មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក អំពាវនាវឱ្យតុលាការ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធក្នុងខេត្តកោះកុង សិក្សាលើករណីវិវាទដីធ្លីដែលពលរដ្ឋរងគ្រោះនូវការចោទប្តឹងពីឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ នៅស្រុកស្រែអំបិល ឱ្យបានលម្អិត ដើម្បីរកឱ្យឃើញការពិត និងឈានទៅរកដំណោះស្រាយដោយផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ ជាជាងការប្រើវិធានការចោទប្តឹង និងចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋរងគ្រោះដូចពេលកន្លងមក។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា នេះថា ជុំវិញទំនាស់ដីធ្លីនៅក្នុងខេត្តកោះកុងភាគច្រើនមិនត្រូវបានអាជ្ញាធរចាត់វិធានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដើម្បីរកដំណោះស្រាយនោះទេ គឺមានតែប្រើប្រព័ន្ធតុលាការចោទប្តឹង និងចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋរងគ្រោះ និងសកម្មជនដីធ្លី ព្រមទាំងតំណាងសហគមន៍រងគ្រោះប៉ុណ្ណោះ នៅពេលដែលពួកគេធ្វើការតវ៉ាចំពោះការរំលោភបំពានពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនឯកជនរបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ និងឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ កន្លងមក។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា លើកឡើងថា ពិតមែនតែជនរងគ្រោះដែលរងនូវការចោទប្តឹង និងចាប់ឃុំខ្លួនត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន ប៉ុន្តែតុលាការ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ក៏មិនគួរទុកបញ្ហានេះឱ្យនៅរ៉ាំរ៉ៃរាប់ឆ្នាំបែបនេះដែរ។
លោកបន្តថា គួរតែរកដំណោះស្រាយពីការរំលោភបំពានកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ ក្នុងនោះបើរកឃើញថាក្រុមហ៊ុនឯកជនណាមួយបានរំលោភដីធ្លីដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋប្រាកដមែន តុលាការត្រូវតែអនុវត្តវិធានការច្បាប់ដាក់ទោសទណ្ឌទៅដល់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនឯកជនទាំងនោះ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ទៅដល់ពលរដ្ឋរងគ្រោះវិញ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សង្គមស៊ីវិលរូបនេះបញ្ជាក់ថា ចំណែកករណីអ្នកស្រី អិន ធូ ដែលរងនូវការចោទប្រកាន់ពីបទ “ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម” និងអ្នកស្រី ថាង ញ៉ឹង ព្រមទាំងអ្នកស្រី សេង លីន ដែលត្រូវតុលាការខេត្តកោះកុង ផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ១ឆ្នាំ និងពិន័យទឹកប្រាក់ចំនួន ៤០លានរៀលកន្លងមក ក៏តុលាការខេត្តកោះកុងគួរតែពិនិត្យលើករណីនេះឡើងវិញ ដើម្បីទម្លាក់ចោលរាល់បទចោទនានាលើពួកគាត់ដែរ មិនគួរបន្តទុកឱ្យពួកគាត់ស្ពាយទោសទាំងអយុត្តិធម៌ជាប់ខ្លួនបែបនេះទៀតនោះទេ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីជំរុញឱ្យតុលាការខេត្តកោះកុង ពិនិត្យឡើងវិញលើសំណុំរឿងរបស់តំណាងសហគមន៍ ១៩៧គ្រួសារស្រុកស្រែអំបិល ដែលរងនូវការចោទប្រកាន់ និងផ្ដន្ទាទោសពីបទញុះញង់ពីសំណាក់ឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ កន្លងមក។
កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ប្រជាសហគមន៍ប្រមាណ ៥០នាក់មកពីសហគមន៍ ១៩៧គ្រួសារ ស្ថិតក្នុងភូមិតានី ឃុំជីខលើ ស្រុកស្រែអំបិល ខេត្តកោះកុង បានប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅមុខសាលាដំបូងខេត្តកោះកុង ដើម្បីទាមទារឲ្យទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើសកម្មជនដីធ្លីអ្នកស្រី អិន ធូ ដែលរងនូវការចោទប្រកាន់ពីបទ “ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម” កាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ។
ក្រៅពីការប្រមូលផ្ដុំទាមទារឱ្យតុលាការខេត្តកោះកុង ទម្លាក់ចោលបទចោទលើអ្នកស្រី អិន ធូ ហើយ ពួកគេក៏បានទាមទារឱ្យសាលាដំបូងខេត្តកោះកុង ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់សកម្មជនដីធ្លី ២នាក់ផ្សេងទៀតដែរ គឺអ្នកស្រី ថាង ញ៉ឹង និងអ្នកស្រី សេង លីន ដែលត្រូវតុលាការខេត្តកោះកុង ផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ១ឆ្នាំ និងពិន័យជាទឹកប្រាក់ ៤០លានរៀលនាពេលកន្លងមកនោះ។
