កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងពិចារណាសំណើមួយដែលស្នើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលក្រីក្របំផុតនៅក្នុងតំបន់ និងជាប្រទេសដែលមានប្រវត្តិច្រើនក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាជនភៀសខ្លួន ទទួលយកជនភៀសខ្លួនមួយចំនួនដែលកំពុងស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។
លោកស្រី ជូលី ប៊ីសប់ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីដែលមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា លើកឡើងពីសំណើនេះនៅឯជំនួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍។
លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានបន្ទាប់ពីលោកបានជួបជាមួយលោកស្រី ប៊ីសប់ ថា “[លោកស្រី ប៊ីសប់] បានជួបជាមួយសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយលោកស្រីបានលើកឡើងពីបញ្ហាបញ្ជូនអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោន ដែលបានទៅដល់ប្រទេសអូស្ត្រាលីមកប្រទេសកម្ពុជា”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ពីមុនប្រជាជនខ្មែរបានទៅស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសផ្សេង។ ឥឡូវនេះប្រហែលជាដល់ពេលប្រទេសកម្ពុជាទទួលយកអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនវិញហើយ។ [ស ម្ដេច ហ៊ុន សែន ] បានប្រាប់លោកស្រី ប៊ីសប់ នៅព្រឹកនេះថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងពិចារណាសំណើរបស់អូស្ត្រាលីដោយប្រុងប្រយ័ត្ន។
លោកស្រី ប៊ីសប់ មិនបានលើកឡើងពីសំណើពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននេះនៅឯសន្និសីទកាសែតនោះទេ ហើយទាំងលោកស្រី និងលោក ហោ ណាំហុង មិនបានទទួលសំណួររបស់អ្នកយកព័ត៌មានឡើយ។
នៅឯសន្និសីទកាសែតដាច់ដោយឡែកមួយទៀតកាលពីពេលព្រឹក លោក អៀង សុផាល្លែត ជំនួយការផ្ទាល់របស់លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកស្រី ប៊ីសប់ បានស្នើសុំឲ្យកម្ពុជាទទួលយកអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនស្របច្បាប់មួយចំនួនតូច។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ លោក ហ៊ុន សែន នឹងបង្កើតគណៈកម្មការមួយដើម្បីពិចារណាសំណើនេះ ហើយបានស្នើសុំឲ្យប្រទេសអូស្ត្រាលីបញ្ជូនគណៈប្រតិភូមកពិភាក្សាអំពីសំណើនេះបន្ថែមទៀតជាមួយលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។
ការស្វែងរកដំណោះស្រាយចំពោះទូកដឹកអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនបានក្លាយជាបញ្ហាក្ដៅគគុកនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ហើយការសន្យារបស់អូស្ត្រាលីដើម្បីរារាំងទូកទាំងនោះបានជួយឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី តូនី អាបុត និងគណបក្សសេរីរបស់លោកបានឡើងកាន់អំណាចកាលពីឆ្នាំមុន។
ប៉ុន្តែលោកស្រី ដេនីស ខូលែន ដែលជាប្រធានអង្គការសេវាជនភៀសខ្លួនព្រះយេស៊ូ (Jesuit Refugee Service) ប្រចាំកម្ពុជាបានហៅសំណើរបស់អូស្ត្រាលីថា “ មិនសមហេតុផល” និងជាការបំពានកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាប្រទេសហត្ថលេខីក្នុងអនុសញ្ញាស្ដីពីជនភៀសខ្លួនរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា “ អូស្ត្រាលី គួរទទួលយកមនុស្សដែលចូលទៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួន មិនមែនស្នើឲ្យប្រទេសផ្សេងទៀត ជាពិសេសប្រទេសដែលមានធនធានតិចតួច សមត្ថភាពផ្លូវច្បាប់ទន់ខ្សោយ និងមានរចនាសម្ព័ន្ធតិចតួច ដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះទេ”។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានធ្វើឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាទទួលកាន់កាប់បន្តទាំងស្រុងពីអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១១ចំពោះការដោះស្រាយបញ្ហាអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោន។
