កម្ពុជាជាប្រទេសមួយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ រាជាណាចក្រមួយនេះមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយដូចគ្នាទៅនឹងប្រទេសដទៃឯទៀតដែរ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក៏មានចែងផងដែរអំពីសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋនៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ ហើយក៏មានចែងផងដែរអំពីស្ថាប័នរដ្ឋធំៗទាំង៣ ដែលមានតុល្យភាពនឹងគ្នា គឺស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងស្ថាប័នតុលាការ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក៏មានចែងអំពីបុព្វសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ដែលជានិមិត្តរូបនៃការផ្សះផ្សាជម្លោះនយោបាយផងដែរ ព្រោះថាមហាក្សត្រជាម្លប់របស់ប្រជារាស្ត្រ។
សារព័ត៌មានរបស់អាមេរិក The Diplomat បានរាយការណ៍ថា ហេតុផលមួយដ៏ចម្បងដែលលោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរាជាណាចក្រកម្ពុជា តែងតែសង្គ្រោះអំណាចរបស់លោកបានពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិរហូតលោកអាចក្រាញអំណាចរបស់លោកបានរហូតមកទល់ពេលនេះ គឺជិត ៤០ឆ្នាំទៅហើយនោះ ដោយសារតែលោកប្រើអំណាច និងឥទ្ធិពលក្នុងឋានៈជាមេដឹកនាំរដ្ឋដ៏កំពូល វាយបង្ក្រាបក្រុមប្រឆាំងទប់អំណាចរបស់លោកកុំឱ្យធ្លាក់ក្នុងការគំរាមកំហែងដ៏គ្រោះថ្នាក់។
ការគំរាមកំហែងណាដែលធំ និងមានឥទ្ធិពលខ្លាំង លោកព្យាយាមវាយបង្ក្រាបឱ្យរួញតូចទៅវិញ ជាពិសេសសកម្មជនម្នាក់ដែលសមត្ថកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចោទថាមានទោស ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកសម្រេចមិនឱ្យមានទោស គឺមិនឱ្យរងការដាក់ទណ្ឌកម្មអ្វីនោះទេ ព្រោះតែសកម្មជនរូបនោះបានសុំខមាទោសពីលោក ហ៊ុន សែន។
ការផ្ដល់ការលើកលែងទោសមកវិញរបស់បុរសខ្លាំងនេះ បាននាំឱ្យមជ្ឈដ្ឋានខ្លះហៅលោក ហ៊ុន សែន ថាជាមេដឹកនាំដែលមានចិត្តធម៌ និងជាមេដឹកនាំដែលតែងតែសន្ដោសប្រណីដល់ជនណាដែលឆាប់ទទួលកំហុសដោយសម្រេចបោះបង់ការតស៊ូតាមផ្លូវតុលាការ។ ដូច្នេះ បុរសម្នាក់នេះមើលទៅមិនដូចគេថាជាជនផ្ដាច់ការនោះទេ។
ពេលខ្លះ គេថាលោក ហ៊ុន សែន ដូចជាអាទិទេព ដូចជាអធិរាជកាលពីសម័យដែលពិភពលោកពុំទាន់មានច្បាប់ទម្លាប់។ គាត់ចង់ដាក់ទោសទៅលើអ្នកណាក៏បាន។ គាត់ចង់ដកទោស ឬលើកលែងទោសអ្នកណាក៏បាន ឱ្យតែជននោះ អ្នកនោះធ្វើឱ្យអ្វីមួយតបស្នងលោកឱ្យលោកពេញចិត្តពេញថ្លើម បើទោះជាអ្នកនោះប្រព្រឹត្តខុសធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងណាក៏ដោយ បើទោះបីលោកខឹងអ្នកនោះដូចកំរោលចូលក៏ដោយ។
បុរសខ្លាំងរូបនេះគេតែហៅលោកថា បិតា ពុក ឬឪពុក ដែលបានប្រោសប្រទានទោសលើកលែងទោសអ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុស ព្រោះតែបានរិះគន់ការដឹកនាំរបស់លោក។ នៅកម្ពុជា អ្នកដែលត្រូវបានគេណែនាំឱ្យស្រឡាញ់ គាំទ្រ ចូលចិត្តបុរសរូបនេះ ព្រោះគាត់ជាមេដឹកនាំដែលមានចិត្តធម៌គ្មានពីរលើលោក។
