កាលពីម្សិលមិញ អង្គការសហប្រជាជាតិបានបញ្ជូនគណៈប្រតិភូរបស់ខ្លួនទៅជួបអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាចំនួន១៣នាក់ ដែលកំពុងលាក់ខ្លួននៅក្នុងខេត្តរតនគិរី ទោះបីជាក្រសួងមហាផ្ទៃលើកឡើងថា អង្គការត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាល តែមកទល់នឹងពេលនេះមិនទាន់មានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាលនៅឡើង។
នគរបាលមូលដ្ឋានកំពុងតែតាមស្វែងរកជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា ដែលបោះជំរុំនៅក្នុងព្រៃចាប់តាំងពីគេចខ្លួនពីប្រទេសវៀតណាមជាង៥សប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ ប៉ុន្តែមកទល់នឹងពេលនេះពួកគេនៅមិនទាន់រកឃើញកន្លែងលាក់ខ្លួនរបស់ជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ទាំងនេះនៅឡើយទេ។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយអ្នកយកព័ត៌មានកាលពីសប្ដាហ៍មុន សមាជិកនៃក្រុមជនជាតិភាគតិចនេះ ដែលរួមមានបុរសចំនួន១២នាក់ និងស្ត្រីម្នាក់បាននិយាយថា ពួកគេនឹងត្រូវគេដាក់ទោសទណ្ឌយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើពួកគេត្រូវបានបញ្ជូនទៅប្រទេសកំណើតវិញ ហើយពួកគេក៏បានអំពាវនាវឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិជួយសង្គ្រោះផងដែរ។
លោកស្រី Wan-Hea Lee ប្រធានការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (OHCHR) បានលើកឡើងថា តំណាងការិយាល័យអ្នកស្រី និងតំណាងការិយាល័យឧត្ដមស្នងការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន (UNHCR) បានធ្វើដំណើរទៅជួបជាមួយជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាកាលពីម្សិលមិញ។
លោកស្រី Lee បានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេបានធ្វើដំណើរទៅ ហើយខ្ញុំអាចនិយាយបានត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ។ ក្រុមការងារបានធ្វើដំណើរទៅ ហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានជូនដំណឹង ហើយក៏ត្រូវបានអញ្ជើញឲ្យមកចូលរួមដែរ។ ខ្ញុំមិនអាចនិយាយអំពីកម្មវិធីនេះបានទេ ប៉ុន្តែពួកគេទៅទីនោះដើម្បីវាយតម្លៃពីស្ថានភាព”។
លោកស្រី វីវៀន តាន មន្ត្រីផ្នែកព័ត៌មានប្រចាំតំបន់របស់ UNHCR ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា កំពុងតែមានការធ្វើដំណើរទៅហើយ។
លោកស្រីបានលើកឡើងតាមរយៈអុីម៉េលមួយថា ” តំណាង UNHCR និង OHCHR កំពុងតែធ្វើដំណើរទៅនៅក្នុងថ្ងៃនេះ ដើម្បីទៅជួបហើយនិយាយជាមួយក្រុមជនជាតិភាគតិចនេះនៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។ ខ្ញុំមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានថ្មីណាមួយពីក្រុមការងារនេះនៅឡើយទេ ហើយក៏មិនដឹងអំពីព័ត៌មានលម្អិតថាតើផែនការរបស់ពួកគេជាអ្វីនោះដែរ”។
អ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនទាំងនេះ ដែលសុទ្ធតែជាជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ ហើយបច្ចុប្បន្នកំពុងស្ថិតនៅក្នុងក្រុមចំនួនបីដាច់ដោយឡែកពីគ្នានៅក្នុងស្រុកលំផាត់ បាននិយាយថា ពួកគេប្រឈមការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងមូលដ្ឋានបានផ្ដល់ជម្រក អាហារ និងទឹកដល់ក្រុមជនជាតិភាគតិចទាំងនេះ។
ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរគ្មានមេត្តាចំពោះក្រុមនេះឡើយ ដោយលោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃចាត់ទុកពួកគេជា ” ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់” កាលពីដើមសប្ដាហ៍នេះ។ សំណើជាច្រើនលើកច្រើនសារដែលអង្គការសហប្រជាជាតិស្នើដល់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីជួបជាមួយជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា មិនដែលទទួលបានចម្លើយទេចាប់តាំងពីសំណើលើកដំបូងដែលស្នើទៅក្រសួងកាលពីថ្ងៃសុក្រនោះ។
