តុលាការអាមេរិក សម្រេចជាឯកច្ឆន្ទលើកលែងការចោទប្រកាន់លើប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ លោក គ្រី ម៉ះផល ពីបទសមគំនិត និងរត់ពន្ធស្វាព្រៃ នៅរសៀលថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ ប៉ុន្តែភស្តុតាងដែលដាក់ក្នុងតុលាការ បង្ហាញឲ្យឃើញអំពើពុករលួយក្នុងការជួញដូរសត្វស្វាក្ដាមខុសច្បាប់ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីខ្មែរ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។
ក្រោយជំនុំជម្រះក្តីដែលប្រព្រឹត្តទៅអស់រយៈពេលពីរសប្តាហ៍ (ពីថ្ងៃទី១១ ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែមីនា) គណៈវិនិច្ឆ័យទាំង ១២រូបនៃតុលាការសហព័ន្ធអាមេរិក នៅទីក្រុងម៉ៃអាម៊ី (Miami) ក្នុងរដ្ឋហ្លូរីដា (Florida) សហរដ្ឋអាមេរិក សម្រេចថាលោក គ្រី ម៉ះផល ដែលជាជនជាប់ចោទម្នាក់ក្នុងចំណោមជនជាប់ចោទប្រាំបីនាក់ មិនជាប់ពិរុទ្ធពីបទចោទទាំងពីរ គឺបទសមគំនិត និងរត់ពន្ធស្វាព្រៃ (ស្វាក្ដាម) នោះឡើយ។
ក្នុងការជំនុំជម្រះក្ដីនេះ តុលាការអាមេរិកលើកយកតែករណីសហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងនឹងលោក គ្រី ម៉ះផល មកជំនុំជម្រះសិនប៉ុណ្ណោះ។ ករណីសហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងនឹងលោក កែវ អូម៉ាលីស និងជនជាប់ចោទប្រាំមួយនាក់ទៀតដែលជាជនជាតិចិន និងជាបុគ្គលិកជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមហ៊ុន Vanny Bio Research តុលាការមិនទាន់យកមកជំនុំជម្រះនៅឡើយទេ។
ប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ លោក គ្រី ម៉ះផល ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចអាមេរិកចាប់នៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ ចន អេហ្វ កេណ្ណេឌី (John F. Kennedy) ក្នុងរដ្ឋញូវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ ពាក់ព័ន្ធនឹងការរត់ពន្ធសត្វស្វាព្រៃ ឬស្វាក្តាមខុសច្បាប់ ខណៈអគ្គនាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើ លោក កែវ អូម៉ាលីស ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ក្នុងករណីដូចគ្នានេះដែរ ប៉ុន្តែអគ្គនាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើរូបនេះកំពុងមានសេរីភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយសព្វថ្ងៃនេះ។
ការចាប់ខ្លួនលោក គ្រី ម៉ះផល ធ្វើឡើងអំឡុងពេលដែលមន្ត្រីកម្ពុជារូបនេះធ្វើដំណើរទៅចូលរួមកិច្ចប្រជុំលើកទី១៩ នៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីការការពារសត្វ និងរុក្ខជាតិជិតផុតពូជ សាយតេស (CITES) ដែលធ្វើឡើងនៅប្រទេសប៉ាណាម៉ា ក្នុងនោះ បុគ្គលិក ៦នាក់ផ្សេងទៀតរបស់ក្រុមហ៊ុន Vanny Bio Research ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ក្នុងករណីដូចគ្នានេះដែរ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ភស្តុតាងដែលបានពីអតីតបុគ្គលិកនៅកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research គឺលោក ហ្វ្រានសេស យឹង ដែលដាក់បង្ហាញក្នុងតុលាការ បង្ហាញឲ្យឃើញអំពីអំពើពុករលួយ និងការជួញដូរសត្វស្វាក្ដាមយ៉ាងរង្គាល ដែលក្នុងនោះពាក់ព័ន្ធនឹងលោក គ្រី ម៉ះផល និងមេកើយរបស់លោក គឺលោក កែវ អូម៉ាលីស ដែលជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែករដ្ឋបាលព្រៃឈើនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។
ភស្តុតាងក្នុងតុលាការបង្ហាញអំពីសារទំនាក់ទំនងរវាងមន្ត្រីគ្រប់គ្រងកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research ដែលឃុបឃិតគ្នាជាមួយលោក កែវ អូម៉ាលីស រឿងរត់ពន្ធស្វាក្ដាមនេះ ដោយក្រុមហ៊ុននេះទិញថ្លៃ ១៥០ដុល្លារក្នុងស្វាក្ដាមផ្លូវការមួយក្បាល និង ២២០ដុល្លារសម្រាប់ស្វាក្ដាមក្រៅផ្លូវការ។