គាត់មិនធ្វើបាប ឬយកទោសពៃរ៍ពីអ្នកនោះទេ ឱ្យតែអ្នកហៅគាត់ថា ពុក កូនស្រឡាញ់ពុកណាស់។ ពុកនេះហើយជាអ្នកបង្កើតសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ហើយបើពុកម្នាក់នេះដកខ្សែក្រវាត់ចង់វាយអ្នក គឺអ្នកឆាប់សុំទោសគាត់ទៅ។ អ្នកសរសើរគាត់ភ្លាមទៅ គឺអ្នកមិនរងការវាយនឹងខ្សែក្រវាត់របស់គាត់នោះទេ។
អ្នកត្រូវនិយាយថា ពុកជាមេដឹកនាំមានបេះដូងត្រជាក់ និងមានចិត្តធម៌ ហើយទោសទាំងឡាយរបស់អ្នក ទោះជាធ្លាក់ក្នុងដៃតុលាការក៏ដោយ ក៏គាត់ប្រាប់ឱ្យដកវិញបានដែរ។
ករណីជាក់ស្ដែងមួយក្នុងចំណោមរឿងជាច្រើនទៀត បានស្ដែងឱ្យឃើញរួចទៅហើយ គឺករណីលោក យឹម ស៊ីណន ដែលកាលពីថ្ងៃទី២២ មីនា សកម្មជនបក្សប្រឆាំងរូបនេះ រួមនឹងដៃគូរបស់គាត់ គឺលោក ហ៊ុន កុសល ត្រូវបានតុលាការនាំខ្លួនទៅឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារមួយនៅភ្នំពេញពីបទញុះញង់បង្កឱ្យមានការបះបោរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបាំងក្លស់អង្គព្រះមហាក្សត្រ។
លោក យឹម ស៊ីណន បានសរសេររិះគន់ការបាំងក្លស់នេះថា «សាធារណជនមើលទៅអ្នកណាជាស្ដេចពិតប្រាកដ ព្រោះអ្នកកាន់ក្លស់បានបាំងកម្ដៅព្រះអាទិត្យតែទៅលើលោក ហ៊ុន សែន ទៅវិញ»។ សំណេររបស់លោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល ចង់មានន័យថា ៣៨ឆ្នាំមកនេះ លោក ហ៊ុន សែន មានអំណាចលើសស្ដេចទៅទៀត។
ក្រោយពីចប់កម្មវិធីដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងបរិវេណអង្គរវត្តដែលមានវត្តមានអង្គព្រះមហាក្សត្រនោះភ្លាម លោក ហ៊ុន សែន ច្រឡោតខឹង ហើយបញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនលោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល នាំខ្លួនទៅតុលាការដើម្បីធ្វើការចោទប្រកាន់តែម្តង។ លោក ហ៊ុន សែន សរសេរតបវិញថា ដាច់ខាតលោកមិនលើកលែងទោសអ្នកទាំងពីរនេះទេ ព្រោះបានប្រមាថធ្ងន់ណាស់លើអង្គព្រះមហាក្សត្រ ហើយញុះញង់ឱ្យមានចលាចលសង្គមទៀតផង។
លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនេះកំពុងរៀបចំអំណាចសន្តតិវង្សក្នុងគ្រួសាររបស់គាត់ និងបក្ខពួករបស់គាត់ឱ្យកាន់អំណាចពីឪដល់កូនរហូតដល់ចៅឯណោះ។
ចំណែករឿងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រកែច្នៃ គឺប្រវត្តិ «ស្ដេចកន» ជាស្ដេចជ្រែករាជ្យ ដែលលោក ហ៊ុន សែន តែងចាត់ទុកខ្លួនលោកផ្ទាល់ដូចជាស្ដេចកន ហើយតាំងខ្លួនជាបិតារបស់រាស្ត្រខ្មែរថែមទៀតនោះ។
និយាយរឿងរបស់លោក យឹម ស៊ីណន វិញ ក្រោយពីភរិយាលោក យឹម ស៊ីណន អ្នកស្រី សូផាត មករា បានសរសេរលិខិតអង្វរលោក ហ៊ុន សែន សុំឱ្យស្វាមីបានលើកលែងទោស ក្នុងលិខិតនោះអ្នកស្រី សូផាត មករា បានរៀបរាប់យ៉ាងស្រទន់ហៅលោក ហ៊ុន សែន សុទ្ធតែពុក។ អ្នកស្រីថាពុកជាមេដឹកនាំដ៏ជាគួរឲ្យស្រឡាញ់ ជាម្លប់របស់ប្រជាជន សូមពុកលើកលែងទោសឱ្យស្វាមីរបស់គាត់ទៅ ព្រោះគាត់បានសារភាពថាគាត់ធ្វើឱ្យមានកំហុសដែលធ្វើឱ្យពុកខឹង។