លោក ថោង សាវុន អភិបាលខេត្តរតនគិរីបានឲ្យដឹងកាលពីម្សិលមិញថា តំណាងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យជួបជាមួយជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននោះឡើយ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “តើពួកគេអាចជួបជាមួយជនជាតិភាគតិចទាំងនោះយ៉ាងដូចម្ដេចទៅ ប្រសិនបើយើងមិនអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេចូលក្នុងព្រៃនោះ?”។ លោកបានបន្ថែមថា លោកគ្មានផែនការទទួលគណៈប្រតិភូទាំងនេះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ខ្ញុំគ្មានគម្រោងជួបពួកគេទេ ព្រោះពួកគេគ្មានលិខិតអនុញ្ញាតពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបញ្ជាក់ថាពួកគេអាចបំពេញបេសកកម្មនៅលើទឹកដីខេត្តរបស់ខ្ញុំ”។
ដោយនិយាយដូចគ្នានឹងឧត្ដមសេនីយ៍ ខៀវ សុភ័គ ដែរនោះ លោក សាវុន បានលើកឡើងថា ក្រុមជនជាតិភាគតិចនេះបានចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយខុសច្បាប់ ហើយនឹងត្រូវនិរទេសខ្លួនទៅវិញប្រសិនបើចាប់បានពួកគេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា ” យើងកំពុងតែស្វែងរកជនទាំងនោះដើម្បីបញ្ជូនពួកគេត្រឡប់ទៅប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ ព្រោះពួកគេមិនមែនជាជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា ឬចារា៉យឡើយ ប៉ុន្តែជាជនបរទេសដែលឆ្លងកាត់ព្រំដែនដោយខុសច្បាប់”។
ជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ានៅប្រទេសវៀតណាម ដែលក៏មានឈ្មោះថា Degar ដែរនោះ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសជាយូរមកហើយពីបទជួយគាំទ្រកងកម្លាំងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងបារាំងអំឡុងសង្គ្រាមនៅឥណ្ឌូចិនទាំងលើកទី១ និងលើកទី២។ ពួកគេភាគច្រើនកាត់សាសនាគ្រិស្តនិកាយប្រូតេស្តង់ ដែលរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមិនទទួលស្គាល់តាមផ្លូវច្បាប់ ជាហេតុនាំឲ្យមានការបង្ក្រាបដ៏ហិង្សាលើព្រះវិហាររបស់ជនជាតិភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាចន្លោះឆ្នាំ២០០១និង២០១១។
ពួកគេរាប់ពាន់នាក់បានស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអំឡុងពេលនោះ។ ទីបំផុតពួកគេជាង១.០០០នាក់ត្រូវបានផ្ដល់សិទ្ធិជ្រកកោន និងទីលំនៅថ្មីនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ខណៈពួកគេរាប់រយនាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយនិរទេសទៅប្រទេសកំណើតវិញ។ ហើយមានសេចក្ដីរាយការណ៍ថា អ្នកដែលត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅប្រទេសវៀតណាមវិញត្រូវបានបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារ និងត្រូវបានធ្វើទារុណកម្ម។
លោក Pham Thu Hang អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាមបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយកំពុងតែឃ្លាំមើលរាល់សកម្មភាពដែលកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។ លោកបានលើកឡើងតាមរយៈអុីម៉េលមួយថា “យើងកំពុងតែបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់ពីព័ត៌មាននេះ។ វាគួរតែត្រូវបានគូសបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋនៃប្រទេសទាំងអស់ត្រូវតែគោរពតាមច្បាប់របស់ប្រទេសខ្លួន ក៏ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ ដោយអនុលោមតាមច្បាប់អន្តរជាតិ”៕ ស៊ុយឈាង
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Chris Mueller)