ការចោទប្រកាន់សកម្មជនដីធ្លីខាងលើ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីប្រជាសហគមន៍ជិត ២០០គ្រួសារ (១៩៧គ្រួសារ) ស្ថិតក្នុងភូមិតានី ឃុំជីខលើ ស្រុកស្រែអំបិល ខេត្តកោះកុង បានរងនូវការរំលោភដីធ្លីពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនរបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ និងឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ លើផ្ទៃដីជាង ១ពាន់ហិកតារ (១២០០ហិកតារ) ក្រោមរូបភាពអភិវឌ្ឍដំណាំអំពៅលើដីសហគមន៍តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៧ មក។
ក្រោយដីធ្លីរបស់ប្រជាសហគមន៍ទាំង ១៩៧គ្រួសារ ត្រូវបានរំលោភបំពានពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនរបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ និងឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ ប្រជាសហគមន៍បាននាំគ្នាតវ៉ាទាមទាររហូតមក ប៉ុន្តែសកម្មភាពតវ៉ារបស់ពួកគេត្រូវតុលាការខេត្តកោះកុង ចោទថាជាអំពើខុសច្បាប់ទៅវិញ ក្នុងនោះប្រជាសហគមន៍ជាច្រើននាក់ត្រូវរងនូវការចោទប្រកាន់ និងចាប់ឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់។
ជាក់ស្តែង កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ តំណាងសហគមន៍ដីធ្លីខេត្តកោះកុង ចំនួន ១២នាក់ បាននាំគ្នាធ្វើដំណើរទៅរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីដាក់ញត្តិសុំការអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើសកម្មជនដីធ្លីចំនួន ៣០នាក់ ដូចជាអ្នកស្រី ថាង ញ៉ឹង និងអ្នកស្រី សេង លីន ជាដើម ដែលតុលាការបានចោទប្រកាន់ពីបទផ្សេងៗកាលពីកន្លងទៅនោះ។
ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរមិនទាំងទាន់ទៅដល់ទីក្រុងភ្នំពេញផង ពួកគេត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ និងបញ្ជូនខ្លួនទៅកាន់តុលាការ រហូតឈានដល់ការចោទប្រកាន់មនុស្សចំនួន ១០នាក់ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» តែម្តង ក្នុងនោះក៏មានការឃុំខ្លួនក្មេងតូចម្នាក់ដែលមានអាយុ ១ឆ្នាំ ៣ខែផងដែរ ខណៈអ្នកស្រី អិន ធូ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនោះ ក៏បានរងនូវការចោទប្រកាន់ពីបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមដែរ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នវិញ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានចេញរបាយការណ៍ស្ដីពីស្ថានភាពវិវាទដីធ្លីនៅកម្ពុជាកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០២២ ថា ជម្លោះដីធ្លីកាលពីឆ្នាំ២០២១ មានចំនួនជាង ១៦០ករណី (១៦៩ករណី) លើផ្ទៃដីទំហំជាង ៥ម៉ឺនហិកតារ (៥២៦០១,៨៧ហិកតារ) ហើយជម្លោះដីធ្លីទាំងនេះបានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ជនរងគ្រោះចំនួនជិត ២ម៉ឺនគ្រួសារ (១៧០៣៣គ្រួសារ) ដែលស្មើនឹងជាង ៦ម៉ឺននាក់ (៦១៤៦៩នាក់) ខណៈមានជនជាតិដើមភាគតិចក៏បានរងនូវផលប៉ះពាល់ជាង ១ពាន់គ្រួសារ (១៣៤៧គ្រួសារ) ផងដែរ។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សខាងលើបញ្ជាក់ថា ករណីជម្លោះដីធ្លីដែលលេចធ្លោជាងគេ គឺការរំលោភយកដីដោយបុគ្គលមានអំណាចចំនួន ៦៦ករណី និងបុគ្គលអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិចំនួន ២៧ករណី ដោយសារតែករណីទាំងនេះនាំឱ្យមានការចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋក្នុងបំណងបំបាក់ស្មារតីម្ចាស់ដី ដើម្បីកុំឱ្យពួកគេហ៊ានប្រើសិទ្ធិក្នុងការទាមទារតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់បន្តទៀត។
ទំនាស់ដីធ្លីរវាងពលរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅរបស់ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ និងឧកញ៉ា ហេង ហ៊ុយ បានកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៧ មកម្ល៉េះ ខណៈពលរដ្ឋនៅតែធ្វើការតវ៉ា និងទាមទាររកដំណោះស្រាយពីអាជ្ញាធរនៅឡើយ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅមិនទាន់អាចដោះស្រាយវិវាទនេះបាននៅឡើយទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបែរជាចោទប្តឹងពលរដ្ឋរងគ្រោះដែលទាមទាររកយុត្តិធម៌ទាំងនោះ ថាកំពុងបង្កការញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមទៅវិញ៕