កាលពីម្សិលមិញ លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ប្រេសិតពិសេសសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសកម្ពុជា បានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថា “ខ្វះឆន្ទៈស្មោះត្រង់” នៅក្នុងការស្តាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ហើយលោកបានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សកាន់អំណាចជាអ្នកទទួលខុសត្រូវច្រើនជាងគេបំផុតនៅក្នុងការបញ្ចប់ស្ថានភាពជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយ ប៉ុន្តែ លោកក៏បានជំរុញឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបញ្ចប់ការធ្វើពហិការមិនចូលសភារយៈពេលមួយឆ្នាំរបស់ខ្លួនផងដែរ។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ដែលជាអ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបញ្ចប់បេសកកម្មលើកទី១១របស់លោកមកកាន់ប្រទេសនេះ ដោយការធ្វើសន្និសីទកាសែតមួយដែលអំឡុងពេលនោះ លោកបានព្រមានចំពោះការកើនឡើងថ្មីៗនូវការចាប់ខ្លួនសកម្មជនសហជីព ហើយបានរិះគន់ការលាក់កំបាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ដែលគំរាមរឹតបន្តឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំ។
អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ពិសេសរូបនេះ ក៏បានអំពាវនាវឲ្យបញ្ចេញរបាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលស្តីពីការបាញ់សម្លាប់កម្មករកាត់ដេរពីសំណាក់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធរបស់រដ្ឋាភិបាល អំឡុងបាតុកម្មកាលពីខែមករា ផងដែរ ហើយបានព្រមានថា នឹងមានអំពើហិង្សា និងស្ថានភាពចលាចលបន្ថែមទៀតប្រសិនបើ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនព្រមឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ។
ភាគច្រើននៃស្ថានភាពចលាចលនាពេលថ្មីៗនេះ មានការផុសផុលខ្លាំងដោយសារស្ថានភាពជាប់គាំងក្រោយពីការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានទទួលជ័យជម្នះជាផ្លូវការ ប៉ុន្តែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចោទប្រកាន់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលួចបន្លំក្នុងការបោះឆ្នោត។ក្រោយពីការចរចាផ្នែកនយោបាយដ៏តានតឹងជាច្រើនខែ ស្តីពីការធ្វើកំណែទម្រង់បោះឆ្នោត និងកិច្ចព្រមព្រៀងបែងចែកអំណាច មិនទាន់ធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងជឿទុកចិត្ត និងទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួននៅក្នុងរដ្ឋសភានៅឡើយទេ។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានថ្លែងទៅកាន់បណ្តាអ្នកយកព័ត៌មានថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានការទទួលខុសត្រូវច្រើនជាងគេបំផុតដើម្បីបំបែកភាពទាល់ច្រកនេះ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “ជាការពិត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងកាន់អំណាច និងរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯងមានការទទួលខុសត្រូវធំធេង ដើម្បីបង្ហាញពីភាពបត់បែនអតិបរមា ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ភាពមឺុងម៉ាត់ និងទទួលយកការទាមទារឲ្យមានកំណែទម្រង់ ដើម្បីធានាឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដំណើរការដោយរលូន”។
ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការពិភាក្សារបស់លោកជាមួយមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី មានប្រសាសន៍ថា លោកក៏បានជំរុញឲ្យពួកគេ “មានហេតុផល និងប្រាកដនិយម” ផងដែរ ហើយបានគូសបញ្ជាក់ពី “ភាពចាំបាច់ និងអត្ថប្រយោជន៍របស់ពួកគេក្នុងការចូលរដ្ឋសភា ដើម្បីប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ”។
ប្រេសិតសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះបានមានប្រសាសន៍ថា លោកមានក្តីសោមនស្សរីករាយ ដែលបានឃើញគណបក្សទាំងពីរព្រមព្រៀងគ្នាថា គ.ជ.ប. គួរតែត្រូវបានការពារនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងមានថវិកាឯករាជ្យ។
ប៉ុន្តែ លោកក៏បានទទូចឲ្យធ្វើកំណែទម្រង់បោះឆ្នោតផ្សេងៗទៀតផងដែរ រួមមានគណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតដែលមានការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធឡើងវិញ ការដោះស្រាយដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដែលមានគុណវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងបើកចំហសម្រាប់ការដោះស្រាយវិវាទបោះឆ្នោត។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា លោក ” ព្រួយបារម្ភចំពោះការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនូវការបំភិតបំភ័យរបស់តុលាការចំពោះសកម្មជនសហជីព”នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែថ្មីៗនេះ រួមមានការចាប់ខ្លួនផងដែរ ហើយបានហៅការសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលឲ្យលោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហជីពឯករាជ្យធំបំផុតនៅប្រទេសកម្ពុជាបង់ប្រាក់ធានាខ្លួន២៥.០០០ដុល្លារថា ” មិនធ្លាប់មានពីមុនមកទេ”។