ក្នុងឯកសារភស្តុតាងបង្ហាញថា យ៉ាងហោចណាស់មានស្វាក្ដាមផ្លូវការ ២០០០ក្បាល និងក្រៅផ្លូវការ ៣០០០ក្បាលដែលក្រសួងកសិកម្ម តាមរយៈលោក កែវ អូម៉ាលីស និងដៃស្តាំរបស់លោក គឺលោក គ្រី ម៉ះផល បានប្រគល់ឲ្យក្រុមហ៊ុន Vanny Bio Research ដើម្បីរត់ពន្ធមកសហរដ្ឋអាមេរិក។
សត្វស្វាក្ដាមទាំងនេះ អាចនាំចូលមកសហរដ្ឋអាមេរិកបាន ដោយសារការក្លែងឯកសារដោយដាក់ថា ស្វាបង្កាត់ពូជ និងចិញ្ចឹមក្នុងកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research ដែលតាមការពិត គឺចាប់ពីព្រៃដឹកទៅលក់នៅអាមេរិកភ្លាមៗតែម្តង។ អំពើពុករលួយនេះ ក៏មានជាប់ឈ្មោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរ ដោយក្នុងសារឆ្លើយឆ្លងគ្នារបស់អ្នកគ្រប់គ្រងកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research បាននិយាយអំពីការប្រគល់ប្រាក់ឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ខ្ទង់ម៉ឺនដុល្លារ។
ការបែកការណ៍នេះ គឺដោយសារលោក ហ្វ្រានសេស យឹង ធ្វើជារនុកក្នុងឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក និងលួចថតរាល់សកម្មភាពដឹកស្វាចូលកសិដ្ឋាន និងលួចផ្តល់រាល់ឯកសារកត់ត្រាចំនួនស្វាក្នុងកសិដ្ឋាននេះ។ ឯកសារភស្តុតាងឯទៀតបានពីអ៊ីមែលរបស់ជនជាតិចិន ដែលជាម្ចាស់គ្រប់គ្រងកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research ដែលតុលាការអាមេរិកចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យទាញយកពី Google។
រូបថតវីដេអូជាច្រើនដែលលោក ហ្វ្រានសេស យឹង ថតបាន និងដាក់បញ្ចាំងក្នុងសវនាការសាធារណៈ បង្ហាញឲ្យឃើញលោក គ្រី ម៉ះផល និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ បានដឹកសត្វស្វាក្ដាមដែលចាប់ពីព្រៃយកទៅឲ្យកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research។
ក្នុងវីដេអូមួយមានរូបឈ្មួញជួញដូរសត្វស្វាព្រៃដ៏ល្បីឈ្មោះដែលមានរហស្សនាមថា “យាយសៀមរាប” និងកូនប្រសាប្រុសរបស់គាត់ បានដឹកស្វាក្ដាមច្រកថង់កៅស៊ូបិទជិត យកទៅលក់ឲ្យកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី។
តាមរបាយការណ៍របស់សាក្សី យាយសៀមរាប នេះ រត់ពន្ធស្វាក្ដាមទៅលក់ឲ្យកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី យ៉ាងហោចណាស់ ២៧០០០ក្បាល។
ក្រៅពីមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើជាច្រើននាក់ដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងអំពើរត់ពន្ធស្វាក្ដាមនេះ មានឈ្មួញរត់ពន្ធស្វាក្ដាមយកមកលក់ឲ្យកសិដ្ឋាន Vanny Bio Research ជាច្រើននាក់ទៀតពីតាមបណ្ដាខេត្តផ្សេងៗ ដែលកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី ដាក់លេខកូដសម្ងាត់ ដោយហៅអ្នកទាំងនោះថាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ស្វា A, B, C, D, E ជាដើម។
បើតាមសាក្សីដែលជាអតីតបុគ្គលិកនៅកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី នោះ យ៉ាងហោចណាស់មានស្វាក្ដាមជាង ១២០០០ក្បាល ត្រូវដុតចោល ដោយសារតែមិនគ្រប់លក្ខណៈនាំចេញ។
តម្លៃស្វាក្ដាមនេះកាលពីដើមឆ្នាំ២០១០ អាមេរិកទិញក្នុងតម្លៃមួយក្បាលក្រោម ២០០០ដុល្លារ ប៉ុន្តែតម្លៃនេះកាន់តែកើនឡើងជាលំដាប់រហូតដល់មួយក្បាលជិត ២០០០០ដុល្លារនៅក្រោយផ្ទុះជំងឺកូវីដ។ ស្វាក្ដាមទាំងនេះ អាមេរិកទិញយកដើម្បីធ្វើពិសោធន៍វេជ្ជសាស្ត្រ។
