ខេត្តកំពត-ក្រោយពេលមានពាក្យចចាមអារ៉ាមតាមបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមថា ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិវៀតណាមកំពុងចូលមកតំបន់សល់ពីសម័យអាណានិគមន៍នេះសម្រាប់ពិធីដែលមានការរៀបចំបានយ៉ាងល្អ និងមានការលាក់កំបាំងនៅកន្លែងផ្នូរដូនតារបស់ពួកគេ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីម្សិលមិញ បានដឹកនាំមន្ត្រីមួយក្រុមមានគ្នាប្រហែល៥០នាក់មកកាន់កន្លែងក្នុងដំណើរមួយដើម្បីស្វែងរកការពិត។
កាលពីខែមុន លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ដែលជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រឆាំង និងជាប្រធានគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកកិច្ចការសាសនា វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍នៅរដ្ឋសភា បានគូសបញ្ជាក់ថា ពិធីនេះដែលត្រូវបានបង្ហោះយ៉ាងសុះសាយតាមអីុនធើណិតថា ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងព្រៃយ៉ាងជ្រៅលើភ្នំបូកគោគឺកំពុងតែធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់វប្បធម៌របស់ខ្មែរ។
លោកបានសន្យាថា នឹងចុះទៅត្រួតពិនិត្យតំបន់នេះ ហើយរាយការណ៍អំពីការរកឃើញរបស់លោកជូនរដ្ឋាភិបាល។ នៅម៉ោងប្រហែល៨ព្រឹកកាលពីម្សិលមិញ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ បានទៅដល់កន្លែងវាលមួយកន្លែងនៅក្នុងព្រៃភាគខាងជើងភ្នំបូកគោ បន្ទាប់ពីស្នាក់នៅសណ្ឋាគារសុខា ដែលបើកនៅលើភ្នំបូកគោកាលពីឆ្នាំ២០១២អស់មួយយប់។
សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលអមដំណើរដោយអ្នកមកជាមួយម្នាក់ទៀត អាយុ៧២ឆ្នាំឈ្មោះ ឡុង បូតា បានជួបការលំបាកក្រោយពេលធ្វើដំណើរអស់រយៈពេលបួនម៉ោងដោយនៅពេលខ្លះពួកគេត្រូវចុះតាមចំណោតភ្នំមានចំណោត៦០ដឺក្រេ ដែលត្រូវប្រើខ្សែពួចងភ្ជាប់ទៅនឹងដើមឈើទៀតផង។
មន្ត្រីមកពីគណបក្សប្រឆាំងទាំងនេះសង្ឃឹមថា នឹងបានទៅអង្កេតមើលភ្ញៀវទេសចរជនជាតិវៀតណាមធ្វើពិធីបួងសួងបន់ស្រន់ដល់ដូនតារបស់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃដ៏ជ្រៅលើភ្នំបូកគោ ប៉ុន្តែ ដំណើរដ៏វែងឆ្ងាយរបស់ពួកគេមិនទទួលបានដូចអ្វីដែលខ្លួនសង្ឃឹមឡើយ។
រូងភ្នំមួយនៅពីក្រោមផ្ទាំងថ្មធំៗត្រង់ចំណុចជាយភ្នំគឺជាទីតាំងដំបូងដែលក្រុមមន្ត្រីទាំងនេះបានទៅដល់ ប៉ុន្តែ ពួកគេមិនបានប្រទះឃើញដានណាមួយនៃពិធីបួងសួងបន់ស្រន់របស់ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិវៀតណាមឡើយ។
លោក យន់ ផល្លី អ្នកឃ្លាំមើលនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ដែលធ្វើជាអ្នកនាំផ្លូវឲ្យក្រុមរបស់លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ពេលក្រុមនេះទៅដល់បានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេបានមកទីនេះ ប៉ុន្តែ ឥឡូវនេះពួកគេបានទៅបាត់អស់ហើយ”។
លោក ផល្លី បានបង្ហាញរូបភាពនៅក្នុងទូរស័ព្ទដៃដែលលោកបាននិយាយថា ថតបានកាលពីខែធ្នូ និងដែលស្តីអំពីជនជាតិវៀតណាមបួងសួងនៅក្នុងរូងភ្នំមួយដែលព័ទ្ធជំុវិញដោយវត្ថុលោហៈធាតុ និងរូបថតដែលមានដាក់សុ៊មយ៉ាងត្រឹមត្រូវរបស់លោក ហូ ជីមិញ មេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាម។