លោកស្រី ខូលែន បានសរសើររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចំពោះការទទួលយកពាក្យសុំរបស់អ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាភាគច្រើនដែលបានភៀសខ្លួនមកទីនេះ ដើម្បីស្វែងរកកន្លែងជ្រកកោនពេលគេចវេះពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅក្នុងប្រទេសភូមា យ៉ាងហោចណាស់មានចំនួនសរុប២១នាក់។
លោកស្រីបានក្រើនរំឭកថា ប៉ុន្តែនោះមិនមែនមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលត្រៀមខ្លួនដោះស្រាយបញ្ហារបស់អ្នកចូលមកទាំងអស់នោះទេ។ លោកស្រី ខូលែន បានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅពេលដែលជនភៀសខ្លួនគេចចេញពីប្រទេសដែលមានបញ្ហារសើបផ្នែកនយោបាយ ដូចជាប្រទេសចិន និងប្រទេសវៀតណាមនោះ ប្រវត្តិរបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអាក្រក់ណាស់”។
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការនិរទេសអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនជនជាតិវីហ្គួចំនួន២០នាក់ត្រឡប់ទៅប្រទេសចិនវិញភ្លាមៗដោយការភ្ជង់កាំភ្លើងកាលពីឆ្នាំ២០០៩។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានឲ្យដឹងថា ជនជាតិវីហ្គួទាំងនោះត្រូវបានបញ្ជូនចេញមុនពេលមានការស៊ើបអង្កេតលើការអះអាងរបស់ពួកគេឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ជនភៀសខ្លួននីមួយៗទទួលបានដំណោះស្រាយត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។
កាលពីដើម និងពាក់កណ្ដាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ កុលសម្ព័ន្ធភ្នំម៉ុងតាញ៉ារាប់រយនាក់ ដែលភៀសខ្លួនចេញពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅតំបន់ខ្ពង់រាបកណ្ដាលក្នុងប្រទេសវៀតណាមនោះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរកម្ពុជាបង្ខំឲ្យឆ្លងដែនត្រឡប់ទៅវិញ ហើយអាជ្ញាធរនិយាយថា ជនភៀសខ្លួនទាំងនោះគួរចាត់ទុក្ខថា ជាជនចំណាកស្រុកដើម្បីសេដ្ឋកិច្ចជាជាងជនភៀសខ្លួន។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សជាអង្គការតស៊ូមតិអាមេរិកក៏បានរិះគន់អនុក្រឹត្យមួយចេញនៅឆ្នាំ២០០៩ផងដែរចំពោះការផ្ដល់ហេតុផលច្រើនពេកដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការបដិសេធមិនផ្តល់ឋានៈជាជនភៀសខ្លួន និងការការពារមិនគ្រប់គ្រាន់ចំពោះការបណ្ដេញពួកគេចេញដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
ប្រទេសអូស្ត្រាលីខ្លួនឯងបានទទួលរងនូវការស្ដីបន្ទោសពីអន្តរជាតិចំពោះការប្រើប្រាស់មណ្ឌលឃុំឃាំងនៅក្នុងសមុទ្រនៅប្រទេសប៉ាពូអាស៊ីនូវែលហ្គីណេ និងប្រទេសណូរូ ដើម្បីឃុំខ្លួន និងដោះស្រាយបញ្ហាអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនដែលខ្លួនឃាត់ទុក។
អ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនម្នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ និងជាច្រើននាក់ទៀតបានរងរបួសនៅពេលមានកុបកម្មនៅមណ្ឌលមួយក្នុងប្រទេសប៉ាពូអាស៊ីនូវែលហ្គីណេ កាលពីដើមខែនេះ។ អង្គការសហប្រជាជាតិនិយាយថាមណ្ឌលនេះគួរតែបិទ។
ដោយមិនទាន់មានព័ត៌មានលម្អិតអំពីសំណើរបស់អូស្ត្រាលីសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះ លោកស្រី ខូលែន បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក អាបុត ប្រហែលជាកំពុងព្យាយាមបញ្ចេញមនុស្សមួយចំនួនដែលអូស្ត្រាលីបានផ្ដល់ឋានៈជាជនភៀសខ្លួនស្របច្បាប់រួចហើយ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “រឿងនោះធ្វើឲ្យខ្ញុំកាន់តែខឹង។ នៅអូស្ត្រាលីសម្បូរបែបណាស់ មានផ្ទៃដីទំនេរច្រើន ហើយនៅទីនេះពួកគេកំពុងព្យាយាមបញ្ចេញមនុស្សទាំងនោះ ដោយការបដិសេធមិនផ្ដល់ឱកាសច្រើនដល់ពួកគេ។ វាជារឿងឆ្កួតៗ”។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា វាជាការដាក់បន្ទុកមិនត្រឹមត្រូវលើប្រទេសដែលមានកុមារ៤០ភាគរយខ្វះអាហារូបត្ថម្ភ ហើយមានមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សប្រាំនាក់រស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ ហើយកម្មកររោងចក្រកាត់ដេររាប់ពាន់នាក់ដែលធ្វើការតវ៉ាសុខចិត្តប្រឈមមុខជាមួយនគរបាលប្រឆាំងបាតុកម្មនៅពេលថ្មីៗនេះដើម្បីទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែគោលដែលអាចរស់បានសមរម្យ។
