បណ្ដាញសារព័ត៌មានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានដកស្រង់សម្ដីរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកមួយរូបក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះឲ្យដឹងថា វត្តមានរបស់កងទ័ពចិន នឹងស្ថិតនៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម នៃឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជាភាគនិរតីនៃប្រទេសកម្ពុជា បានស្ថាបនារួចរាល់ហើយនៅសប្ដាហ៍នេះ ហើយបានដាក់ឱ្យដំណើរការទៀតផង។
កាសែតវ៉ាស៊ីនតោនប៉ុស្តិ៍ បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី៦ មិថុនា ថា ការស្ថាបនាមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកនៃកងទ័ពចិននៅលើទឹកដីកម្ពុជា គឺជាមូលដ្ឋានទីពីររបស់ប្រទេសចិននៅបរទេស ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក គឺមានតែកម្ពុជាមួយគត់ដែលចិន ស្ថាបនាបាននូវមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួនក្នុងគោលដៅរបស់ក្រុងប៉េកាំង តភ្ជាប់បណ្ដាញមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅលើពិភពលោក ជាពិសេសក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
ក្រុមអ្នកវិភាគមើលឃើញថា បច្ចុប្បន្ននេះចិនមានមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួនតែមួយគត់នៅក្រៅប្រទេស គឺមាននៅប្រទេស Djibouti នៃទ្វីបអាហ្វ្រិក ដែលប្រទេសនេះបានសម្រេចជួលដីឲ្យចិន ស្ថាបនាមូលដ្ឋានទ័ពជាថ្នូរនឹងការទូទាត់ការសងបំណុលពាន់លានដុល្លារ។
ចំពោះមូលដ្ឋានទ័ពចិន នៅលើទឹកដីកម្ពុជា ដែលមន្ត្រីបស្ចិមប្រទេសអះអាងថាមាននៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម គឺជាបណ្ដាញតភ្ជាប់ទៅនឹងមូលដ្ឋានទ័ពចិន មាននៅក្នុងដែនកោះនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលក្រុងប៉េកាំង កំពុងធ្វើអនុត្តរភាពយោធា និងពង្រីកវិសាលភាពដែនអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកម្នាក់ក្នុងចំណោមមន្ត្រីជាច្រើននាក់នៃពួកបស្ចិមប្រទេស បាននិយាយថា គេអាចវាយតម្លៃថា ចិនប្រាកដណាស់នឹងចាប់យកប្រទេសកម្ពុជាឲ្យបានក្នុងការពង្រីកវត្តមានកងទ័ពចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយជាការភ្ជាប់បណ្ដាញទៅកាន់មូលដ្ឋានជាច្រើនទៀតរបស់ចិន ក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកសម្រាប់ថ្ងៃខាងមុខ។
សម្រាប់ក្រុមអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ការរះឡើងនៃឥទ្ធិពលមហាអំណាចចិន គឺដំបូងក្រុងប៉េកាំង វាយលុកទៅលើបណ្ដាញពាណិជ្ជកម្មដោយអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រ «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមផ្លូវមួយ ខ្សែក្រវាត់មួយ» ជាមួយនឹងការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីពាន់លានដុល្លារដល់ប្រទេសណាដែលស្រេកឃ្លានបំណុលចិន យកមកពង្រឹងអំណាចរបស់ខ្លួន និងបក្សពួកខ្លួន។
មេដឹកនាំប្រទេសនោះត្រូវបានគេមើលឃើញថា មិនខ្វល់ឡើយនូវការព្រមានថា «អន្ទាក់បំណុលវ័ណ្ឌក» គឺឱ្យតែខ្លួនអាចពង្រឹងអំណាចកាន់តែរឹងមាំ។ ប្រាក់កម្ចីរបស់ចិន ទោះជាការប្រាក់ខ្ពស់ជាងគេពិតមែន ប៉ុន្តែកម្ចីនេះពុំមានលក្ខខណ្ឌសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិបាលកិច្ចអ្វីនោះទេ។ មានន័យថា ចិន ពុំដែលមានក្រុមអធិការកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ប្រាក់កម្ចីរបស់ខ្លួននោះឡើយ។
អំឡុងបំណុលចិនកាន់តែគរដូចភ្នំ គឺចិននៅតែបន្តឲ្យប្រទេសទាំងនោះខ្ចីថែមទៀត ខណៈមិត្តភាពនៃការពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិន កាន់តែមានខ្លាំងឡើងនៅលើប្រទេសនោះ ហើយទីបំផុត ការសងប្រាក់ត្រឡប់ទៅឱ្យចិនវិញ គឺកាន់តែលំបាក បាននាំឲ្យចិនគាបសង្កត់ប្រទេសនោះក្នុងលក្ខខណ្ឌណាមួយ។
