សាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញ សម្រេចលើកយកសំណុំរឿងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ទៅបើកសវនាការនៅថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខបន្តទៀត ខណៈសវនាការនៅថ្ងៃអង្គារ ទី៣០ មករា នេះ មិនបានជជែកវែកញែកអ្វីជាដុំកំភួននោះទេ ក្រៅតែពីការកំណត់របៀបវារៈមួយចំនួនសម្រាប់សវនាការលើកក្រោយ ដែលតម្រូវឲ្យបើកសវនាការលើសំណុំរឿងនេះចំនួន ៩ដង គឺត្រូវធ្វើឡើង ២ដងក្នុង ១ខែ នៅរៀងរាល់ព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។
សាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ បានបើកសវនាការលើសំណុំរឿងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដែលរងការចោទប្រកាន់ពីបទ «ក្បត់ជាតិ» ដោយសាលាដំបូងក្រុងភ្នំពេញ កាលពីដើមខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ ហើយក្នុងសវនាការកាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ទី៣០ មករា នេះ ក៏មានមេធាវីការពារក្តីរបស់លោកពីររូបដែរ គឺលោក អាង ឧត្តម និងអ្នកស្រី ម៉េង សុភារី។
សវនាការនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោក កឹម សុខា ប្តឹងជំទាស់ទៅកាន់សាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញកាលពីដើមខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ បន្ទាប់ពីសាលាដំបូងប្រកាសសាលក្រមកាត់ទោសលោកពីបទក្បត់ជាតិ និងសម្រេចឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះរយៈពេល ២៧ឆ្នាំ។
មេធាវីការពារក្តីប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអ្នកស្រី ម៉េង សុភារី បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ថា សវនាការលើកដំបូងនៅសាលាឧទ្ធរណ៍ថ្ងៃនេះ (ថ្ងៃអង្គារ ទី៣០ មករា) តុលាការមិនទាន់បានសាកសួរអ្វីច្រើនទេ គ្រាន់តែកំណត់របៀបវារៈការងារខ្លះប៉ុណ្ណោះ ក្នុងនោះ តុលាការសម្រេចថានឹងបើកសវនាការលើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ចំនួន ៩ដង គឺត្រូវធ្វើឡើង ២ដងក្នុង ១ខែ នៅរៀងរាល់ព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។
អ្នក ម៉េង សុភារី បញ្ជាក់ថា ក្រៅពីការកំណត់កាលបរិច្ឆេទបើកសវនាការ តុលាការក៏បានកំណត់ជាអក្សរតាងសម្រាប់ប្រទេស ឈ្មោះអង្គការសមាគម និងឈ្មោះបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងនេះផងដែរ សម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងសវនាការលើកក្រោយ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ចុងក្រោយ ចៅក្រមបានអានរបាយការណ៍ និងប្រកាសបញ្ចប់សវនាការនេះតែម្តង ដោយសារតែអស់ពេលវេលា។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ លោក កឹម សុខា ប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញផ្ដន្ទាទោសចំនួន ២៧ឆ្នាំ ដោយឃុំខ្លួននៅក្នុងផ្ទះ ក្រោមបទចោទក្បត់ជាតិ តាមមាត្រា៤៣៩ និងមាត្រា៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ព្រមទាំងដកហូតសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយទាំងអស់។
ជុំវិញសវនាការនេះ នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Right Watch) លោក Phil Robertson បានសរសេរសារខ្លីមួយលើបណ្ដាញសង្គម Twitter របស់លោកថា សេចក្តីសម្រេចនៅថ្ងៃទី៣០ មករា នេះរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងការបដិសេធមិនដកការរឹតបន្តឹងការចូលសួរសុខទុក្ខរបស់មេធាវីរបស់លោក កឹម សុខា បង្ហាញជាថ្មីម្តងទៀតថា គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ក្នុងការដោះស្រាយរបស់តុលាការលើសំណុំរឿងក្បត់ជាតិដោយគ្មានមូលដ្ឋាន គឺមិនដែលត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ។
លោកបន្តថា គ្មានប្រទេសណាដែលគេគោរពនូវស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ តម្រូវឲ្យក្រុមមេធាវីដែលត្រូវពិភាក្សាផ្លូវច្បាប់ជាមួយកូនក្តីរបស់ខ្លួន ត្រូវតែសុំការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញានោះទេ។