លោក សៃម៉ុន ហ្វេឡូ អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអូស្ត្រាលីបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ឬបញ្ជាក់ពីសំណើដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកស្នើទៅប្រទេសកម្ពុជាទេ ហើយបានឲ្យទៅមើលសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានផ្លូវការអំពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ប៊ីសប់ ។
សេចក្ដីប្រកាសនោះមិនលើកឡើងអំពីសំណើស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននេះទេ និងគ្រាន់តែបញ្ជាក់ដោយមិនច្បាស់ថា លោក ហ៊ុន សែន និងលោកស្រី ប៊ីសប់ លើកឡើងប្រធានបទអំពីចំណាកស្រុកខុសច្បាប់។
សេចក្ដីប្រកាសនោះលើកឡើងថា មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អរវាងទីភ្នាក់ងារពាក់ព័ន្ធលើបញ្ហាជួញដូរមនុស្ស ហើយយើងនឹងបន្តធ្វើការតាមរយៈវេទិកា Bali Process ដើម្បីគ្រប់គ្រងលើការចាត់ចែងជនភៀសខ្លួនដែលចូលមកតាមផ្លូវទឹកដោយខុសច្បាប់ និងជនភៀសខ្លួនដែលត្រូវត្រឡប់ទៅវិញ”។
កាសែត The Daily Telegraph របស់អូស្ត្រាលីរាយការណ៍ថា គណបក្សបៃតង ដែលជាគណបក្សប្រឆាំង នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី កាលពីម្សិលមិញបានចោទរដ្ឋាភិបាលរបស់គណបក្សសេរីថា បានផ្គាប់ផ្គុនរបបប្រឆាំងប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងថា បានធ្វើមិនដឹងមិនឮចំពោះការចោទប្រកាន់អំពីការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតដែលបានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន បានឡើងកាន់អំណាងឡើងវិញកាលពីខែកក្កដានោះ ដើម្បីត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីសិទ្ធិជ្រកកោននេះ។ បន្ទាប់ពីគាំទ្រការទាមរបស់គណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលមិនទាន់បានធ្វើនៅឡើយនោះ លោក អាបុត បានសរសេរលិខិតទៅលោក ហ៊ុន សែន កាលពីខែតុលា អបអរសាទរចំពោះជ័យជម្នះរបស់លោក។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក អ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងរាប់ម៉ឺននាក់ដែលជឿថា តាមពិតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ចាញ់ឆ្នោតនោះ បានហែក្បួនតវ៉ានៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ទាមទារឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះចុះចេញ ឬរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មី។ រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលសំណើទាំងពីរ ហើយកាលពីដើមខែមុនបានដាក់បម្រាមមិនឲ្យតវ៉ា និងធ្វើបាតុកម្ម។
នៅឯសន្និសីទកាសែតកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ លោកស្រី ប៊ីសប់ មានប្រសាសន៍ថា លោកស្រីមានគម្រោងពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃនៅរសៀលថ្ងៃនោះ ប៉ុន្តែទាំងលោកស្រី និងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតមិនបញ្ជាក់លម្អិតអំពីរឿងនេះទេ។
លោក ហោ ណាំហុង ថ្លែងថា កម្ពុជាបានស្នើសុំឲ្យអូស្ត្រាលីបញ្ជូនអ្នកជំនាញផ្នែកបោះឆ្នោតមកជួយផ្ដល់យោបល់ឲ្យកម្ពុជាអំពីកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ដែលជាចំណុចជាប់គាំងដ៏សំខាន់រវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សប្រឆាំង៕គឹមហឿន