ដោយបំណុលរបស់ចិនគរដូចភ្នំ ប្រទេសកូនបំណុលត្រូវធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយនឹងការកាត់សងធនធានធម្មជាតិរបស់ប្រទេសជាបណ្ដើរៗឲ្យចិន ហើយបើមិនអាចធ្វើតាមកិច្ចសន្យាបានទេ ចិនមានផែនការរឹបអូសភាគហ៊ុន ឬគម្រោងណាមួយដែលធ្លាក់ក្នុងបំណុលសងវិញមិនរួច ដែលទីបំផុត ពលរដ្ឋចិនត្រូវបានប្រទេសនោះអនុញ្ញាតឱ្យមករស់នៅលើទឹកដីប្រទេសនោះជាមួយនឹងការងារនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនរបស់ចិន។
គេសង្កេតឃើញជនជាតិចិន ដែលភាគច្រើនជាមនុស្សប្រុសក្នុងវ័យជាកងទ័ពមានចំនួនច្រើននៅលើទឹកដីប្រទេសនោះ។ ករណីនេះហើយនាំឱ្យចិនមានមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅលើទឹកដីនៃប្រទេស Djibouti នៃទ្វីបអាហ្វ្រិក មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ។
ក្រុមអ្នកវិភាគបន្តមើលឃើញទៀតថា ក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំមកនេះ ចិនមានផែនការចាប់យកប្រទេសស្រីលង្កា និងប៉ាគីស្ថាន ដែលជាប្រទេសធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់បំណុលចិនពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីគាបសង្កត់ឱ្យមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរនេះស្ថាបនាមូលដ្ឋានទ័ពចិន នៅលើទឹកដីរបស់ប្រទេសពីរនេះ តែទៅពុំរួចនោះទេ ដោយសារតែបក្សប្រឆាំងរបស់ប្រទេសពីរនេះមានភាពរឹងមាំខ្លាំង គឺបក្សកាន់អំណាចមិនអាចអនុវត្តផែនការរបស់ខ្លួនតាមសម្ពាធរបស់ចិនបានឡើយ។
ជាក់ស្ដែង សភានៃប្រទេសប៉ាគីស្ថាន បានរុះរើគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់បក្សកាន់អំណាចដែលមាននិន្នាការជ្រុលនិយមនឹងចិនរួចទៅហើយ ដោយសមាជិកបក្សប្រឆាំងរួមកម្លាំងគ្នាដកហូតលោក Iram Khan ពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយការបោះឆ្នោតទម្លាក់ពីអំណាចដោយក្រុមសមាជិកសភាក្រោយពីតុលាការកំពូលរបស់ប្រទេសនេះបង្គាប់ឲ្យនាំខ្លួនលោក Iram Khan ទៅសុំសេចក្ដីទុកចិត្តពីសភាឡើងវិញ។
ករណីទម្លាក់លោក Iram Khan ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី គឺមកពីប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ធ្លាក់ក្នុងបំណុលចិនវ័ណ្ឌក ធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលពុំមានលទ្ធភាពសងចិនវិញតាមកាលកំណត់។
បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលថ្មីកំពុងសើរើ និងពិនិត្យមើលបំណុលចិនឡើងវិញ ជាមួយនឹងការផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពស្របច្បាប់នៃបំណុល និងតម្លាភាពនៃការប្រើប្រាស់ប្រាក់កម្ចី។ ស្របពេលនេះដែរ នាយករដ្ឋមន្ត្រី មាហិនដា រ៉ៃយ៉ាប៉ាសាក ដែលត្រូវបានប្រជាជនស្រីលង្កាទម្លាក់ពីអំណាចកាលពីថ្មីៗនេះ គឺដូចនឹងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ាគីស្ថាន Iram Khan ផងដែរ។
លោក មាហិនដា រ៉ៃយ៉ាប៉ាសាក ជាមិត្តជិតស្និទ្ធបំផុតនឹងប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង។ គ្រួសាររបស់លោក មាហិនដា និងបក្សពួករបស់លោកក្លាយជាមហាសេដ្ឋីលើគំនរបំណុលចិនជាង ៣៥ពាន់លានដុល្លារ។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ ចិនកំពុងបាត់បង់មិត្តដែកថែបរបស់ខ្លួនដល់ទៅពីររូបនៅអាស៊ីខាងត្បូង។
យ៉ាងណា សម្រាប់កម្ពុជាដែលអាមេរិកដាក់ការសង្ស័យខ្លាំងជាងគេថាអនាគតនឹងមានទ័ពចិននៅលើទឹកដីកម្ពុជា នៅឆ្នេរសមុទ្ររាម គឺទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាដែលគេហៅថាបុរសខ្លាំង និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ រួមទាំងរដ្ឋាភិបាលចិនផងដែរ តែងតែអះអាងថានឹងពុំអាចមានមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកម្ពុជាទាំងនៅបច្ចុប្បន្ននេះ និងទៅថ្ងៃខាងមុខឡើយ។
ការបញ្ជាក់ជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងចិន ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអាមេរិកដាក់សម្ពាធដល់កម្ពុជាឱ្យបង្ហាញភាពស្មោះត្រង់ម្ដងហើយម្ដងទៀត ថាតើកម្ពុជាទៅថ្ងៃខាងមុខអាចក្លាយជាមូលដ្ឋានទ័ពចិនដែរឬទេ។ សម្រាប់កម្ពុជា បញ្ជាក់ថាពុំអាចមានឡើយ៕