នៅកម្ពុជាមានកសិដ្ឋានបង្កាត់ពូជស្វាក្ដាមនេះសរុប ៦ក្រុមហ៊ុន ក្នុងនោះមានក្រុមហ៊ុនមួយជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្អូនស្រីលោក ហ៊ុន សែន គឺលោកស្រី ហ៊ុន សេងនី។ កសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី មានទីតាំងស្តុកទុកសត្វស្វាក្ដាមនេះពីរកន្លែង មួយនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ និងមួយទៀតនៅភ្នំពេញ។
ក្នុងមួយឆ្នាំ សហរដ្ឋអាមេរិក មានស្វាក្តាមប្រមាណ ៣០០០០ក្បាលនាំចូលមកអាមេរិក ដែលក្នុងនោះ ៦០% នាំចូលពីប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយសារតម្រូវការស្វាក្ដាមនេះកើនឡើង កសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី មិនអាចបង្កាត់ពូជសត្វនេះបានទាន់លក់ ទើបបែកគំនិតចាប់ស្វាក្តាមពីព្រៃដើម្បីនាំចេញភ្លាមៗ។
បើតាមចម្លើយសាក្សី ហ្វ្រានសេស យឹង ដើម្បីចាប់ស្វាព្រៃបានច្រើនសន្ធឹក ក្រុមហ៊ុននេះឃុបឃិតគ្នាជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើកម្ពុជាដែលមានលោក កែវ អូម៉ាលីស ចូលដៃបង្កើតលិខិតអនុញ្ញាតពីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យចាប់ស្វាក្តាម ២០០០ក្បាល។
លិខិតអនុញ្ញាតនេះបានបើកផ្លូវឲ្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើ អាចដើរចាប់ស្វាពីតាមទីសាធារណៈ ដោយយកលេសថាចាប់ស្វាដែលរំខានអ្នកស្រុក ជាដើម។ ឆ្លៀតឱកាសមានលិខិតនេះ វាសនាស្វាក្ដាម ៣០០០ក្បាលទៀតក៏ត្រូវមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើចាប់យកមកលក់ឲ្យកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី ក្នុងមួយក្បាល ២២០ដុល្លារ។
ទោះបីភស្តុតាងមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការភ្ជាប់លោក គ្រី ម៉ះផល ទៅនឹងបទល្មើសនៃការសមគំនិត និងរត់ពន្ធសត្វស្វាក្ដាមខុសច្បាប់មកសហរដ្ឋអាមេរិកយ៉ាងណាក្ដី ក៏អ្នកស្រីចៅក្រមដែលជាអធិបតីនៃអង្គកាត់ក្ដីនេះ លើកឡើងថា ជនជាប់ចោទឯទៀតនៃក្រុមហ៊ុន វ៉ាន់នី មិនរួចខ្លួនពីការចោទប្រកាន់នៃបទចោទទាំងនេះនោះឡើយ។
ធាតុផ្សំមួយនៃបទល្មើសនៃបទសមគំនិត និងរត់ពន្ធសត្វស្វាក្ដាមទៅអាមេរិកនេះ គឺការដឹងថាស្វាទាំងនេះនឹងត្រូវដឹកមកលក់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ពុំមានភស្តុតាងណាមួយដែលបញ្ជាក់ថា លោក គ្រី ម៉ះផល ដឹងថាស្វាក្ដាមដែលគាត់យកទៅកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី នឹងរត់ពន្ធទៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ភស្តុតាងបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីការឃុបឃិតគ្នា និងអំពើពុករលួយចាក់ស្រេះ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអ្នកគ្រប់គ្រងកសិដ្ឋាន វ៉ាន់នី ក្នុងការរត់ពន្ធស្វាក្ដាមនេះ។
អង្គការមនុស្សសម្រាប់មើលថែសត្វប្រកបដោយសីលធម៌ (People for the Ethical Treatment of Animals) ឬហៅកាត់ថា ភីតា (PETA) ស្នើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបិទការនាំចូលសត្វស្វាក្ដាមទាំងស្រុង។ អង្គការនេះទម្លាយថា ខ្លួនទទួលបានភស្តុតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រើរយៈពេលពេញ ១ឆ្នាំក្នុងការរៀបចំផ្គត់ផ្គង់កសិដ្ឋានចិញ្ចឹមស្វានៅកម្ពុជាដែលមានឈ្មោះថា Vanny Bio Research ជាមួយនឹងសត្វស្វាដែលចាប់ដោយខុសច្បាប់។
តុលាការអាមេរិកខ្វះធាតុផ្សំនៃបទល្មើសសមគំនិត និងរត់ពន្ធស្វាក្ដាមមកអាមេរិក ពាក់ព័ន្ធនឹងលោក គ្រី ម៉ះផល ប៉ុន្តែភស្តុតាងមានច្រើនសន្ធឹកពាក់ព័ន្ធនឹងការឃុបឃិតគ្នារបស់មន្ត្រីខ្មែរក្នុងការចាប់ស្វាក្ដាមនេះដោយខុសច្បាប់ក្នុងក្របខ័ណ្ឌផ្ទៃស្រុក។
ចុះតុលាការកម្ពុជា នឹងចាត់ការមន្ត្រីរូបនេះ និងលោក កែវ អូម៉ាលីស បែបនេះទាក់ទងនឹងការឃុបឃិតគ្នា និងរត់ពន្ធស្វាក្ដាមដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឯណោះវិញ?៕