លោក បានស្វាគមន៍ការដោះលែងកាលពីចុងខែមុននូវសកម្មជនសហជីព កម្មករកាត់ដេរ និងអ្នកឈរមើលសរុប២៥នាក់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនអំឡុងការតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់ដែលបានផ្ទុះអំពើហិង្សាកាលពីខែវិច្ឆិកា និងខែធ្នូ ប៉ុន្តែ បានរិះគន់តុលាការចំពោះការផ្តន្ទាទោសពួកគេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ការផ្តន្ទាទោសបែបនេះ ” គ្មានភ័ស្តុតាងគួរឲ្យជឿជាក់បង្ហាញថា វាជាការពិតឡើយ ក្រោយពីសវនាការដែលយោងតាមអ្នកអង្កេតការណ៍ឯករាជ្យជាច្រើនថា មិនបានគោរពតាមបទដ្ឋានសវនាការយុត្តិធម៌ជាអន្តជាតិ ហើយត្រូវបានដាក់បញ្ចូលដើម្បីប្រឆាំងនឹងបុគ្គលដែលមិនបានធ្វើអ្វីលើសពីសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំឡើយ”។
យ៉ាងហោចណាស់មនុស្សប្រាំពីរនាក់ត្រូវបាននគរបាល ឬយោធាបាញ់ស្លាប់ អំឡុងបាតុកម្មក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរចន្លោះពីខែកញ្ញាដល់ខែមករា រួមទាំងក្មេងជំទង់ម្នាក់ដែលត្រូវបានគេឃើញលើកចុងក្រោយហូរឈាមយ៉ាងខ្លាំងពីរបួសដើមទ្រូងនៅក្នុងការតវ៉ាមួយកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករាផងដែរ ប៉ុន្តែ សាកសពក្មេងជំទង់នេះមិនទាន់ត្រូវបានរកឃើញនៅឡើយទេ។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ចេញលទ្ធផលនៃការសើុបអង្កេតរបស់ខ្លួនលើព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះ ហើយពន្យល់ថា ខ្លួនបានធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីព្យាយាមស្វែងរកក្មេងជំទង់នេះ។ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានបដិសេធថា ខ្លួនមិនដឹងអំពីអ្នកបាត់ខ្លួនក្នុងការតវា៉នោះទេ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីពកម្មករ ដែលអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ILO បានលើកឡើងកាលពីខែមុនថាអន់ជាងសេចក្តីព្រាងច្បាប់មុនឆ្ងាយណាស់ និងខ្វះកាតព្វកិច្ចអនុសញ្ញាអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជានោះ លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា លោក អិុត សំហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារបានសន្យាថា នឹងយកច្បាប់នេះទៅអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញ។
ប៉ុន្តែ ជាថ្មីម្តងទៀត លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានបន្ទោសរដ្ឋាភិបាលចំពោះការមិនបានពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារច្បាប់មួយចំនួនទៀត រួមទាំងច្បាប់ប្រឆាំងបទល្មើសតាមអីុនធើណិតដ៏អាថ៌កំបាំងផងដែរ។ ហើយលោកបានមានប្រសាសន៍ថា ច្បាប់ដែលគេរង់ចាំជាយូរមកហើយស្តីពីកំណែទម្រង់តុលាការដែលទើបនឹងអនុម័តកាលពីខែមុននោះ នៅតែធ្វើឲ្យស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិមាន ” ឥទ្ធិពលគំរាមកំហែង” លើតុលាការរបស់កម្ពុជា និង “ខ្វះបទដ្ឋានអន្តរជាតិ” ។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី បានសម្តែងការខកចិត្តចំពោះបម្រាមនាពេលបច្ចុប្បន្នលើបាតុកម្មនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ហើយបានមានប្រសាសន៍ថា របាំងផ្លូវដែលនគរបាលបានដាក់ជុំវិញជាភ័ស្តុតាងបង្ហាញឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលចង់ “រឹតត្បិតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ការវិវឌ្ឍតិចតួចរបស់រដ្ឋាភិបាលលើកំណែទម្រង់បានបង្ហាញពី “កង្វះឆន្ទៈស្មោះត្រង់ដើម្បីទទួលស្គាល់សារ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានបញ្ចេញឮៗនិងច្បាស់ៗ។ សិល្បៈនៃការគ្រប់គ្រង គឺជាសិល្បៈនៃការផ្លាស់ប្តូរ។ អ្នកដែលរារាំងការផ្លាស់ប្តូរយល់ថា នៅថ្ងៃណាមួយ ការអភិវឌ្ឍដែលហួសពីសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេ នឹងធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ប្រសិនបើកំណែទម្រង់មិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាពនាពេលនេះទេ ប្រទេសនេះនឹងប្រឈមហានិភ័យវិលទៅរកការផ្ទុះអំពើហិង្សាជាថ្មីម្តងទៀត។ ខ្ញុំគិតថា នឹងមានការខកចិត្តខ្លាំងក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសយុវជន ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនៅតាមជនបទ អ្នកដែលបាត់សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានគេបណ្តេញពីដីធ្លី”។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់អន្តរជាតិនៅចក្រភពអង់គ្លេសបានមានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងប្រើប្រាស់លទ្ធផលនៃការរកឃើញរបស់លោក ពីដំណើរទស្សនកិច្ចនេះសម្រាប់ការធ្វើរបាយការណ៍លើកក្រោយរបស់លោកទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៅខែកញ្ញា។
របាយការណ៍មុនៗរបស់លោកបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីគុណវិបត្តិធំៗ និងចាក់ប្ញសយ៉ាងជ្រៅក្នុងតុលាការ និងស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិ និងសម្បទានដីធ្លី និងក្រុមហ៊ុនដែលគេបន្ទោសចំពោះការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែននាក់ចេញនៅទូទាំងប្រទេស៕សុខុម