ប្រមុខរដ្ឋស្តីទី និងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី០៩ ខែមេសា នេះ បានចេញមុខបដិសេធរាល់ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលបានចុះផ្សាយថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ នឹងសម្រួលដល់កងទ័ពជើងទឹកចិន ជិតព្រំដែនវៀតណាម នោះថា ជារឿងប្រតិដ្ឋដើម្បីមួលបង្កាច់កម្ពុជាក្នុងគោលបំណងប្រឆាំងចិន តាមយុទ្ធសាស្ត្រនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីការចុះផ្សាយមួលបង្កាច់ជាបន្តបន្ទាប់អំពីវត្តមានកងទ័ពចិននៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរួចមក ពេលនេះមានការប្រតិដ្ឋរឿងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ថាព្រែកជីកនេះនឹងសម្រួលដល់កងទ័ពជើងទឹកចិន ជិតព្រំដែនវៀតណាម បន្ថែមទៀត។ លោកថា ការចោទប្រកាន់នេះធ្វើឡើងទាំងល្ងឹតល្ងង់។
ប្រមុខរដ្ឋស្តីទីលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងចំនួន ៦ចំណុចថា៖
- តើកម្ពុជាត្រូវការកងទ័ពចិន មកធ្វើអ្វី និងដើម្បីអ្វី?
- កម្ពុជា និងវៀតណាម ជាប្រទេសជិតខាងប្រកបដោយមិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការល្អលើគ្រប់វិស័យ។
- ចិន និងវៀតណាម មានទំនាក់ទំនងល្អ និងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
- តើកម្ពុជាឆោតល្ងង់រហូតដល់យកកងទ័ពចិន មកនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ដែលវាផ្ទុយជាមួយរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ឬយ៉ាងណា? តើចិន ឆោតល្ងង់រហូតយកកងទ័ពខ្លួនមកនៅកម្ពុជា ដែលវាផ្ទុយជាមួយគោលការណ៍គោរពឯករាជភាពកម្ពុជាពីសំណាក់ចិនឬ?
- ក្រៅពីមាត្រា៥៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលហាមឃាត់មិនឲ្យកម្ពុជា មានមូលដ្ឋានយោធាបរទេសលើទឹកដីរបស់ខ្លួន នៅមានមាត្រាទី៥៥ បានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា (សន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងឡាយណាដែលមិនស្របនឹងឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវលុបចោល)។ ចំណុចនេះបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថា គ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយអនុវត្តបានទេ ប្រសិនវាមិនស្របជាមួយឯករាជ្យ អធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា ព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានលុបចោលរួចទៅហើយ។
- ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ គឺជាផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច សង្គមសុទ្ធសាធ ដែលវាជួយឲ្យទិសនិរតីរបស់កម្ពុជា មានផ្លូវទឹកដឹកជញ្ជូនទៅកាន់សមុទ្របន្ថែមលើផ្លូវដឹកជញ្ជូនតាមដងទន្លេមេគង្គដែលមានស្រាប់។ លោកបន្តថា ផ្លូវជីកនេះនឹងជួយឲ្យប្រជាជននៅតាមព្រែកនេះមានទឹកប្រើប្រាស់សម្រាប់បង្កបង្កើនផល ជួយរំដោះទឹកជំនន់ក្នុងរដូវវស្សា ជួយបង្កើនផលត្រីទឹកសាបនៅតាមព្រែកនេះ និងបញ្ហាជាច្រើនទៀត។
ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា ព្រែកជីកនេះមិនប៉ះពាល់ដល់លំហូរទឹកនៃទន្លេមេគង្គនោះឡើយ ព្រោះម្យ៉ាងព្រែកជីកនេះមិនតភ្ជាប់ពីទន្លេមេគង្គនោះទេ តែចេញពីទន្លេបាសាក់ និងម្យ៉ាងទៀតមានទ្វារទឹកមិនឲ្យទឹកសាបធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសមុទ្រនោះឡើយ។
លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា បើអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងមេគង្គឆ្នាំ១៩៩៥ សូមនាំគ្នាសួរទៅគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលបានជូនដំណឹងតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទៅគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គរួចហើយ។
លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា សូមកុំមួលបង្កាច់កម្ពុជាក្នុងគោលបំណងប្រឆាំងចិន តាមយុទ្ធសាស្ត្រនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។ កម្ពុជាក៏ចេះគិតពីប្រយោជន៍ជាតិរបស់ខ្លួនដែរ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្ហាញរបាយការណ៍ស្ដីពីគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា គម្រោងផ្លូវនាវាចរណ៍នេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (Belt and Road Initiative ឬ BRI) នៃរដ្ឋាភិបាលចិន ដែលកម្ពុជាគ្រោងនឹងសាងសង់ប្រវែង ១៨០គីឡូម៉ែត្រ ដែលមានទទឹងមុខកាត់ផ្នែកខាងលើប្រវែង ១០០ម៉ែត្រ និងមុខកាត់ផ្នែកខាងក្រោមប្រមាណ ៨០ម៉ែត្រ ជម្រៅទឹកប្រមាណ ៥,៤ម៉ែត្រ និងមានគន្លងនាវាចរណ៍ចំនួន ២គន្លង។