ក្នុងពេលនោះ លោក យឹម ស៊ីណន ក៏ទទួលបានការយល់ព្រមពីមន្ត្រីពន្ធនាគារឱ្យអានលិខិតសុំទោសទាំងសម្លៀកបំពាក់ជាអ្នកទោសដោយថតជាវីដេអូ។ លោក យឹម ស៊ីណន បានលើកដៃសំពះ ហើយសុំទោសទាំងលោក ហ៊ុន សែន និងព្រះមហាក្សត្រ។
ក្នុងថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា លោក យឹម ស៊ីណន ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ស្នើទៅតុលាការឱ្យដោះលែងពីមន្ទីរឃុំខ្លួន តែលោក ហ៊ុន កុសល ដែលមិនបានសរសេរលិខិតសុំទោស លោកក៏នៅតែបន្តឃុំខ្លួន។
យ៉ាងណា លោក ហ៊ុន សែន បានព្យាយាមពន្យល់អំពីមូលហេតុដែលលោកលើកលែងទោស និងស្នើឱ្យតុលាការដោះលែងលោក យឹម ស៊ីណន ព្រោះតែលោក ស៊ីណន សារភាពទទួលកំហុស ហើយម្យ៉ាងទៀតភរិយារបស់លោក ស៊ីណន មិនបានអន្តរាគមន៍ទៅរកបរទេស ឬអង្គការណាមួយដាក់គំនាបលើរដ្ឋាភិបាល ទើបលោកសម្រេចដូចនេះ។ លោកព្រមានថា អ្នកណាដែលសុំអន្តរាគមន៍ពីពួកបរទេស គឺលោកមិនលើកលែងទោសឱ្យដាច់ខាត។
សារព័ត៌មាន The Diplomats ឲ្យដឹងថា វាគឺជាទម្លាប់ទៅហើយ គឺបុគ្គលណាក៏ដោយ ជាពិសេសបក្ខពួកបក្សកាន់អំណាចងាយនឹងបានដោះលែងពីពន្ធនាគារណាស់ ឱ្យតែចេះសរសើរ លួងលោម អង្វរលោក ហ៊ុន សែន គឺបានរួចទោសភ្លាមដូចករណីលោក យឹម ស៊ីណន ដូច្នេះដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន តែងហៅខ្លួនលោកថាជាមេដឹកនាំចិត្តធម៌។ លោកថាលោកមិនកំណាញ់អ្វីទេ តែដូចជាមិនពិតនោះទេ។ ពលរដ្ឋដែលចង់បានយុត្តិធម៌មួយចេញពីប្រព័ន្ធដឹកនាំមួយដែលមិនបង្កឱ្យមានសង្គមអយុត្តិធម៌ ដោយតុលាការឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ អំណាចសភាអាចជួយដោះស្រាយទុក្ខវេទនារបស់ពលរដ្ឋ គឺលោក ហ៊ុន សែន មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានជាដាច់ខាត។
លោកមិនត្រឹមក្រសោបអំណាចក្នុងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិនោះទេ លោកប្រើអំណាចរបស់លោករំលោភស្ថាប័នពីរនេះថែមទៀតផង។ ការពិត ក្រុមណា បុគ្គលដែលអាចធ្វើឱ្យអំណាចរបស់លោកងាយគ្រោះថ្នាក់ លោកតែងតែរកវិធានការកម្ចាត់ក្រុមនោះ ឬបុគ្គលនោះចោលដោយគ្មានត្រាប្រណីនោះឡើយ។
ជាក់ស្ដែង លោក កឹម សុខា ដែលបង្ហាញមនោសញ្ចេតនានឹងគ្រួសាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាច្រើនមកហើយដែរ ក៏លោក ហ៊ុន សែន មិនអត់ឱនឲ្យជាដាច់ខាត ព្រោះលោក កឹម សុខា អនាគតជាអ្នកនយោបាយដែលអាចដណ្ដើមអំណាចពីលោកបាន។
ខណៈនេះ តុលាការដែលគេថាជាតុលាការនយោបាយ បានកាត់ទោសលោក កឹម សុខា ឱ្យមានទោស ២៧ឆ្នាំ ពីបទឃុបឃិតជាមួយរដ្ឋបរទេស មានផែនការផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ លោក ហ៊ុន សែន សច្ចាថានឹងមិនលើកលែងទោសឱ្យលោក កឹម សុខា ជាដាច់ខាត ហើយលោក កឹម សុខា ក៏មិនបានសុំទោសលោក ហ៊ុន សែន ឬស្នើអន្តរាគមន៍ពីលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីទទួលបានការលើកលែងទោសពីព្រះមហាក្សត្រនោះដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន អាចនឹងទូលថ្វាយទៅព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីសុំការលើកលែងទោសដល់លោក កឹម សុខា បាន លុះត្រាណាតែលោក កឹម សុខា ហ៊ានស្បថលែងធ្វើនយោបាយ៕