ខណៈពេលខ្លួនបានចាប់ផ្តើមសមាជបក្សរយៈពេលបីថ្ងៃនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសុក្រ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងកាន់អំណាចបានបន្ទោសការរង្គោះរង្គើផ្ទៃក្នុងបក្ស និងអំពើពុករលួយថា ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យខ្លួនបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រយ៉ាងច្រើនគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ដែលក្រោយពីនោះបានធ្វើឲ្យមានស្ថានភាពចលាចលរយៈពេលមួយឆ្នាំដូចជា ការជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយ មហាបាតុកម្មរបស់គណបក្សប្រឆាំង និងការបង្ក្រាបយ៉ាងសាហាវរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើអ្នកប្រឆាំងជាដើម។
នៅក្នុងរបាយការណ៍មួយចែកចាយទៅឲ្យមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីបើកអង្គសមាជនៅទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់ខ្លួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គណបក្សកាន់អំណាចបានបង្ហាញការវាយតម្លៃដោយស្មោះត្រង់គួរឲ្យកត់សម្គាល់អំពីមូលហេតុដែលខ្លួនបាត់ការគាំទ្រយ៉ាងច្រើននៅក្នុងការបោះឆ្នោត។
របាយការណ៍ “សម្ងាត់” ទទួលបានពីមន្ត្រីមួយរូបដែលបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំបិទទ្វារនៅពេលព្រឹកនៃសមាជនេះ មានខ្លឹមសារដូច្នេះថា “ទោះបីជាគណបក្សរបស់យើងទទួលបានជ័យជម្នះក្តី ក៏ការធ្លាក់ចុះសំឡេងឆ្នោតគឺជាក់ស្តែងបំផុត។ មានមូលហេតុចម្បងៗមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យយើងបាត់បង់សំឡេងឆ្នោត”។
របាយការណ៍កម្រាស់២៦ទំព័រនេះលើកឡើងថា “មានហេតុផលចម្បងៗមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យយើងបាត់បង់សំឡេងឆ្នោត” ដោយបញ្ជាក់ថា ហេតុផលទី១ គឺការដែលរដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវនូវអ្វីដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិយាយថា ជា “គោលនយោបាយដ៏ល្អសម្រាប់គ្រប់វិស័យ”។
របាយការណ៍នេះលើកឡើងបន្តថា “ទី២គឺការប្រព្រឹត្តមិនត្រឹមត្រូវដូចជាអំពើពុករលួយ បក្ខពួកនិយម ការបំពានអំណាច គម្លាតខ្លាំងរវាងមន្ត្រីថ្នាក់លើ និងមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម រវាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ រវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ កង្វះការជឿទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធតុលាការ វិសមភាព ប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់ដែលនៅមានកម្រិតនៅឡើយ បញ្ហាសេវាសាធារណៈ បញ្ហាដីធ្លី និងព្រៃឈើ បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបាត់បង់ការជឿទុកចិត្តលើការដឹកនាំរបស់យើង។ ទោះបីជាចំណុចខ្វះខាតទាំងនេះបង្កឡើងដោយមន្ត្រីមួយចំនួនក្តី ក៏វាមានឥទ្ធិពលធំធេងណាស់មកលើប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សយើងដូចសុភាសិតខ្មែរពោលថា ‘ត្រីមួយកន្ត្រក ស្អុយមួយគឺស្អុយទាំងអស់” ។
របាយការណ៍នេះលើកឡើងថា ការធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការគាំទ្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏បង្កឡើងដោយសារបញ្ហាព្រះដែន និងអន្តោប្រវេសន៍ដែលខ្លួននិយាយថា ត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកេងចំណេញ “ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រពីអ្នកដែលមានទស្សនជ្រុលនិយម ជាពិសេសក្នុងចំណោមយុវជនដែលខ្វះការយល់ដឹងត្រឹមត្រូវអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ”។
ជោគជ័យរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងការទាក់ទាញការគាំទ្រនៅតាមមូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ជាតិ ត្រូវបានលើកឡើងថាជាហេតុផលទី៥ ដែលធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជួបការលំបាកក្នុងពេលថ្មីៗនេះ។
នៅពេលបើកកិច្ចប្រជុំពេលរសៀលនៃសមាជដែលប្រារព្ធឡើងនៅកោះពេជ្រ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធានាអះអាងចំពោះសមាជិកបក្សជាង១.៣០០រូបដែលចូលរួមថា លោក ជា សីុម ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលកាលពីឆ្នាំ២០០០ និងមានសុខភាពទ្រុឌទ្រោមកាន់តែខ្លាំងឡើយៗនោះ នឹងនៅតែកាន់មុខតំណែងរបស់លោកដដែលរហូតដល់ថ្ងៃលោកទទួលមរណភាព។
លោកបានមានប្រសាសន៍ដូច្នេះថា “ដរាបណាគាត់នៅមានជីវិត គាត់នឹងនៅតែជាប្រធានបក្សរបស់យើង។ នេះជាគោលការណ៍នយោបាយរបស់មេដឹកនាំនៃគណបក្សប្រជាជន”។
កាលពីដើមសប្តាហ៍នេះ ប្រធានអង្គរក្សរបស់លោក ជា សីុម បានលើកឡើងថា ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារូបនេះកំពុងពិនិត្យស្ថានភាពជំងឺនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ហើយទំនងជាមិនអាចត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញទាន់ពេលសមាជបក្សនេះឡើយ។
នៅក្នុងសុន្ទរកថាបន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងចប់ លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភានិងជា “ប្រធានកិត្តិយស” របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានរិះគន់គណបក្សប្រឆាំងខ្លាំងៗដែលខំប្រឹងបន្ទុចបង្អាក់រដ្ឋាភិបាលក្រោយការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៣។
