 រហូតដល់ ២៤ខែ (២ឆ្នាំ) តាមនីតិវិធីរបស់តុលាការកន្លងមក គឺជានីតិវិធីដែលប្រាសចាកនឹងខ្លឹមសារច្បាប់ដែលបានចែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។){kind=link}
សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អាដហុក ចាត់ទុកការឃុំខ្លួនជនសង្ស័យដោយប្រើរយៈពេលយូរចាប់ពី ៦ខែ (កន្លះឆ្នាំ) រហូតដល់ ២៤ខែ (២ឆ្នាំ) តាមនីតិវិធីរបស់តុលាការកន្លងមក គឺជានីតិវិធីដែលប្រាសចាកនឹងខ្លឹមសារច្បាប់ដែលបានចែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
សមាគមអាដហុក បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ថា ខ្លួនបានចូលរួមឃ្លាំមើលសវនាការជិត ២០០សវនាការ (១៧៥សវនាការ) នៅក្នុងរាជធានី-ខេត្តចំនួន២០ ក្នុងរយៈពេលកន្លងមកនេះ។ ក្នុងចំណោមសវនាការចំនួន ១៧៥ករណីនេះ គឺមានបទឧក្រិដ្ឋចំនួន ១៣៧ករណី និងបទមជ្ឈិម ៣៨ករណីផងដែរ ដែលមានជនរងគ្រោះជាជនជាប់ចោទសរុបជាង ១ពាន់នាក់ (១១៦៥នាក់) ក្នុងនោះមានជនជាប់ចោទជាង ១១៤២នាក់ ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន។
អាដហុក អំពាវនាវឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ពិនិត្យដាក់វិធានការច្បាស់លាស់ចំពោះការអនុវត្តរបស់ចៅក្រម និងតំណាងអយ្យការទាំងឡាយណាដែលអនុវត្តផ្ទុយនឹងគោលបំណងមាត្រា២០៨ និងមាត្រា២០៩ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ២០០៧ ដែលបានចែងអំពីថេរវេលានៃការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន។
ជាងនេះទៀត ក្រសួងយុត្តិធម៌ក៏ត្រូវតែពិនិត្យ និងដាក់ពិន័យរដ្ឋបាលធ្ងន់ធ្ងរដល់ចៅក្រម និងតំណាងអយ្យការដែលមានការយឺតយ៉ាវចំពោះដំណើរការសវនាការផងដែរ ដែលកន្លងមកគឺមានភាពយឺតយ៉ាវស្ទើរគ្រប់សវនាការចាប់ពីជាង ១ម៉ោងរហូតដល់ ២ម៉ោងឯណោះ ហើយក្រសួងយុត្តិធម៌ក៏ត្រូវពិនិត្យមើលអំពីចន្លោះប្រហោងនៃការអនុវត្តនីតិវិធីរបស់ចៅក្រម និងតំណាងអយ្យការដែលបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនមិនបានក្រឹត្យក្រមតាមច្បាប់សព្វថ្ងៃនេះដែរ។
ក្រៅពីការឃុំខ្លួនជនសង្ស័យដោយប្រើរយៈពេលយូរ ក៏នៅមានបញ្ហាជាច្រើនផ្សេងទៀតដែរទាក់ទិននឹងនីតិវិធីរបស់តុលាការសព្វថ្ងៃនេះ ដូចជា៖
- ការរារាំងមិនឱ្យមានការចូលរួមស្តាប់ ឬបណ្តេញសាធារណជន និងអ្នកសារព័ត៌មានចេញពីបន្ទប់សវនាការ
- មិនបានពន្យល់លម្អិតអំពីសិទ្ធិមានមេធាវី ឬសិទ្ធិការពារខ្លួន
- មិនបានពន្យល់លម្អិតអំពីសិទ្ធិមិនឆ្លើយ
- និងមិនបានពន្យល់លម្អិតអំពីសិទ្ធិមិនបង្ខំឲ្យសារភាពកំហុស ជាដើម។
ជាងនេះទៅទៀត៖
- មិនបានពន្យល់លម្អិតអំពីសិទ្ធិការសន្មតទុកជាមុនថាគ្មានទោស
- ជនជាប់ចោទពាក់ឯកសណ្ឋានពន្ធនាគារអំឡុងពេលសវនាការ
- ជនជាប់ចោទជាប់ខ្នោះដៃអំឡុងពេលសវនាការ
- ព្រះរាជអាជ្ញាស្រែកសម្លុតពេលជនជាប់ចោទមិនឆ្លើយ
- ចៅក្រមជំនុំជម្រះប្រាប់ឲ្យជនជាប់ចោទសុំទោស
- ចៅក្រម ឬតំណាងអយ្យការសម្ដែងអាកប្បកិរិយាសម្លុតគំរាមជនជាប់ចោទ
- ចៅក្រម ឬតំណាងអយ្យការចាកចេញពីបន្ទប់អំឡុងពេលសវនាការ
- តុលាការលើកពេលប្រកាសសាលក្រមដោយមិនបញ្ជាក់កាលបរិច្ឆេទ
- ព្រមទាំងមានបញ្ហាជាច្រើនស្ទើររាប់មិនអស់ផ្សេងទៀតផងដែរ។
របាយការណ៍របស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ដែលបានចេញផ្សាយជាសាធារណៈនេះ ធ្វើឡើងទន្ទឹមគ្នានឹងលោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ដែលបានបើកកិច្ចប្រជុំពិនិត្យលើការរៀបចំយន្តការសម្រាប់ដឹកនាំ និងអនុវត្តយុទ្ធនាការដើម្បីជំរុញ និងពន្លឿនការដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការ និងយុទ្ធនាការត្រួតពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ សំដៅពង្រឹង និងលើកកម្ពស់គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាផងដែរ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមករា។