លោក Phil Robertson អះអាងថា ការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា និងសមាជិកបក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀតអំពីការចោទប្រកាន់ដោយហេតុផលនយោបាយគួរឱ្យអស់សំណើចនោះ បានបង្ហាញពីការខ្វះឯករាជ្យពេញលេញនៃប្រព័ន្ធតុលាការរបស់កម្ពុជា។ លោកបន្តថា នេះក៏ជាការបង្ហាញពីរបៀបដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់កម្ពុជា មិនបានធ្វើអ្វីសោះដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះនីតិរដ្ឋ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសដែរ។
លោក Phil Robertson អះអាងថា ដៃគូជំនួយ និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជា គួរតែថ្កោលទោសជាសាធារណៈចំពោះភាពអយុត្តិធម៌មកលើលោក កឹម សុខា ហើយពួកគេត្រូវបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ប្រាប់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ថានឹងមិនមានពាណិជ្ជកម្មដូចធម្មតាណាមួយឡើយ រហូតដល់លោក កឹម សុខា ត្រូវបានដោះលែង។
ចំណែកប្រធានក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជា លោក ហុង លីម បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី២៩ មករា ថា លទ្ធផលនៃសវនាការជំនុំជម្រះសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ដោយសាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃអង្គារ ទី៣០ មករា នេះ គឺជាភស្តុតាងមួយទៀតដែលបញ្ជាក់អំពីស្តង់ដារយុត្តិធម៌ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា និងជាឆន្ទៈនយោបាយនៃរបបគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងបន្តពីឪពុកទៅកូនសម្រាប់អាណត្តិថ្មីនេះ។
ប្រធានក្រុមអ្នកតស៊ូមតិកម្ពុជារូបនេះ អំពាវនាវឱ្យសាលាឧទ្ធរណ៍ក្រុងភ្នំពេញឈរលើគោលការណ៍ឯករាជ្យ និងមានវិជ្ជាជីវៈជុំវិញដំណើរការសវនាការជំនុំជម្រះក្តីលើសំណុំរឿងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដើម្បីលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា រួមទាំងរួមចំណែកលើកស្ទួយប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាផងដែរ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ ក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៅវិមានសន្តិភាព មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ករណីលោក កឹម សុខា អាចនឹងត្រូវអូសបន្លាយពេល ៤ឆ្នាំទៀត គឺត្រូវពន្យាររហូតដល់ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ខណៈឆ្នាំ២០២៤ នេះគឺជាពេលវេលាត្រឹមត្រូវមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសកំណត់កាលពីឆ្នាំ២០២០ នោះ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ អតីតប្រធានចលនានិស្សិតដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យលោក សារ៉ូ សូវិជ័យ បានលើកឡើងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន តែងប្រកាសកម្ទេចមិនឱ្យមានការដឹកនាំនយោបាយបែបជ្រុលនិយម ប៉ុន្តែការបិទខ្ទប់ និងរារាំងសេរីភាពរបស់លោក កឹម សុខា ដែលជាអ្នកនយោបាយអហិង្សា គឺស្មើនឹងលោក ហ៊ុន សែន លើកទឹកចិត្តឲ្យមានការដឹកនាំនយោបាយតាមបែបជ្រុលនិយមដូច្នោះដែរ។
លោក សារ៉ូ សូវិជ័យ បញ្ជាក់ថា ការបើកលំហសេរីភាពឱ្យលោក កឹម សុខា វិញ ក៏បង្ហាញពីសីលធម៌នយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែរ ត្បិតអ្នកដឹកនាំប្រទេសក្រៅពីការគោរពច្បាប់ ក៏ត្រូវតែជាមនុស្សដែលមានសីលធម៌ខ្ពស់ថែមទៀត ព្រោះថាប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការអ្នកនយោបាយចាស់ទុំ ដើម្បីរួបរួមគ្នាកសាងប្រទេសជាតិឱ្យរីកចម្រើនទៅមុខ ប៉ុន្តែបើកម្ពុជានៅតែបន្តនយោបាយដែលដឹកនាំឱ្យបែកបាក់ជាតិដូចសព្វថ្ងៃនេះ គឺជាហានិភ័យយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាទៅថ្ងៃអនាគត៕