ទោះបីជាលទ្ធផលផ្លូវការបង្ហាញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានសំឡេងគាំទ្រ៦៨អាសនៈទល់នឹង៥៥អាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្តី ក៏គណបក្សប្រឆាំងបានអះអាងថា ម្លេ៉ះខ្លួនឈ្នះការបោះឆ្នោតទៅហើយ ប្រសិនបើគណបក្សកាន់អំណាចមិនប្រើកលល្បិចទេនោះ ហើយបានចាប់ផ្តើមមហាបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់រហូតឈានដល់ការកាន់កាប់ទីលានប្រជាធិបតេយ្យនៅខែធ្នូឆ្នាំ២០១៣ ដែលបានក្លាយជាមូលដ្ឋានសម្រាប់បាតុកម្មប្រចាំថ្ងៃដែលមានប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមរាប់មឺុននាក់។
លោក ហេង សំរិន បានថ្លែងទៅកាន់សមាជិកបក្សថា “បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ស្ថានភាពរបស់កម្ពុជាត្រូវបានរំខានដោយគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកគាំទ្ររបស់ពួកគេដែលមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។ ពួកគេបានញុះញុងឲ្យមានបាតុកម្ម កុបកម្ម ការរំខាន [និង] ចលាចល ដោយប្រើប្រាស់កលល្បិចគ្រប់បែបយ៉ាងក្នុងគោលបំណងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងដើម្បីរុញច្រានស្ថានភាពរបស់កម្ពុជាឲ្យចេញឆ្ងាយពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ ដោយប្រឆាំងនឹងការសម្រេចចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនដែលបានបោះឆ្នោត”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ហេង សំរិន បានមានប្រសាសន៍ថា ការបោះឆ្នោត និងស្ថានភាពក្រោយការបោះឆ្នោតនេះ បានជំរុញឲ្យមានការពិនិត្យពិច័យយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងជួរគណបក្សកាន់អំណាច។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “បញ្ហាទាំងនេះតម្រូវឲ្យយើងសិក្សាស៊ីជម្រៅអំពីមូលហេតុដែលនាំឲ្យមានស្ថានភាពបែបនេះ ហើយទន្ទឹមនេះក៏ត្រូវធ្វើការវាយតម្លៃដោយការប្រុងប្រយ័ត្នដែរលើចំណុចខ្លាំង ចំណុចខ្សោយ និងមេរៀនទទួលបានពីបទពិសោធន៍ថ្មីៗសម្រាប់បក្ស ដោយជំរុញឲ្យធ្វើកំណែទម្រង់ទាន់ពេលវេលា និងមានប្រសិទ្ធភាព”។
ចាប់តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយថ្ងៃ២២ កក្កដា ឆ្នាំមុនរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានធ្វើឲ្យតំណាងរាស្ត្រទាំង៥៥រូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបញ្ចប់ការធ្វើពហិការមិនចូលសភារយៈពេល១០ខែរបស់ខ្លួនមកនោះ គណបក្សប្រឆាំងបានសរសើរ “វប្បធម៌នៃការសន្ទនា” រវាងគណបក្សទាំងពីរដែលផ្ទុយស្រឡះពីកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ក្លាយជារដ្ឋាភិបាលមិនស្របច្បាប់។
នៅពេលទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទកាលពីថ្ងៃសុក្រ លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅតែពង្រីកការគាំទ្ររបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើគុណភាពនៃគំនិត និងសំណើរបស់ខ្លួនដែលត្រូវលើកឡើងក្នុងជំហរប្រឆាំង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “យើងនឹងបន្តប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រកួតប្រជែងដណ្តើមការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយខ្ញុំគិតថា យើង មានន័យថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងស្ថិតនៅលើផ្លូវឈ្នះ ពីព្រោះយើងប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងគំនិត យើងប្រកួតប្រជែងជាមួយសំណើ យើងមិនប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រាក់ ជាមួយការបំផិតបំភ័យ ជាមួយការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតនោះទេ”។
លោក សម រង្ស៊ី បានជូនពរគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឲ្យមានសំណាងល្អនៅក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងធ្វើកំណែទម្រង់របស់ខ្លួន។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំជូនពរឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានសំណាងល្អនៅក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់គោលនយោបាយរបស់ខ្លួន និងនៅក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ខ្លួនពួកគេ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមានមន្ទិលថា តើពួកគេអាចធ្វើកំណែទម្រង់ខ្លួនឯងក្នុងផ្លូវដែលប្រជាពលរដ្ឋចង់បាន ចង់ឃើញគណបក្សមួយដែលមានការទទួលខុសត្រូវគណបក្សមួយដែលដឹកនាំប្រទេសឲ្យធ្វើតាមបាន ឬយ៉ាងណា។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា អំពើពុករលួយនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលរាលដាលខ្លាំង មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ដូច្នេះកំណែទម្រង់ហ្មត់ចត់ណាមួយដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់មូលដ្ឋានគ្រឹះរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា”៕សុខុម (រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Colin Meyn)