ទាក់ទិននឹងភាពមិនប្រក្រតីក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ប្រទេសកម្ពុជានេះ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក រ៉ុង ឈុន ធ្លាប់បានអះអាងកាលពីពេលកន្លងទៅថា អំឡុងពេលដែលលោកត្រូវបានតុលាការឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលជាង ១ឆ្នាំ កាលពីពេលកន្លងទៅនោះ លោកបានសង្កេតឃើញថា ប្រព័ន្ធច្បាប់នៅកម្ពុជាគ្រាន់តែជាទីផ្សារទិញលក់រឿងក្តីយ៉ាងអនាធិបតេយ្យប៉ុណ្ណោះ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមត្អូញត្អែរថា បច្ចុប្បន្ននេះ ស្ថាប័នដែលជាសសរស្ដម្ភធំៗទាំង៣ របស់ជាតិ គឺស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងស្ថាប័នតុលាការ បានក្លាយជាឧបករណ៍របស់បក្សកាន់អំណាចទាំងស្រុងទៅហើយ ដូច្នេះ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជានឹងបម្រើតែបក្ខពួកអ្នកមានអំណាចប៉ុណ្ណោះ ខណៈពលរដ្ឋស្លូតត្រង់នឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ដែលដឹកនាំដោយបក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃនេះគ្រប់គ្នាជាមិនខាន។
ចំណែកអតីតប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) លោក ប៉ា ងួនទៀង ធ្លាប់បានរិះគន់កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ពលរដ្ឋខ្មែរស្ទើរតែទូទាំងប្រទេសសុទ្ធសឹងតែបានរងនូវភាពអយុត្តិធម៌ក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ ព្រោះថា ប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាគ្រាន់តែជាសេនាធិការនយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាចប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាស្ថាប័នធានាយុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋរងគ្រោះនោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា ទោះមានអំពើអយុត្តិធម៌ ដូចជាការរំលោភដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋ ការបង្ក្រាបដើម្បីបិទសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជននានាដែលកាត់ទោសដោយប្រើច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌដែលប្រាសចាកពីខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងការបង្កើតឱ្យមានអំពើនិទ្ទណ្ឌភាពលើឃាតកម្មក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់នាពេលកន្លងមកក៏ដោយ ក៏តុលាការក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនអាចរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះបានដែរ។
គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (The World Justice Project) បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនស្ដីពីនីតិរដ្ឋសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ ថា កម្ពុជាបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខទី១៤១ ក្នុងចំណោម ១៤២ប្រទេស ដែលមាននីតិរដ្ឋទាបបំផុត ដោយសារតែគេរកឃើញថា ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគ្មានតម្លាភាព មានការគំរាមកំហែងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ និងការមិនធានាបាននូវប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ខ្លួន ជាដើម៕