លោក ផល្លី បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “ខ្ញុំគិតថា អ្វីៗទាំងអស់នេះមានការរៀបចំដោយអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុន ព្រោះគណៈកម្មការបានផ្សព្វផ្សាយ [គម្រោងចុះមកទីនេះរបស់ខ្លួន] តាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ហេតុដូច្នេះពួកគេដឹងអំពីផែនការនេះ ហើយបានយក [វត្ថុទាំងអស់] ចេញដើម្បីបំបាត់ភ័ស្តុតាង”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “យើងព្រួយបារម្ភខ្លាចក្រែងទីកន្លែងនេះនឹងក្លាយទៅជារបស់ពួកគេ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរនៅតែបណ្ដោយឲ្យពួកគេមកកាន់តែច្រើនឡើងៗដើម្បីធ្វើពិធីបួងសួង ដែលពួកគេអះអាងថា ធ្វើឡើងសម្រាប់ដូនតារបស់ខ្លួនដែលទទួលមរណភាពនៅទីនេះនោះ”។
លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ដែលឡើងទៅកាន់រូងភ្នំហើយគ្មានឃើញអ្វីសោះនោះបានប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មានថា លោកបានពិភាក្សាអំពីពិធីរបស់ជនជាតិវៀតណាមនេះជាមួយលោកស្រី ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ហើយ ប៉ុន្តែថា លោកត្រូវតែមកភ្នំបូកគោនេះដើម្បីពិនិត្យស្ថានភាពដោយផ្ទាល់។
សមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រឆាំងរូបនេះបានលើកឡើងថា លោកសប្បាយចិត្តដែលការរៀបចំពិធីថតបានដោយលោក ផល្លា ត្រូវបានរើចេញពីទីនេះ ហើយថា វាជារឿងសំខាន់ណាស់ដែលភ្នំបូកគោនៅតែរក្សាទុកកន្លែងមួយនេះសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរមកអង្កេតឬសិក្សាពីវប្បធម៌ខ្មែរ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “គោលបំណងនៃដំណើរចុះមកទីនេះ គឺដើម្បីរកដំណោះស្រាយជូនជាតិ។ ប្រទេសនីមួយៗសុទ្ធតែទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ហើយពួកគេត្រូវតែបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណជាតិ និងវប្បធម៌របស់ខ្លួន ហេតុដូច្នេះការរក្សាអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់យើងគឺវាជារឿងសំខាន់ណាស់”។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា “ចាប់ពីពេលនេះទៅ គ្មាន[សម្ភារធ្វើពិធី] នៅទីនេះទៀតឡើយ ហើយយើងនឹងគ្រប់គ្រងរៀបចំទីកន្លែងនេះសម្រាប់អត្តសញ្ញាណជាតិ។ វាគឺជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់មនុស្សនៅក្នុងការធ្វើពិធីតាមជំនឿរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ យើងត្រូវតែគ្រប់គ្រងទីកន្លែងេនះដើម្បីបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណរបស់យើង”។
ក្រោយពេលលោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ បានមានប្រសាសន៍រួច លោក ស្វាយ វុទ្ធី ប្រធានផ្នែកទំនាក់ទំនងសាធារណៈនៅសណ្ឋាគារសុខា គ្រប់គ្រងដោយលោក សុខ គង់ អ្នកជំនួញជនជាតិភាគតិចវៀតណាមដែលគ្រប់គ្រងភ្នំបូកគោនេះទាំងមូល បានបញ្ជាក់ថា ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិវៀតណាមតែងតែមកកម្សាន្តនៅទីនេះ។