គម្រោងនាវាចរណ៍នេះ នឹងត្រូវសាងសង់សន្ទះផ្លូវនាវាចំនួន ៣កន្លែង សាងសង់ស្ពានចំនួន ១១កន្លែង សាងសង់ផ្លូវអមសងខាងប្រវែង ២០៨គីឡូម៉ែត្រ និងចំណាយទុនវិនិយោគប្រមាណ ១៧០០លានដុល្លារអាមេរិក ព្រមទាំងត្រូវប្រើរយៈពេលសាងសង់ប្រមាណ ៤ឆ្នាំ ប៉ុន្តែដោយសាររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគ្មានលុយសាងសង់ ដូច្នេះគម្រោងនាវាចរណ៍នេះត្រូវធ្វើឡើងក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជនចិន ក្នុងទម្រង់ BOT ដែលមានន័យថា ក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងមុន ទើបរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងតាមក្រោយ។
គម្រោងផ្លូវទឹកព្រែកជីកហ្វូណនឆ្លងកាត់ខេត្តចំនួន៤ រួមមានខេត្តកណ្តាល ខេត្តតាកែវ ខេត្តកំពត និងខេត្តកែប ដែលគ្រោងនឹងបើកការដ្ឋានសាងសង់នៅចុងឆ្នាំ២០២៤ នេះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ធ្លាប់បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះកាលពីពេលកន្លងទៅថា គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណននេះ មិនមានផលចំណេញអ្វីសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែការទទួលយកគម្រោងនេះមកសាងសង់ គឺដើម្បីអាចឱ្យកម្ពុជាខ្ចីលុយចិនបានបន្តទៀតប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាកម្ពុជាបានដឹងច្បាស់ដោយខ្លួនឯងហើយថា គម្រោងនេះត្រូវស្ថិតក្រោមការចង្អុលបង្ហាញរបស់ចិន មិនមែនកម្ពុជាមានសិទ្ធិកំណត់បច្ចេកទេសក្នុងការសាងសង់នោះទេ។
ប្រភពមន្ត្រីដដែលលើកឡើងថា កម្ពុជាគ្មានទាំងនាវា និងទំនិញដល់កម្រិតសម្រាប់ប្រើព្រែកជីកនេះសម្រាប់នាំចេញទៅបរទេសទេ ប៉ុន្តែនាវាដែលអាចប្រើប្រាស់ព្រែកជីកនេះ និងការនាំចូលទំនិញមកកម្ពុជា គេរំពឹងថាមានតែនាវាចិន ទំនិញចិន ប៉ុណ្ណោះ។
កន្លងមក លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាបានលើកឡើងថា គ្មានអីត្រូវលាក់លៀមទេ ព្រោះការធ្វើព្រែកជីកភ្ជាប់ទន្លេ-សមុទ្រនេះ បូកជាមួយការអភិវឌ្ឍកំពង់ផែខេត្តព្រះសីហនុ នេះ គ្មានអ្វីអាថ៌កំបាំងទេ គឺដើម្បីពង្រីកសក្ដានុពលសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ជួយឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន និងធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាកាន់តែរីកចម្រើន ជីវភាពធូរធារ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន ឌឹ ស្ត្រេតស៍ ថាមស៍ (The Straits Times) នៃប្រទេសសិង្ហបុរី ផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមេសា កន្លងមកបានឲ្យដឹងថា អត្ថបទស្រាវជ្រាវមួយសរសេរដោយអ្នកស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍន៍ការស្រាវជ្រាវបូព៌ា (Oriental Research Development Institute) នៃប្រទេសវៀតណាម វាយតម្លៃថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ មិនត្រឹមតែជាគម្រោងមួយដែលបម្រើឱ្យសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែព្រែកជីកនេះក៏មានតម្លៃចម្បងបម្រើឱ្យវិស័យយោធារបស់ចិន ផងដែរ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវវៀតណាម សន្និដ្ឋានថា គម្រោងនេះនឹងបង្កផលប៉ះពាល់ខ្លាំងក្លាដល់ស្ថានភាពវិស័យការពារជាតិ និងសន្តិសុខនៃតំបន់ទាំងមូល ស្របពេលដែលចិន កំពុងអភិវឌ្ឍកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនៅកម្ពុជាស្រាប់។
ប្រភពដដែលសរសេរថា ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវវៀតណាម ព្រមានថា គម្រោងសាងសង់ព្រែកជីកហ្វូណន គឺជាគម្រោងបម្រើឱ្យផលប្រយោជន៍ពីរយ៉ាង។ ម្ខាងជួយលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច និងម្ខាងទៀតជួយសម្រួលដល់វត្តមានយោធាចិន នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ ក្បែរផ្នែកខាងក្រោមនៃប្រទេសវៀតណាម៕