោះការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សរបស់ខ្លួនឱ្យស្របតាមខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីឈានទៅរកការរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) ដែលជាប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទៅថ្ងៃមុខ។
កាលពីដើមខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% ពីកម្ពុជា សម្រាប់ការនាំចេញមុខទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប ក្នុងនោះគឺមានទំនិញរបស់កម្ពុជាចំនួន ៤០មុខ ភាគច្រើនជាសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរ ជាដើម ដែលមានតម្លៃ ១ពាន់លានអឺរ៉ូក្នុង ១ឆ្នាំៗ ដែលត្រូវបង់ពន្ធប្រមាណ ១០០លានដុល្លារអាមេរិកដើម្បីអាចនាំចូលទៅកាន់ទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបបាន។
ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% នេះ ជាជំហានដំបូងរបស់សហភាពអឺរ៉ុបតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែគណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុបនៅតែបើកផ្លូវឱ្យកម្ពុជាអាចទទួលបានផលអនុគ្រោះពន្ធនេះវិញ ប្រសិនបើកម្ពុជាធ្វើតាមការទាមទាររបស់ខ្លួន នោះគឺកម្ពុជាត្រូវធានាឲ្យបាននូវការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងបញ្ឈប់ការបិទសិទ្ធិសេរីភាពលើអ្នកតវ៉ាបញ្ចេញមតិ ជាដើម៕