លោក វុទ្ធី បាននិយាយថា “ជនជាតិវៀតណាមបានមកទីនេះតាំងពីមុនពេលក្រុមហ៊ុនចាប់ផ្តើមការអភិវឌ្ឍម្លេ៉ះ”។ លោកបានពន្យល់ថា ផ្នូរក្បែរៗនោះបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរមកភ្នំបូកគោនេះជាយូរឆ្នាំមកហើយ ពោលគឺមុនពេលសណ្ឋាគារបានបើកទៅទៀត”។
លោកបាននិយាយបន្តទៀតថា “ក្រុមខ្លះមកពេលព្រឹកចាកចេញទៅវិញពេលល្ងាច ហើយក្រុមខ្លះទៀតស្នាក់នៅទីនេះមួយយប់។ យើងមិនបានហាមពួកគេទេ ព្រោះពួកគេគឺជាភ្ញៀវទេសចរដែលមកកម្សាន្តនៅលើភ្នំ”។
ក្រុមរបស់លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ក៏បានធ្វើដំណើរទៅកន្លែងផ្សេងមួយទៀតផងដែរដោយឃើញមានផ្នូរមួយចំនួនទៀតនៅលើទីជម្រាលមួយកន្លែងក្នុងព្រៃដែលហ៊ុមព័ទ្ធដោយផ្ទាំងថ្មមួយចំនួន ដែលមានឆ្លាក់និងសរសេរអក្សរចិនពណ៌ក្រហម។
លោក សិទ្ធ វណ្ណៈ អ្នកសម្របសម្រួលនៅអង្គការលីកាដូប្រចាំខេត្តនេះបានលើកឡើងថា ទីកន្លែងនេះក៏ជាកន្លែងសម្រាប់ជនជាតិវៀតណាមធ្វើពិធីផងដែរកាលពីឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា នៅមានសល់តែក្រមួនទៀនប៉ុណ្ណោះកាលពីម្សិលមិញ។
លោកបាននិយាយទាក់ទិននឹងការចុះមកទីនេះកាលពីពាក់កណ្តាលខែធ្នូថា “ខ្ញុំបានមកទីកន្លែងនេះ ហើយបានឃើញរូបសំណាកមួយ រូបថតរបស់លោក ហូ ជីមិញ និងធូបកំពុងឆេះ ទីកន្លែងមួយដែលត្រូវបង្កើតឡើងដូចជាកន្លែងសម្រាប់ពួកគេស្នាក់នៅអ៊ីចឹង… និងបានឃើញផ្លែឈើនៅលើថ្មក្បែរផ្នូរ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “យើងបានជួបជាមួយជនជាតិវៀតណាមជាច្រើននាក់។ អ្នកខ្លះចម្អិនអាហារ អ្នកខ្លះតាំងសមាធិនៅលើថ្ម និងអ្នកខ្លះទៀតកំពុងងូតទឹក។ ពលរដ្ឋខ្មែរកម្រមកទីនេះណាស់ព្រោះវាជាទីកន្លែងមួយដ៏លំបាក។ យើងទើបតែដឹងថា មានកន្លែងនេះកាលពីប្រហែលពីរឆ្នាំមុនប៉ុណ្ណោះ”។
អ្នកផ្សេងៗទៀតដែលបានធ្វើដំណើរចុះមកទីនេះបានបង្ហាញក្ដីព្រួយបារម្ភខ្លាចក្រែងថាជនអន្តោប្រវេសន៍ជនជាតិវៀតណាមក្នុងចំនួនច្រើនដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ទឹកដីដែលសព្វថ្ងៃស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម អាចធ្វើឲ្យរឿងេនះកើតឡើងម្តងទៀតនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រី សំ ចរិយា សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាខេត្តកំពតមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលចូលរួមជាមួយលោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ បានលើកឡើងថា លោកស្រីជឿជាក់ថា ផ្នូរទាំងេនះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយពលរដ្ឋវៀតណាមក្នុងគោលបំណងភ្ជាប់ទំនាក់វប្បធម៌របស់ខ្លួនទៅនឹងកន្លែងនេះ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងធ្លាប់ដឹងមកហើយថា នៅពេលណាពួកគេបានខ្ចីអ្វីមួយក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ គឺពួកគេស៊ីដាច់តែម្តង”។
លោកស្រីបានបន្ថែមទៀតថា “នៅថ្ងៃអនាគត ពួកគេចង់ឲ្យភ្នំបូកគោក្លាយជារបស់ខ្លួន ហេតុដូច្នេះពួកគេមានបំណងប្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយថា ដូនតារបស់ពួកគេទទួលមរណភាពនៅទីនេះ ហើយនេះគឺជាភ័ស្តុតាងរបស់ពួកគេដើម្បីបង្ហាញថា ទីកន្លែងនេះគឺជាដីរបស់ខ្លួននៅពេលពួកគេយកដីកម្ពុជា”៕ស៊ុយឈាង